با هدایت ارز تخصیصی واردات خودرو به سمت خودروهای لوکس‌تر این پرسش مطرح است که آیا کسری بودجه دولت در چنین تصمیمی تاثیرگذار بوده است؟ واردات خودروهای بالای 2500 سیسی و حتی بیشتر از 3000 سیسی در آییننامه واردات خودروی امسال برخلاف سال‌های گذشته آزاد شده است. در آیین‌نامه‌ای که 25 خردادماه امسال منتشر شد، دولت ارز ویژه‌ای برای واردات این دست از خودروها در نظر گرفته بود، با این وجود به دلیل اشکالاتی که از طرف دیوان عدالت اداری به این آییننامه وارد شد، دولت مردادماه امسال از آییننامه جدیدی رونمایی کرد که علاوه بر تغییرات تعرفه‌ای توجه ویژه‌ای نیز به خودروهای لوکس داشت. به طوری که ارز تخصیصی به گروه‌های خودرویی (بر اساس حجم موتور) تغییر و مطابق آن تخصیص ارز به سمت خودروهای لوکس سوق پیدا کرده است.
بر این اساس در اصلاحیه جدید آییننامه واردات، خودروهای که حجم موتور بیشتری دارند، ارز بیشتری هم می‌گیرند. این موضوع می‌تواند باعث شود که طی سال جاری خودروی کمتری نسبت به آییننامه قبلی وارد کشور شود، چراکه خودروهایی با حجم موتور بیشتر، قیمت بالاتری هم دارند. طبق محاسباتی که دنیای اقتصاد انجام داده، تعداد خودروهای وارداتی با آییننامه جدید 15.8 درصد کمتر از آییننامه قبلی خواهد بود. این اقدام درحالی انجام شده که سال‌ها واردات خودروهای لوکس به کشور ممنوع بوده است.
سه هدف عمده را می‌توان به عنوان اهداف احتمالی دولت از چنین اقدامی در نظر گرفت. مورد اولی که می‌توان به آن اشاره کرد، درآمدزایی از طریق واردات خودروهای لوکس است. در واقع واردات این دست از خودروها درآمد بیشتری را نصیب دولت می‌کند چراکه تعرفه‌های واردات این گروه خودرویی چندین برابر خودروهایی با حجم موتور کمتر است. در مقایسه تعرفه‌ای با سال گذشته، تعرفه واردات خودروهایی با حجم موتور کمتر از 2500 سیسی در آییننامه اجرایی سال جاری با کاهش قابل‌توجهی همراه شده است. از طرف دیگر خودروهای بالای 2500 سیسی شدیدا رشد تعرفه را تجربه میکنند. بنابراین دولت می‌تواند با واردات خودروهایی که حجم موتور آنها بالای این مرز است کاهش درآمدی که از محل افت تعرفه خودروهای پایین 2500 سیسی با آن مواجه می‌شود را جبران کرده و حتی رشد درآمد داشته باشد.
دلیل دیگر این اقدام دولت (افزایش ارز لوکس‌ها) می‌تواند کنترل بازار خودروهای دست دوم لوکس باشد. از سال 91 واردات خودروهای 2500 سیسی به بالا ممنوع شد. بنابراین بهای خودروهای دست دوم وارداتی بالای 2500 سیسی از زمان ممنوعیت به شدت افزایش پیدا کرده و حالا می‌توان ادعا کرد که هیچ خودرویی با این ویژگی‌ها در بازار کشور وجود ندارد که زیر پنج میلیارد تومان قیمت داشته باشد. بنابراین واردات این دست از خودروها در قالب آییننامه مردادماه واردات خودرو، می‌توان نقطه عطفی در بازار این دست از خودروها باشد و بهای آنها را تا حد بسیار قابل‌توجهی کاهش دهد.
دلیل سومی هم که می‌توان به آن اشاره کرد، حمایت از خودروهای مونتاژی است. در واقع هرم تقاضای خودرو در کشور به سه بخش اصلی یعنی خودروهای داخلی، محصولات مونتاژی و وارداتی‌ها تقسیم می‌شود. با این وجود در بسیاری از موارد مرز بین این بخش‌ها چندان مشخص نیست، یعنی ممکن است برخی خودروهای داخلی در بازه قیمتی خودروهای مونتاژی قرار بگیرند یا قیمت برخی خودروهای وارداتی و مونتاژی در یک رده باشد. تاکنون بیشتر خودروهای وارداتی در بازه قیمتی دو تا سه‌میلیارد تومان قرار داشتند که با قیمت مونتاژی‌ها تداخل پیدا کرده و آنها را مجبور به رقابت با وارداتی‌ها می‌کرد. حالا احتمال می‌رود که هدف از تغییر مسیر ارز تخصیصی به سمت لوکس‌ها، کاهش فشار رقابت از خودروسازان خصوصی بوده باشد. به عبارت دیگر اگر خودروهایی با حجم موتور بالاتر وارد کشور شوند، قیمت بالاتری خواهند داشت و بخش دیگری از هرم تقاضا را درگیر میکنند.
