پروانه کُبره: نیمه نخست سال رو به پایان است و شاخص کل بورس 9 روز متوالی است که در مسیر صعودی گام برداشته و با ثبت بازدهی حدود 12 درصدی در این ۹ روز، بار دیگر توجه سرمایه‌گذاران را به خود جلب کرده است. دو هفته‌ای می‌شود که خبری از ریزش‌های پیدرپی قیمت سهام نیست. این وضعیت در مقایسه با هفته‌های قبل در حالی رقم خورد که سایر متغیرهای این بازار نیز به سطوح جذابی دست یافته‌اند. جایی که دماسنج تالار شیشه‌ای طی 9 روز معاملاتی 3 کانال مهم و حساس را درنوردید. اگرچه میانگین روزانه ارزش معاملات خرد سهام، 47 روز است که زیر سطح 10 هزار میلیارد تومان قرار دارد، اما با توجه به سطوح نازل این سنجه آماری در ماه گذشته برخی امیدها نسبت به بازگشت اعتماد حقیقی‌ها زنده شده است. از سویی سهامداران حقیقی نیز نبض بازار را در دست گرفتند و خالص خرید مثبتی را رقم زدند.
البته رشد 12درصدی شاخص کل از کف ثبت شده در روزهای اخیر، اکنون این نماگر را با مقاومت‌هایی درگیر کرده است. مهم‌ترین مقاومت محدوده 2میلیون و 650هزار واحدی بود که در روز گذشته، شاخص اصلی بازار سهام از آن عبور کرد. با این حال، هنوز بالای این سطح مهم تثبیت نشده است. از این‌رو معاملات روزهای آینده از اهمیت خاصی برخوردار است. اگر ریسک‌های سیاسی پیشروی نکنند، احتمالا تارگت اولیه شاخص بورس محدوده 2میلیون و 900هزار واحد خواهد بود. اما در صورتی که در روزهای آینده تغییر معادلات سیاسی و اقتصادی به نفع بورس نباشد، مجددا بورس به کف 2میلیون و 395هزار واحد و پس از آن به 2میلیون و 200هزار واحد در سناریویی بدبینانه خواهد رسید. با این حال برای عبور از کانال 3.2میلیون و قله تاریخی شاخص نیاز است تا گام‌های عملی رشد قیمت توافقی ارز فراهم شود.
با وجود اینکه بورس در روز شنبه با احتیاط بیش از حد تصور بازیگران خرد غافلگیر شد، اما دیروز اتفاق دیگری رخ داد. روند صعودی بورس به نهمین روز پیدرپی رسید. در این 9 روز شاخص کل بازار سهام موفق به ثبت بازدهی حدود 12 درصدی شده است این در حالی است که بررسی‌های آماری نشان می‌دهد، بازدهی شاخص کل این بازار از ابتدای سال در محدوده منفی قرار دارد و دماسنج اصلی بورس کاهش 1.2 درصدی را از ابتدای سال به ثبت رسانده است. برآیند معاملات روز گذشته نشان می‌دهد، شاخص کل بورس با رشد 1.77 درصدی و قرار گرفتن در سطح 2میلیون و 676 هزار واحدی به راحتی از نزدیک‌ترین مقاومت خود عبور کرده است. شاخص هم‌وزن نیز با رشد 1.08 درصدی سرانجام موفق شد پس از 29 روز کاری (11 مردادماه) مجددا به سطح 800 هزار واحد برسد.
در فرابورس نیز شاخص کل این بازار با افزایش 0.92 درصدی همراه شد. یکی از نکات قابل تامل معاملات دیروز ورود پول قدرتمند حقیقی‌ها بود. با توجه به اینکه دو روز قبل بازار سهام با خروج پول مواجه بود، ورود پول هزار و 196میلیارد تومانی در معاملات روز گذشته حاکی از بهبود فضای روانی حاکم بر داد و ستدهای بورس تهران است. ارزش معاملات خرد بازار سهام نیز در سطح 6 هزار و 127میلیارد تومان قرار گرفت. به دنبال توافق ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، بازار ارز و طلا وارد مسیر نزولی شدند، به طوری که دلار آزاد به زیر مرز روانی ۱۰۰ هزار تومان سقوط کرد و تا کانال 97 هزار تومان نیز عقب‌نشینی کرد. دلار آزاد که در پنجم شهریور ماه، توانسته بود به سطوح بیش از 100 هزار تومان برسد؛ پس از 14 روز و در 19 شهریور، این مرز روانی را از دست داد. قیمت سکه نیز به حوالی 91میلیون تومان رسید. این وضعیت در معاملات روز شنبه نیز نمایان شد. بورس در این روز با افزایش ناچیز 0.5 درصدی همراه بود و سهامداران حقیقی نیز سمت عرضه را تقویت کردند.
