طی چند ماه اخیر، مردم استان البرز با قطعی مکرر برق و گاه طولانی روبه‌رو شده‌اند. این خاموشی‌ها علاوه بر ایجاد اختلال در زندگی روزمره، خسارت‌های مالی بسیاری را به مردم وارد کرده است. بسیاری از خانواده‌ها گزارش داده‌اند که وسایل برقی منازلشان مانند یخچال، کولر، تلویزیون و حتی تجهیزات کاری بر اثر نوسان برق دچار آسیب شده‌اند.
در شرایطی که بخش زیادی از مردم با درآمد محدود زندگی می‌کنند، چنین خسارت‌هایی فشار مضاعفی بر معیشت آنان وارد کرده است. یکی از شهروندان البرزی در این رابطه به خبرنگار تسنیم می‌گوید: یخچال خانه من سوخت و مقدار زیادی از مواد غذایی‌ام فاسد شد. هزینه تعمیر هم بسیار بالاست. انتظار داریم مسئولان پاسخگو باشند و خسارت‌ها را جبران کنند.
بر اساس مقررات، خانواده‌هایی که وسایلشان بر اثر نوسان یا قطعی برق دچار آسیب شده است می‌توانند با مراجعه به شرکت توزیع برق منطقه، تشکیل پرونده و ارائه مدارکی مانند فاکتور تعمیر یا گزارش کارشناس، درخواست جبران خسارت کنند. مسئولان وعده داده‌اند که این فرآیند با دقت پیگیری شود، هرچند بسیاری از مردم تأکید می‌کنند که این روند باید سریع‌تر و ساده‌تر شود تا بتواند واقعاً به کمک آنان بیاید.
بعضی از شهروندان که وسایل برقی منازلشان آسیب دیده است، گلایه دارند که روند دریافت خسارت بسیار پیچیده و زمان‌بر است. آنها می‌گویند پس از مراجعه به اداره برق، باید مدارک متعددی را ارائه دهند و بارها پیگیری کنند تا شاید بخشی از هزینه‌شان بازگردانده شود. به باور آنان، اگر این روند ساده‌تر و سریع‌تر شود، اعتماد مردم به سیستم افزایش خواهد یافت.
برق رفت، کسب‌وکارها در خطر
قطعی‌های اخیر برق در البرز تنها یک مسئله خانگی نیست، بلکه بسیاری از مشاغل کوچک و متوسط را نیز با مشکل مواجه کرده است. مغازه‌داران، صاحبان کارگاه‌ها، آرایشگاه‌ها، نانوایی‌ها و حتی فروشگاه‌های اینترنتی که وابسته به برق هستند، از کاهش جدی درآمد خود خبر داده‌اند. به گفته آنها، هر بار خاموشی باعث از دست رفتن مشتری‌ها، توقف خدمات و حتی خراب شدن بخشی از مواد اولیه یا محصولات شده است.
چنین خسارت‌هایی در شرایط سخت اقتصادی امروز فشار مضاعفی بر دوش کسب‌وکارها گذاشته است. یکی از فروشندگان لوازم خانگی در کرج مطرح می‌کند: وقتی برق می‌رود، همه دستگاه‌های کارت‌خوان و اینترنت قطع می‌شوند. مشتری‌ها که اغلب کارت به دست آمده‌اند، مجبور می‌شوند خریدشان را نیمه‌کاره رها کنند. حتی اگر پول نقد هم داشته باشند، امکان تست یا روشن کردن وسیله وجود ندارد. این یعنی در طول روز چندین فروش قطعی را از دست می‌دهم.
خاموشی‌ها فقط یک قطعی چند ساعته ساده نیست، بلکه یک ضربه مستقیم به اقتصاد محلی محسوب می‌شود. در زندگی خانوادگی نیز شرایط مشابهی حاکم است. والدینی که فرزند کوچک یا سالمند بیمار دارند، می‌گویند خاموشی‌های طولانی سلامت اعضای خانواده را تهدید می‌کند. خاموش شدن یخچال به معنای خراب شدن مواد غذایی و داروهای حساس است.
خاموش شدن کولر یا پنکه در روزهای گرم هم می‌تواند مشکلات جدی برای کودکان و سالمندان ایجاد کند. این وضعیت، فشار روانی و جسمی زیادی را به خانواده‌ها تحمیل کرده و بسیاری از آنها خواستار برنامه‌ریزی دقیق‌تر برای جلوگیری از چنین شرایطی هستند. کارشناسان اقتصادی نیز هشدار داده‌اند که تداوم خاموشی‌ها می‌تواند بر صنایع بزرگ البرز اثر مخرب بگذارد.