اما همان‌طور که در گزارشات قبلی اشاره شد در آییننامه مردادماه واردات خودرو، برای محصولات زیر ۱۵۰۰ سیسی، تخصیص ارز از ۷۷۰میلیون یورو به ۵۵۰میلیون یورو (نسبت به آییننامه 25 خرداد) کاهش یافته است. با فرض قیمت ۱۵ هزار و ۴۰۰ یورویی برای هر خودرو، این تغییرات منجر به کاهش 28.6 درصدی واردات از ۵۰ هزار دستگاه به ۳۵ هزار و ۷۱۴ دستگاه می‌شود.
در گروه خودروهای ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ سیسی، تخصیص ارز از ۳۰۰میلیون یورو به ۲۳۰میلیون یورو کاهش یافته است. اگر قیمت هر خودرو در این گروه ۲۰ هزار یورو باقی بماند، تعداد واردات از ۱۵ هزار دستگاه به ۱۳ هزار دستگاه کاهش می‌یابد که معادل کاهش ۱۳.۳ درصدی است.
در مورد خودروهای ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ سیسی، کاهش تخصیص ارز از ۳۶۰میلیون یورو به ۲۳۰میلیون یورو، واردات این گروه را 36.1 درصد کاهش می‌دهد. به این ترتیب، تعداد واردات از ۱۲ هزار دستگاه به ۷ هزار و ۶۶۶ دستگاه کاهش می‌یابد.
اما برای خودروهای بالاتر از ۲۵۰۰ سیسی، تخصیص ارز افزایش یافته است. برای خودروهای بین ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ سیسی، تخصیص ارز از ۳۶۰میلیون یورو به ۴۸۰میلیون یورو رسیده که منجر به افزایش 33.3 درصدی واردات از ۸ هزار دستگاه به ۱۰ هزار و ۶۶۶ دستگاه می‌شود. همچنین برای خودروهای بالای ۳۰۰۰ سیسی، تخصیص ارز از ۲۷۵میلیون یورو به ۴۸۰میلیون یورو افزایش یافته که باعث رشد ۷۴ درصدی واردات این خودروها از ۵ هزار دستگاه به ۸ هزار و ۷۲۷ دستگاه می‌شود.
در مجموع، با تغییرات جدید، تعداد خودروهای وارداتی به ۷۵ هزار و ۷۷۳ دستگاه کاهش یافته که نسبت به ۹۰ هزار دستگاه پیش‌بینی‌شده در آییننامه قبلی، کاهش 15.8 درصدی دارد.
موضوع ممنوعیت واردات خودروهایی با حجم موتور بالای 2500 سیسی از مهرماه سال 91 و در دوره تحریم‌های اولیه کلید خورد. در این تاریخ، ثبت‌سفارش خودروهای با حجم موتور بیش از ۲۵۰۰ سیسی ممنوع شد، اما برخی استثناها مانند ورزشکاران برتر، جانبازان بالای ۷۰ درصد و ساکنان جزیره ابوموسی همچنان مجاز به واردات این خودروها بودند. این ممنوعیت بر اساس مصوبه هیات دولت دهم و در راستای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و جلوگیری از خروج ارز وضع شد. با این حال دولت یازدهم ورود هرگونه خودروی با حجم موتور بالای ۲۵۰۰ سیسی را حتی برای مجوزهای خاص نیز به تدریج لغو کرد.
آنچه مشخص است محدودیت‌‌‌های ارزی مهم‌ترین دلیل ممنوعیت واردات این دست از خودروها بود. اما در سال 95 و همزمان با انعقاد برجام، فضای ارزی کشور بهبود یافت و در همین حین دیوان عدالت اداری به موضوع ورود کرده و واردات این خودروها را آزاد اعلام کرد. این رای نیز دو دلیل مهم داشت، ابتدا اینکه برجام منعقد شده بود و سیاستگذاران دیگر فشار ارزی سابق را روی خود نمی‌دیدند و هدف اولیه ممنوعیت واردات این دست از خودروها دیگر چندان محلی از اعراب نداشت. دلیل دوم اینکه خودروهای زیادی از زمان اعلام ممنوعیت مذکور در گمرکات و بنادر کشور رسوب کرده بودند و دیوان عدالت سعی داشت که با این مصوبه راه ترخیص آنها را باز کند. دیوان عدالت اداری این ممنوعیت را برخلاف «حقوق مکتسبه افراد» تشخیص داده بود.