در روز یکشنبه، صنایع بزرگ بورسی بار دیگر در کانون توجه سرمایه‌گذاران قرار گرفتند. بانکی‌ها که در روز شنبه بیشترین میزان خروج پول را تجربه کردند، طی معاملات روز گذشته با ثبت ورود پول 196میلیارد تومان بیشترین میزان جذب پول حقیقی را به ثبت رساندند. پس از آن در گروه فلزات اساسی بیشترین میزان ورود حقیقی‌ها رقم خورد. سهامداران حقیقی به صنعت فلزات اساسی در روز یکشنبه اقبال نشان دادند و با ثبت ورود پول 147میلیارد تومان این صنعت دومین جایگاه جدول تراز پول حقیقی را از آن خود کرد. نمادهای پالایشی نیز تحت‌تاثیر اخباری از قبیل نحوه تسویه بدهی دولت با پالایشی‌ها، در جریان معاملات روز یکشنبه از سوی حقیقی‌ها مورد توجه قرار گرفتند. در این گروه 137میلیارد تومان ورود پول حقیقی به ثبت رسید. همین امر موجب شد پالایشی‌ها سومین جایگاه جدول را کسب کنند.
در برخی گروه‌های کوچک بازار سهام از جمله محصولات کامپیوتری، هنری و سرگرمی و همچنین قندوشکر نیز خروج پول بالای 1.5میلیارد تومانی را مشاهده کردیم و به همراه این سه گروه سردمداران خروج پول روزانه بازار سرمایه بودند. در صدر جدول تراز پول حقیقی نام صندوق‌های طلا و سکه بورس کالایی به چشم می‌خورد. این صندوق‌ها با ورود پول 565میلیارد تومان بالاترین میزان جذب پول حقیقی را در روز یکشنبه به ثبت رساندند.
از میان صندوق‌های بورسی، صندوق‌های سهامی، بخشی و همچنین شاخصی‌ها در جریان معاملات روز یکشنبه با ثبت میانگین ورود پول 120میلیارد تومان بیشترین میزان جذب پول حقیقی را به ثبت رساندند. با این حال خروج پول سنگینی از صندوق‌های با درآمد ثابت و همچنین اهرمی‌ها در روز یکشنبه به ثبت رسید. درآمد ثابت‌ها با ثبت خروج پول 332میلیارد تومان بیشترین میزان خروج پول در روز گذشته را تجربه کردند. پس از آن بالاترین میزان خروج حقیقی مختص به اهرمی‌هاست. اهرمی‌ها به‌رغم روند صعودی نماگرهای بورسی در روز گذشته با خروج پول 32میلیارد تومانی حقیقی‌ها همراه شدند.
روز گذشته عرصه تقابل تمام‌عیار میان نیروهای عرضه و تقاضا بود. امیرحسین جنانی، تحلیلگر بازار سرمایه با اشاره به وضعیت این‌روزهای بورس اظهار کرد: در جریان معاملات روز گذشته توازن قدرت به نفع خریداران بود و بخش قابل‌توجهی از نمادهای معاملاتی، به صف خرید رسیدند. در این میان، جریان بازار به طور محسوسی تحت تاثیر عملکرد گروه‌های خودرویی و بانکی به‌خصوص نمادهای خودرو و خساپا قرار داشت. حرکت صعودی این نمادها، موجب تقویت جو مثبت بازار شد، درحالی‌که افت آنها، به عقب‌نشینی شاخص‌ها و قیمت‌ها منجر می‌شود.
او افزود: نکته حائز اهمیت، کاهش ارزش معاملات در روز شنبه بود. ارزش معاملات خرد به سطح ۶ هزار و ۱۲۷میلیارد تومان رسید و هزار و ۱۹۶میلیارد تومان پول حقیقی وارد بازار شد. هرچند فرصت برای عرضه فراهم بود، اما فروش‌های رو به پایین گسترده‌ای در اکثر نمادها مشاهده نشد و در نتیجه ارزش معاملات به طور محسوسی کاهش یافت.
