خبرگزاری مهر، گروه استانها: در حالی که کاهش بی‌سابقه بارندگی، تبخیر شدید و افت ورودی آب به سد الغدیر ساوه، این منبع حیاتی را در وضعیتی بحرانی قرار داده است، مسئولان محلی نسبت به پایان یافتن ذخایر آبی طی هفته‌های آینده هشدار می‌دهند، بر اساس گزارش‌های رسمی، حجم مفید آب سد به کمتر از ۳ و نیم میلیون مترمکعب رسیده و تراز آب به‌طور نگران‌کننده‌ای کاهش یافته است، این شرایط در حالی رقم می‌خورد که ساوه به‌عنوان یکی از مناطق مهم کشاورزی استان مرکزی، وابستگی زیادی به منابع آب سد الغدیر دارد.
همزمان با افزایش دمای هوا و رشد مصرف، صدای مسئولان از جمله فرماندار ساوه، مدیر بهره‌برداری سد الغدیر و نماینده مردم در مجلس نیز بلند شده و خواستار اصلاح الگوی مصرف، تسریع در اجرای طرح انتقال آب از سد کوچری، و حمایت دولت از کشاورزان آسیب‌دیده شده‌اند.
ذخایر آبی سد الغدیر ساوه ۴۵ روز دیگر به پایان می‌رسد
رئیس اداره بهره‌برداری سد الغدیر ساوه در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: سد در حال حاضر تنها ۳ و نیم میلیون مترمکعب آب مفید دارد و با توجه به شدت مصرف و میزان تبخیر، پیش‌بینی می‌شود این مقدار ظرف ۴۵ روز آینده به اتمام برسد.
جمال محمدی با اشاره به کاهش چشمگیر ورودی آب افزود: دبی ورودی سد که در سال ۱۴۰۱ بیش از ۶۱۰ لیتر بر ثانیه بود، امسال به ۱۳ لیتر بر ثانیه رسیده است، این در حالی است که تراز آب سد حدود یک و هفت دهم متر پایین‌تر از حد نرمال قرار دارد و بارش‌ها نیز نسبت به سال گذشته ۴۰ درصد کاهش داشته است.
رئیس اداره بهره برداری سد الغدیر ساوه با اشاره به اهمیت این سد در تأمین آب منطقه افزود: سد ساوه یکی از سدهای بتنی دو قوسی بزرگ ایران است که در سال ۱۳۷۲ با مشارکت دو شرکت به بهره‌برداری رسید، این سد شامل ۱۹ بلوک مستقل است که به دلیل حرکت‌های طبیعی، هر بلوک به صورت جداگانه تحت کنترل و نظارت دقیق قرار دارد.
محمدی افزود: بدنه سد مجهز به ۵۵۰ ابزار دقیق در ۱۱ نوع مختلف است که قرائت روزانه و تحلیل داده‌های آن هر ۱۵ روز یک‌بار انجام و در پایان سال گزارش کامل آن به وزارت نیرو ارسال می‌شود.
وی درباره ظرفیت‌های فنی سد ساوه بیان کرد: این سد دارای سرریز اوجی با ظرفیت تخلیه یک هزار و ۲۰۰ مترمکعب در ثانیه و دریچه خروجی با ظرفیت ۲ مترمکعب در ثانیه است که در مواقع سیلاب یا رسوب‌زدایی به کار گرفته می‌شود، همچنین دو نیروگاه مفرقان با دو واحد ۵ مگاواتی و نیروگاه آسیاب با دو واحد ۲ و نیم مگاواتی، تولید برق منطقه را بر عهده دارند و پس از آن، آب به حوضچه و کانال‌های کشاورزی هدایت می‌شود.
محمدی با اشاره به نگهداری و ایمنی سد خاطرنشان کرد: تعمیر و ایمن‌سازی تجهیزات جرثقیل، جاده دسترسی به تاج سد، روشنایی محوطه با لامپ‌های کم‌مصرف و نصب و تعمیر دوربین‌های مداربسته از جمله اقدامات مستمر برای افزایش ایمنی سد است، برداشت‌های غیرمجاز آب نیز با همکاری مسئولان استانی و شهرستان تفرش کنترل می‌شود.
