«قاسم شملان» در گفت‌وگویی مفصل با خبرنگار خبرگزاری خبرآنلاین در آبادان، اظهار کرد: در سال ۱۳۹۰ پیش‌بینی کردم که اگر روزی نفت ایران به پایان برسد یا کشورها به دلیل فشارهای سیاسی و تحریم‌ها خرید نفت ما را متوقف کنند، اقتصاد کشور دچار بحران جدی خواهد شد. همان زمان هشدار دادم که باید از همان روز، تدبیر اساسی برای رهایی از وابستگی به نفت اندیشیده شود.
اقتصاددان و کارشناس امور اقتصادی، افزود: تاکید کردم که تنها با حمایت قوی از تولید داخلی، سرمایه‌گذاری در بخش‌های مولد و بهره‌گیری از ظرفیت‌های انسانی و طبیعی کشور می‌توان آینده‌ای بدون وابستگی و با ثبات برای اقتصاد ایران رقم زد.
وابستگی مداوم به نفت، نقطه‌ضعف بزرگ اقتصاد ایران
وی تصریح کرد: علی‌رغم گذشت ۱۴ سال از آن هشدار، همچنان بخش بزرگی از درآمدها و بودجه کشور بر پایه نفت بسته می‌شود.
شملان با بیان اینکه امروز نتیجه همان غفلت‌ها را می‌بینیم، گفت: ایران هنوز مجبور است برای رفع تحریم‌های نفتی به گفت‌وگو با قدرت‌های خارجی تن دهد. در حالی که اگر در همان سال‌ها سیاست «اقتصاد بدون نفت" به شکل واقعی دنبال می‌شد، نه تنها از تحریم‌ها ضربه نمی‌خوردیم بلکه با تکیه بر توان داخلی می‌توانستیم به کشوری صادرکننده و اثرگذار در بسیاری از حوزه‌ها تبدیل شویم.»
ظرفیت‌های مغفول؛ از معادن تا نیروی انسانی
وی با اشاره به امکانات گسترده ایران عنوان کرد: کشور ما سرشار از منابع طبیعی، ذخایر معدنی، زمین‌های حاصلخیز و موقعیت جغرافیایی ممتاز است. افزون بر این، نیروی انسانی کارآمد، جوانان تحصیل‌کرده و نخبگان علمی و صنعتی، بزرگ‌ترین سرمایه ما هستند.
این استاد اقتصاد، یاد آور شد: چنین ظرفیتی می‌تواند ایران را به یکی از قدرت‌های اقتصادی منطقه و حتی جهان تبدیل کند. اما متأسفانه همچنان نگاه‌ها به صادرات نفت خام دوخته شده و این سرمایه‌های عظیم به‌درستی مورد استفاده قرار نگرفته‌اند.
اقتصاد بدون نفت؛ ضرورتی برای استقلال و امنیت ملی
وی تأکید کرد: اقتصاد بدون نفت صرفاً یک انتخاب اقتصادی نیست، بلکه یک ضرورت برای استقلال و امنیت ملی کشور است. تا زمانی که درآمد کشور بر نفت تکیه داشته باشد، هر تحریم یا فشار خارجی می‌تواند اقتصاد را دچار بحران کند. اما با پایه‌گذاری اقتصادی متکی بر تولید و صادرات متنوع، هیچ کشوری قادر نخواهد بود با فشار سیاسی، معیشت و آینده مردم ایران را تهدید کند.
راهکارهای گذار از اقتصاد نفتی
شملان، خاطر نشان کرد: «حمایت همه‌جانبه از تولید داخلی و صنایع دانش‌بنیان و ایجاد محیطی امن و پایدار برای سرمایه‌گذاری و کارآفرینی»؛ «توسعه صادرات غیرنفتی و استفاده از مزیت‌های رقابتی ایران در کشاورزی، صنایع معدنی، گردشگری و محصولات صنعتی»؛ «اصلاح نظام آموزشی و پیوند آن با اقتصاد، پرورش نیروهای متخصصی که بتوانند در عرصه‌های نوآورانه کشور را به جلو ببرند»؛ «پرداخت وام‌های کم بهره و ثبات ارزش پول ملی»؛ «کاهش اتکا به واردات غیرضروری و استفاده از ظرفیت داخلی برای تولید کالاهای مصرفی و راهبردی»؛ «راه اندازی بازارهای دائم در کشورهای اسلامی، آسیائی و آفریقایی و ترویج مصرف کالاهای ایرانی در آن کشور ها»؛ «شفافیت و مبارزه جدی با فساد اقتصادی، تا سرمایه‌ها به جای هدررفت، در مسیر تولید و پیشرفت صرف شود» چند محور اساسی و راهکارهایی برای تحقق اقتصاد بدون نفت هستند که باید مورد توجه قرار گیرند.
وی گفت: امروز نیز دیر نشده است، اما فردا ممکن است دیر باشد. ایران باید شجاعانه و با اراده‌ای قوی از اقتصاد نفتی عبور کند.
استاد اقتصاد و کارشناس امور اقتصادی، بیان کرد: ما منابع طبیعی، موقعیت جغرافیایی، نیروی انسانی متخصص و تجربه‌های ارزشمندی داریم. تنها با اتکا به این ظرفیت‌ها می‌توانیم کشوری مستقل، پیشرفته و بی‌نیاز از نفت باشیم. آینده روشن ایران در گرو اقتصاد بدون نفت است، نه در گرو مذاکره برای فروش نفت.