اقتصاد استان زیر سایه خاموشی
این استان به دلیل داشتن کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی فعال، نیاز بالایی به برق پایدار دارد. اگر روند فعلی ادامه پیدا کند، تولید کاهش می‌یابد و هم اشتغال و هم اقتصاد استان آسیب خواهد دید. یکی از کارگران یک کارخانه تولید مواد غذایی در البرز اذعان می‌کند: برق که قطع شد، دستگاه‌ها از کار افتادند و بخشی از مواد اولیه فاسد شد و خط تولید عملاً برای چند ساعت متوقف ماند. این اتفاق نه‌تنها برای کارفرما ضرر داشت، بلکه دستمزد ما کارگران را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد.
خاموشی‌ها فراتر از خانه‌ها، اقتصاد تولیدی استان را نیز تهدید می‌کند. با وجود تمام نارضایتی‌ها، برخی خانواده‌ها تلاش کرده‌اند شرایط سخت را با همدلی و خلاقیت تحمل کنند. در بعضی محله‌ها، هنگام خاموشی شبانه، همسایه‌ها در حیاط یا کوچه جمع شده‌اند و وقت خود را با گفت‌وگو با یکدیگر یا بازی‌های سنتی گذرانده‌اند.
اگرچه این همبستگی اجتماعی قابل توجه است، اما مردم می‌دانند که چنین راه‌حل‌های موقتی جایگزین خدمات پایدار و مسئولیت‌پذیری مدیران نمی‌شود.در کنار انتقادها، بسیاری از شهروندان نیز معتقدند که صرفه‌جویی در مصرف برق می‌تواند بخشی از راه‌حل باشد. آنان می‌گویند اگر مردم در استفاده از وسایل پرمصرف دقت بیشتری داشته باشند، فشار شبکه کمتر خواهد شد و احتمال قطعی‌ها پایین می‌آید.
این همدلی اجتماعی در کنار مسئولیت‌پذیری مدیران می‌تواند به بهبود شرایط کمک کند. در برخی از مناطق استان البرز، قطعی‌های مکرر برق باعث شده است روشنایی خیابان‌ها و معابر عمومی به شدت کاهش یابد. بسیاری از شهروندان می‌گویند در طول شب، تاریکی محله‌ها مشکلات امنیتی جدی ایجاد کرده و رفت‌وآمد در کوچه‌ها و خیابان‌ها برای خانواده‌ها به یک دغدغه تبدیل شده است.
خاموشی‌ها خدمات درمانی را هم فلج می‌کند
یکی از ساکنان محله مهرشهر اظهار می‌کند: شب‌ها نمی‌توانیم مطمئن باشیم که مسیر خانه تا مغازه یا پارک امن است، تاریکی باعث ترس کودکان و نگرانی والدین شده است. خاموشی‌های برق علاوه بر افزایش احساس ناامنی، امکان وقوع حوادث را نیز بیشتر می‌کند. سقوط در مسیرهای ناهموار، برخورد با موانع و حتی احتمال سرقت یا تصادفات ناشی از تاریکی از جمله خطراتی است که مردم با آن مواجه هستند.
شهروندان تأکید دارند که نبود روشنایی کافی به ویژه در معابر فرعی، پارک‌ها و مسیرهای منتهی به مدارس و مراکز درمانی می‌تواند به سرعت باعث ایجاد مشکلات جدی شود. برخی کارشناسان شهری و مسئولان محلی پیشنهاد می‌کنند که در زمان قطعی‌های ناگهانی برق، سیستم‌های روشنایی اضطراری و چراغ‌های خورشیدی محلی در معابر نصب شود تا امنیت مردم تا حد ممکن حفظ شود.
آنان معتقدند استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و چراغ‌های LED با باتری داخلی می‌تواند بخشی از این مشکل را رفع کند و فشار بر شبکه اصلی برق کاهش یابد. قطعی‌های مکرر همچنین بر خدمات درمانی کوچک مثل مطب‌ها و کلینیک‌های خصوصی اثر منفی داشته است. برخی پزشکان اعلام کرده‌اند که در زمان خاموشی، دستگاه‌های پزشکی از کار افتاده و خدمات به بیماران به تأخیر افتاده است.