به گفته این کارشناس بازار سرمایه، اگر خبر تعویق شش‌ماهه مکانیسم ماشه به واسطه این تحولات و اتفاقات محقق شود و ما در روزها و هفته‌های آینده اخبار این موضوع را بشنویم، رالی جدید بازار برای حرکت شاخص به سمت ۲میلیون و ۹۰۰هزار واحد آغاز خواهد شد. بازار تا این لحظه خبرهای منفی را لحاظ کرده است و آمادگی شنیدن این خبر مثبت را نداشته است. به نوعی تعویق مکانیسم ماشه یک رویداد مثبت برای بازار به شمار می‌رود که بسیاری انتظار محقق شدن آن را نداشتند، اما وقوع آن یک تحول مثبت است. جنانی در ادامه بیان کرد: احتمالا مکانیسم ماشه برای ۶ ماه به تعویق می‌افتد و از همه مهم‌تر در سفر جاری رئیس‌جمهور به نیویورک هم تحولات بهتری رخ خواهد داد و در واقع آن روی مثبت ماجرا باعث خواهد شد آن جو سنگین منفی و ریسک جنگ آرام آرام از ذهن و روح بازار دور شود. این دور شدن دقیقا به معنی آغاز آشتی جریان پول قهر کرده از بازار است. اگر این اتفاق رخ دهد و این سناریو تقویت شود پولی که طی این مدت وارد بازار شده است، جریان پول آگاه و هوشیار نسبت به اخبار و تحولات سیاسی بوده که به خوبی در جریان رصد تحولات قرار داشته است.
او با بیان اینکه در پی صعود چند روز اخیر، بازار بخشی از زیان‌های وارده را جبران کرده است، اظهار کرد: با توجه به تجربه ریزش‌های شارپ اخیر، روحیه ریسک‌گریزی بر فعالان بازار حاکم شده است. به این ترتیب انتظار نمی‌رود که این خاطره ناخوشایند به زودی از اذهان معامله‌گران پاک شود. بنابراین، مشاهده عرضه‌ها و احتیاط معامله‌گران امری طبیعی است. در این مرحله گردش سهام و دست به دست شدن آن، برای تعیین مسیر جدید بازار و آغاز یک بازی تازه، حیاتی خواهد بود.
مریم محبی، کارشناس بازار سرمایه نیز در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» به بررسی وضعیت بورس تهران پرداخت و اظهار کرد: بازار سهام در روزهای اخیر با تعدد اخبار گوناگون روبه‌رو بوده است. از جمله خبرهای سیاسی مهم، مباحث مرتبط با حصول توافق با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و توافقی که در قاهره به دست آمد. البته جزئیات این توافق همچنان با ابهاماتی روبه‌رو است. حتی امضاکنندگان توافق پس از انتشار این خبر، اظهارات ضد و نقیضی ارائه کردند و مشخص نیست این توافق تا چه اندازه قابل اتکا باشد.
به گفته مریم محبی، بازار در انتظار این توافق بود و در واکنش به این خبر، شاهد عقب‌نشینی نرخ دلار و بازگشت آن به کانال ۹۰ هزار تومان بودیم. همچنین طلا که کانال ۸میلیون تومان را از دست داده بود، دوباره به این محدوده بازگشت. در واقع، کاهش نرخ‌ها را هم در بازار طلا و هم در بازار ارز مشاهده کردیم.
حجم معاملات نشان می‌دهد، خروجی قابل توجهی از صندوق‌های طلا اتفاق نیفتاد. بنابراین به نظر می‌رسد بازارهای موازی مانند بورس، طلا و دلار همچنان محتاطانه عمل می‌کنند. در بخش خودرو هم شاهد اخبار مهمی بودیم. واگذاری سهام سایپا تا پایان سال تمدید شد و همچنان مشخص نیست پس از اسفند چه تصمیمی برای این واگذاری اتخاذ خواهد شد. همچنین ابهاماتی در خصوص ورود خودروهای ایرانی به بورس کالا وجود دارد که هنوز به طور کامل برطرف نشده است. از سوی دیگر خبر تسویه دولت با پالایشی‌ها تا پایان سال نیز می‌توانست محرک مثبتی برای بازار باشد، اما باز هم بازار واکنش قابل‌توجهی نشان نداد. این رفتار بازار نشان می‌دهد فعلا خریدار خبرهای مثبت نیست و این اتفاق برای بازار چندان خوشایند نیست. در واقع، به‌رغم تزریق اخبار مثبت به بازار، به نظر می‌رسد که سرمایه‌گذاران همچنان محتاط هستند.
او در پایان تاکید کرد: به طور کلی، به نظر می‌رسد بازار سرمایه در حال حاضر بیشتر خریدار خبرهای منفی است تا مثبت؛ یعنی واکنش بازار به اخبار منفی به مراتب شدیدتر از واکنش آن به اخبار مثبت است. بنابراین در روزهای آینده احتمال دارد همچنان بازاری متعادل اما با گرایش منفی داشته باشیم. انتظار ریزش شدید از بازار وجود ندارد، همان‌طور که انتظار رشد قابل‌توجه نیز واقع‌بینانه نیست. اما جبران عقب‌ماندگی بازار سرمایه نسبت به سایر بازارها در کوتاه‌مدت، حتی در بازه یک‌ماهه، کمی بعید به نظر می‌رسد.