وی در خصوص وضعیت آبی سد گفت: در سال جاری ورودی آب سد ساوه به شدت کاهش یافته است؛ به‌گونه‌ای که تراز آب سد یک و هفت دهم متر پایین‌تر از حد نرمال است و دبی ورودی آب از ۶۱۰ لیتر در ثانیه در سال ۱۴۰۱ به ۱۳ لیتر در ثانیه کاهش یافته است، حجم کل آب موجود در سد از ۲۲ میلیون مترمکعب سال قبل به ۱۹ و چهار دهم میلیون مترمکعب رسیده و حجم مفید آب قابل استفاده تنها ۳ و نیم میلیون مترمکعب است.
محمدی میزان بارندگی در حوزه سد را هم نگران‌کننده توصیف کرد و افزود: بارندگی امسال تنها ۱۹۶ میلی‌متر بوده که نسبت به سال گذشته ۴۰ درصد و نسبت به میانگین بلندمدت ۳۷ درصد کاهش نشان می‌دهد.
وی ادامه داد: در حال حاضر یک هزار و ۳۲۸ حلقه چاه مجاز در حوزه سد الغدیر وجود دارد که ۸۶ درصد منابع آب به مصرف کشاورزی می‌رسد، یکی از مشکلات اصلی سد، تبخیر روزانه ۲۰۰ لیتر در ثانیه است که تاکنون راهکار مؤثری برای کاهش آن ارائه نشده است.
وی تأکید کرد: در صورت عدم مدیریت مصرف و ادامه روند کاهش ورودی آب، خطر کم‌آبی جدی در شهرستان ساوه وجود دارد و باید اقدامات فوری برای کنترل منابع و مدیریت تقاضا صورت گیرد.
مشکل آب جدی است
فرماندار ساوه در گفتگو با خبرنگار مهر با هشدار نسبت به وضعیت منابع آبی شهرستان، شرایط کنونی را «نگران‌کننده» و در آستانه بحران جدی توصیف کرد و گفت: ما سال آبی جاری را با حدود ۹ میلیون مترمکعب ذخیره آب در سد الغدیر آغاز کردیم، اما متأسفانه اکنون تنها ۴ میلیون مترمکعب از این ذخیره باقی مانده است، این کاهش شدید در مدت زمان کوتاه، زنگ خطر را برای مسئولان و مردم به صدا درآورده است.
سید مهدی حسینی با اشاره به وضعیت غیرقابل پیش‌بینی منابع آب در سال‌های اخیر، تصریح کرد: در سال‌هایی نه چندان دور، شاهد سرریز سد الغدیر بودیم، اما در حال حاضر با خشکسالی‌های پیاپی، برداشت‌های بی‌رویه و رهاسازی‌های غیرکارشناسی آب، به مرحله‌ای رسیده‌ایم که دیگر ذخیره‌ای برای ماه‌های آینده باقی نمانده و اگر روند فعلی ادامه یابد، با یک بحران تمام‌عیار آبی در ساوه مواجه خواهیم شد.
حسینی ادامه داد: مصرف بی‌رویه، عدم اصلاح الگوی مصرف در بخش‌های شرب، کشاورزی و صنعت، و همچنین کاهش چشمگیر بارندگی‌ها، از عوامل اصلی این وضعیت بحرانی است، اکنون، تبخیر بالا، بهره‌برداری ناپایدار از منابع زیرزمینی و عدم بهره‌برداری کامل از پروژه‌های جایگزین مانند انتقال آب از سد کوچری، وضعیت را پیچیده‌تر کرده است.
وی با اشاره به پروژه انتقال آب از سد کوچری برای نجات منابع آبی ساوه اظهار کرد: طرح خط انتقال آب از سد کوچری به ساوه هم‌اکنون حدود ۱۵ کیلومتر پیشرفت فیزیکی داشته و بر اساس برنامه‌ریزی انجام‌شده، انتظار می‌رود تا پایان شهریورماه به بهره‌برداری برسد.