این موضوع نگرانی‌هایی درباره سلامت بیماران در شرایط اضطراری ایجاد کرده است. نیروگاه‌های خورشیدی خانگی یا محلی می‌تواند بخشی از فشار شبکه را کم کند. اگر خانواده‌ها یا محله‌ها به انرژی‌های تجدیدپذیر دسترسی داشته باشند، وابستگی به شبکه سراسری کمتر خواهد شد و خاموشی‌ها کمتر بر زندگی مردم اثر می‌گذارد.
البرز نیازمند سرمایه‌گذاری فوری در شبکه برق
برخی از شهروندان البرزی به تجربه شهرهای دیگر اشاره می‌کنند و می‌گویند در مناطقی که برنامه‌های مدیریت مصرف با همکاری واقعی مردم اجرا شده، خاموشی‌ها بسیار کمتر بوده است. آنها تأکید دارند که اطلاع‌رسانی درست و تشویق مردم به صرفه‌جویی می‌تواند نتایج مثبتی داشته باشد. رسانه‌های محلی و ملی در این شرایط نقش حیاتی دارند.
اطلاع‌رسانی به‌موقع درباره دلایل قطعی، ساعات احتمالی خاموشی و راهکارهای مدیریت مصرف می‌تواند هم آرامش مردم را حفظ کند و هم موجب افزایش پاسخگویی مسئولان شود. مردم انتظار دارند رسانه‌ها صدای آنان را به گوش مدیران برسانند و در عین حال توصیه‌های کاربردی برای مدیریت شرایط ارائه دهند. فعالان اجتماعی در استان هشدار داده‌اند که بی‌توجهی به مطالبات مردم می‌تواند پیامدهای اجتماعی نامطلوبی داشته باشد.
آنان تأکید می‌کنند که نارضایتی‌های کوچک اگر به موقع شنیده نشود، به مشکلات بزرگ‌تر تبدیل می‌شود. از نگاه آنان، بهترین راه‌حل این است که مسئولان با مردم گفت‌وگو کنند، مشکلات را صادقانه توضیح دهند و برنامه عملی برای حل آنها ارائه دهند. بسیاری از کارشناسان و فعالان اجتماعی تأکید دارند که راه‌حل اصلی این مشکلات، ترکیبی از سه عامل است: مسئولیت‌پذیری مدیران، صرفه‌جویی و همراهی مردم و سرمایه‌گذاری جدی در زیرساخت‌ها.
بدون این سه عامل، هر سال با همان چرخه تکراری خاموشی‌ها و خسارت‌ها روبه‌رو خواهیم بود. قطعی‌های اخیر برق در البرز نشان داد که توجه فوری به کیفیت خدمات عمومی، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و مدیریت بهینه شبکه، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. انتظار مردم این است که مسئولان علاوه بر رفع مشکلات فنی، سازوکاری روشن برای جبران خسارت‌ها ایجاد کنند.
پویش مدنی علیه قبوض برق در البرز
مردم همچنین انتظار دارند که مسئولان در عین حال با همکاری رسانه‌ها و نهادهای اجتماعی، مردم را در زمینه صرفه‌جویی و مدیریت مصرف یاری دهند. تنها با همدلی و همراهی مردم و مسئولان می‌توان شرایط فعلی را پشت سر گذاشت و از تکرار چنین مشکلاتی جلوگیری کرد. در واکنش به مشکلات اخیر، برخی شهروندان در فضای مجازی و محافل محلی اعلام کرده‌اند که قصد دارند در قالب پویشی مدنی، از پرداخت قبوض خودداری کنند.
این حرکت بیش از آنکه اقدامی عملی برای قطع پرداخت‌ها باشد، نشان‌دهنده اعتراض به وضعیت موجود و مطالبه توجه بیشتر مسئولان است. از طرف دیگر، کارشناسان حوزه انرژی بر این نکته تأکید می‌کنند که مصرف بهینه و صرفه‌جویی می‌تواند نقش مهمی در کاهش فشار بر شبکه برق داشته باشد. آنان توصیه می‌کنند خانواده‌ها در ساعات اوج مصرف (معمولاً عصرها و شب‌ها) استفاده از وسایل پرمصرفی مانند کولر، لباسشویی و اتو را به حداقل برسانند.
به گفته کارشناسان، همراهی مردم در مدیریت مصرف در کنار اقدامات فوری مسئولان می‌تواند بخشی از مشکل را برطرف کند. مسئولان محلی و شرکت برق منطقه‌ای نیز اعلام کرده‌اند که مشکلات اخیر ناشی از فشار بیش از حد بر شبکه و برخی نواقص فنی بوده است. آنان وعده داده‌اند که با اجرای برنامه‌های تعمیر، نوسازی و افزایش ظرفیت شبکه، در آینده نزدیک قطعی‌ها به حداقل برسد.