با این وجود این رای هم راه ورود خودروهای بالای 2500 سی سی را به کشور باز نکرد. پس از ابطال مصوبه دولت توسط دیوان عدالت اداری در شهریور ۹۵، دولت و دستگاه‌های اجرایی همچنان با استناد به آیین‌‌‌نامه‌ها و بخشنامه‌های جدید، واردات خودروهای بالای ۲۵۰۰ سیسی را ممنوع نگه داشتند. به‌طور مشخص، سازمان توسعه تجارت و گمرک ایران با استناد به مصوبات هیات وزیران و آیین‌‌‌نامه‌های اجرایی ضوابط فنی واردات خودرو، سیستم ثبت‌سفارش برای این خودروها را قفل کردند و اجازه ترخیص یا واردات آنها داده نشد. همچنین، در آیین‌‌‌نامه‌های واردات خودرو که هر سال توسط دولت ابلاغ می‌شد، صراحتا ذکر می‌شد که واردات خودروهای با حجم موتور بالای ۲۵۰۰ سیسی ممنوع است.
اما این ممنوعیت 13 ساله موجب شده که بازار این دست از خودروها به طور عجیبی با رشد قیمت دست و پنجه نرم کرده و دسترسی به این خودروها بسیار سخت شود. برای بررسی بازار این دست از خودروها نگاهی به قیمت هشت محصول لوکس وارداتی‌های دست دوم انداختیم. بازاری مملو از خودروهایی بسیار قدیمی با قیمت بسیار بالا. برای مثال یک دستگاه لندکروز مربوط به سال 2010 بعد از 15 سال استفاده، به بهای 11میلیارد و 800میلیون تومان خرید و فروش می‌شود. بهای مدل قدیمی‌تر این خودرو نیز همچنان به شدت بالاست مثلا لندکروز 2007 با 18 سال کارکرد در بازار نزدیک به 6میلیارد تومان معامله می‌شود. بهای یک دستگاه پرادو 2017 در بازار به 13 میلیارد و 800میلیون تومان می‌‌رسد.
BMW سری 7 520i به میزان 18میلیارد و 700میلیون تومان و سری 5 همین محصول تولید 2017 نیز 14میلیارد و 200میلیون تومان در بازار قیمت‌گذاری می‌شود. همچنین پورشه کاین 2013، 18میلیارد تومان، پورشه ماکان 2017، 17میلیارد و 200میلیون تومان و پورشه پانامرا 2013 به بهای 9میلیارد و 800میلیون تومان فروخته می‌شود. حتی لکسوس NX نیز بهایی معادل 6میلیارد و 800میلیون تومان دارد. البته برخی از خودروها حجم موتور بالای 2500 سیسی ندارند، اما محصولاتی لوکس محسوب می‌شوند.
حالا با تخصیص ارز به واردات خودروهای لوکس باید منتظر تغییرات جدی باشیم.با تخصیص ارز ۴۸۰میلیون یورو برای واردات خودروهای بالای ۳۰۰۰ سیسی، می‌توان مدل‌های مختلفی از خودروهای لوکس و اسپرت را وارد کشور کرد. این خودروها عمدتا از برندهای معتبر جهانی هستند و در رده‌های قیمتی مختلفی قرار دارند.
مرسدس بنز E-Class مدل‌های E350 و E400 با موتورهای 3 و 3.5 لیتری، گزینه‌های محبوب در این رده قیمتی هستند. قیمت مدل‌های E350 و E400 در بازار جهانی به ترتیب حدود ۵۰ هزار یورو و ۵۵ هزار یورو است.
بی‌ام‌و سری ۵ مدل‌های 530i و 540i با موتورهای 3لیتری نیز از دیگر گزینه‌های مناسب در این رنج قیمتی هستند. قیمت این خودروها در بازار جهانی حدود ۵۰هزار یورو برای مدل 530i و ۵۵ هزار یورو برای مدل 540i است. آئودی A6 مدل ۳ TFSI نیز یکی دیگر از خودروهای جذاب این رده قیمتی است. این خودرو با موتور 3 لیتری و ویژگی‌های پیشرفته، قیمت تقریبی در حدود ۵۰ هزار یورو دارد.
همچنین لکسوس RX 350 با موتور 3.5 لیتری یکی از شاسی‌بلندهای لوکس است که در این رنج قیمتی قرار می‌گیرد. قیمت این خودرو در بازار جهانی حدود ۵۰هزار یورو است.