فرماندار ساوه تاکید کرد: البته این طرح نیز نمی‌تواند به‌تنهایی مشکل آب شهرستان را حل کند، مگر اینکه همزمان با اجرای آن، الگوی مصرف اصلاح شود و فرهنگ صرفه‌جویی در بین همه اقشار نهادینه شود و تا زمانی که مردم، کشاورزان و صنایع به این باور نرسند که با محدودیت منابع مواجهیم، بحران تداوم دارد.
وی افزود: برای خروج از بحران فعلی، تنها اقدامات مقطعی کافی نیست. نیاز به یک برنامه جامع، بلندمدت و چندبخشی داریم که همه دستگاه‌های اجرایی، نهادهای نظارتی، فعالان بخش خصوصی و حتی رسانه‌ها در آن ایفای نقش کنند، باید اطلاع‌رسانی دقیق، مدیریت صحیح منابع، و تعهد جمعی به حفظ آب در دستور کار قرار گیرد.
فرماندار ساوه تاکید کرد: بی‌تردید، چنانچه اکنون برای آب چاره‌اندیشی نکنیم، فردا باید برای مهاجرت، بیکاری، نابودی کشاورزی و بحران‌های اجتماعی هزینه بپردازیم، بحران آب تنها یک چالش زیست‌محیطی نیست، بلکه مسئله‌ای استراتژیک است که بر اقتصاد، سلامت، امنیت و آینده ساوه تأثیر مستقیم دارد.
تخصیص ۱۲۰ میلیارد ریال برای مقابله با خشکسالی پاسخگوی نیاز واقعی نیست
نماینده مردم ساوه و زرندیه در مجلس شورای اسلامی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر با تأکید بر خسارت‌های وارده به کشاورزان اظهار کرد: انبوهی از باغات انار ساوه خشک شده و کشاورزان با مشکلات جدی معیشتی مواجه هستند و باید اذعان کرد اعتبار ۱۲۰ میلیارد ریالی که برای مقابله با خشکسالی اختصاص یافته، پاسخگوی نیاز واقعی نیست و تکمیل خط انتقال آب از سد کوچری باید با جدیت بیشتری دنبال شود.
وی ادامه داد: شرایط کنونی سد الغدیر نشان می‌دهد ساوه در مسیر یک بحران آبی جدی قرار گرفته است و کاهش بارش‌ها، افت شدید ذخایر و مصرف بالای آب، زنگ هشدار کم‌آبی را برای این شهرستان به صدا درآورده و ضرورت مدیریت مصرف و تأمین منابع جایگزین بیش از هر زمان دیگری محسوس است.
وی اظهار کرد: سهم ۴۴۰ لیتر بر ثانیه آب ساوه از سد کوچری هنوز به طور کامل تأمین نشده و تنها ۶۰ کیلومتر لوله‌گذاری انجام شده است، این در حالی است که بسیاری از درختان انار در حال خشک شدن هستند و تنش آبی روزبه‌روز تشدید می‌شود.
نماینده مردم ساوه و زرندیه ادامه داد: مسئله اضطراری آب ساوه در حال پیگیری است، اما خط انتقال از سد کوچری نیازمند تزریق اعتبارات فوری و تسریع در بهره‌برداری است، شمار زیادی از کشاورزان هنوز به آب کافی دسترسی ندارند، برخی چاه‌ها خشک شده و دیگر منابع آبی برای آبیاری زمین‌ها وجود ندارد.
حجت الاسلام سبزی تصریح کرد: در صورتی که برای تنش آبی و خشکسالی ساوه فکری نشود، در آینده نزدیک با بحران گسترده مواجه خواهیم شد. مسئولان استان مرکزی باید بسیج شوند و برای وضعیت آب شهرستان‌های ساوه و اراک چاره‌اندیشی کنند.