همچنین تأکید کرده‌اند که موضوع جبران خسارت‌های وارده به خانواده‌ها به‌طور جدی در دستور کار است. مسئولان شرکت توزیع نیروی برق البرز در گفت‌وگوهای اخیر اعلام کرده‌اند که افزایش مصرف در ساعات اوج باعث فشار مضاعف بر شبکه می‌شود و همین امر عامل اصلی قطعی‌هاست. به گفته آنها، همکاری مردم در مدیریت مصرف می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشد.
اطلاع‌رسانی دقیق پیش از خاموشی، مطالبه مردم
آنان پیشنهاد می‌کنند استفاده از وسایلی مانند ماشین لباسشویی، اتو، کولرهای آبی و برقی در ساعت‌های غیر اوج مصرف انجام شود تا فشار شبکه کاهش یابد. البته این توصیه‌ها بدون اقدام جدی برای تقویت زیرساخت‌ها کافی نخواهد بود. کارشناسان انرژی تأکید دارند که بخش زیادی از شبکه برق البرز قدیمی و فرسوده است. سیم‌ها، ترانس‌ها و تجهیزات توزیع در بسیاری از مناطق سال‌هاست نوسازی نشده و همین فرسودگی سبب افزایش احتمال قطعی‌ها و نوسان‌ها می‌شود.
به باور آنها، راه‌حل پایدار نه در توصیه به مردم، بلکه در سرمایه‌گذاری جدی برای نوسازی شبکه و توسعه ظرفیت تولید و انتقال برق است. بدون چنین اقدامی، هر تابستان با موجی از خاموشی‌ها مواجه خواهیم شد. مسئولان استان وعده داده‌اند که پروژه‌های تقویت و توسعه شبکه برق در دستور کار قرار دارد. آنان گفته‌اند با همکاری وزارت نیرو، برخی از پست‌های برق در حال نوسازی است و طی ماه‌های آینده بخشی از مشکل کاهش خواهد یافت.
با این حال، مردم خواستار اطلاع‌رسانی شفاف درباره زمان‌بندی دقیق این اقدامات و میزان اثرگذاری واقعی آنها هستند. کارشناسان بیمه نیز در این میان پیشنهادی ارائه داده‌اند: افزودن پوشش خسارت ناشی از نوسان برق به بیمه‌های خانگی. به گفته آنها، اگر این خدمات گسترش یابد، خانواده‌ها در شرایط مشابه آسیب کمتری خواهند دید و می‌توانند هزینه تعمیر یا تعویض وسایل خود را از طریق بیمه جبران کنند.
البته این موضوع نیازمند همکاری شرکت‌های بیمه و نهادهای دولتی است. یکی از پیشنهادهایی که به طور جدی از سوی مردم مطرح می‌شود، اطلاع‌رسانی دقیق قبل از خاموشی‌های احتمالی است. بسیاری از شهروندان می‌گویند اگر از قبل بدانند چه ساعتی برق قطع می‌شود، می‌توانند برنامه‌های خود را تنظیم کنند؛ مثلاً مواد غذایی را جابه‌جا کنند، وسایل برقی حساس را خاموش کنند یا کارهای ضروری را زودتر انجام دهند.
خاموشی‌های ناگهانی تهدیدی برای امنیت کودکان
این در حالی است که بی‌اطلاعی و غافلگیر شدن باعث می‌شود خسارت‌ها و مشکلات چند برابر شود. گروهی از مردم تأکید می‌کنند که اطلاع‌رسانی باید چندساعته و دقیق باشد، نه صرفاً یک پیام کوتاه مبهم. آنها می‌گویند وقتی برق به طور ناگهانی قطع می‌شود، دستگاه‌هایی مثل کامپیوتر، لپ‌تاپ یا سیستم‌های کاری آسیب می‌بینند و این مسئله ضررهای جدی به کارمندان و دانشجویان وارد می‌کند.
یکی از ساکنان منطقه مهرشهر کرج خاطرنشان می‌کند: ما چند بار در یک روز با قطعی برق روبه‌رو شدیم و هیچ اطلاعی هم نداشتیم. اگر لااقل پیامی از طرف اداره برق می‌آمد، می‌توانستیم از قبل آماده شویم. مشکل اصلی بی‌اطلاعی است، نه فقط خاموشی.
فعالان اجتماعی و معتمدین محلی نیز در گفت‌وگوهای خود بر دو نکته مهم تأکید کرده‌اند؛ از یک سو، مردم باید آرامش خود را حفظ و مطالبات خود را از راه‌های قانونی پیگیری کنند و از سوی دیگر، مدیران و مسئولان موظف‌اند با برنامه‌ریزی دقیق، اطلاع‌رسانی شفاف و پاسخگویی عملی، اعتماد شهروندان را بازسازی کنند. همه این رخدادها یک پیام روشن دارد؛ اعتماد متقابل میان مردم و مسئولان، کلید عبور از چنین بحران‌هایی است.
اگر مسئولان به‌طور شفاف گزارش دهند، خسارت‌ها را جبران کنند و برنامه‌های آینده را توضیح دهند، مردم نیز با صرفه‌جویی و همکاری می‌توانند بار شبکه را سبک کنند. این اعتمادسازی نه‌تنها برای حل مشکل برق، بلکه برای تمام خدمات عمومی کشور حیاتی است. در نهایت، قطعی‌های مکرر برق در استان البرز نشان داد که رسیدگی فوری به کیفیت خدمات عمومی و مدیریت زیرساخت‌ها دیگر یک انتخاب نیست، بلکه یک ضرورت استراتژیک برای زندگی روزمره مردم محسوب می‌شود.
همکاری مردم و مسئولان، راه ایجاد جامعه‌ای پایدار و مقاوم
این خاموشی‌ها نه تنها موجب اختلال در فعالیت‌های خانگی، آموزشی و اقتصادی شده‌اند، بلکه نگرانی‌های امنیتی و اجتماعی را نیز به همراه آورده‌اند. مردم انتظار دارند مسئولان با برنامه‌ریزی دقیق و سرمایه‌گذاری بلندمدت، شبکه برق را نوسازی و تقویت کنند، سیستم اطلاع‌رسانی را شفاف و به‌موقع و خسارت‌های وارد شده به خانواده‌ها و کسب‌وکارها را به سرعت جبران کنند.
تنها در این صورت است که اعتماد از دست رفته بین مردم و مسئولان دوباره بازسازی خواهد شد و آرامش اجتماعی حفظ خواهد شد. همزمان، شهروندان نیز می‌توانند نقش مهم و مؤثری در کاهش اثرات خاموشی‌ها ایفا کنند. رعایت نکات ایمنی در زمان قطعی برق، صرفه‌جویی در مصرف وسایل پرمصرف، استفاده از لوازم کم‌مصرف و مدیریت برنامه‌های روزانه با توجه به ساعات اوج مصرف، نه تنها فشار بر شبکه برق را کاهش می‌دهد، بلکه به حفظ امنیت خانوار و جلوگیری از آسیب‌های احتمالی به وسایل برقی کمک می‌کند.
تجربه نشان داده است که همکاری مردم و مسئولان می‌تواند بسیاری از بحران‌ها را به فرصت تبدیل کند و به یک جامعه پایدار و مقاوم منجر شود. مسئولان شهری و شرکت برق نیز موظف‌اند با جدیت پیگیر جبران خسارت‌های وارد شده به مردم باشند و روند اداری آن را ساده‌تر و سریع‌تر کنند. ارائه راهنمایی روشن درباره تشکیل پرونده خسارت، زمان‌بندی دقیق و اطلاع‌رسانی شفاف به مردم، باعث کاهش نارضایتی‌ها و ایجاد حس اعتماد و اطمینان در جامعه خواهد شد.
هنگامی که مردم بدانند خسارت‌هایشان با شفافیت و عدالت جبران خواهد شد، مشارکت آنان در مدیریت مصرف برق و همکاری با مسئولان نیز افزایش پیدا می‌کند. تجربه چند ماه گذشته به همه یادآوری کرده است که خاموشی‌ها تنها یک مشکل فنی نیست؛ بلکه پیامدهای اجتماعی، اقتصادی، امنیتی و حتی روانی دارند.
انرژی خورشیدی و صرفه‌جویی؛ راهبرد مدیریت بحران‌های آینده
ایجاد روشنایی اضطراری در معابر و کوچه‌ها، نصب چراغ‌های خورشیدی محلی، اطلاع‌رسانی دقیق و زمان‌بندی شده و همچنین همکاری مردم برای صرفه‌جویی و استفاده درست از منابع انرژی، می‌تواند از وقوع مشکلات بزرگ‌تر جلوگیری کند. این اقدامات نه تنها شرایط زندگی روزمره را بهبود می‌بخشد، بلکه پایه‌ای محکم برای مدیریت بحران‌های مشابه در آینده فراهم می‌کند.
