نشانه‌های حیات باستانی در مریخ؟

دنیای اقتصاد شنبه 22 شهریور 1404 - 00:03
دنیای اقتصاد: نمونه‌ای از سنگ‌های سرخ‌رنگ که توسط مریخ‌نورد پرسیورنس ناسا جمع‌آوری شده و ‌میلیاردها سال پیش از رسوبات کف یک دریاچه شکل گرفته است، حاوی نشانه‌های احتمالی حیات میکروبی باستانی در مریخ است. طبق گفته دانشمندان اگرچه مواد معدنی مشاهده ‌شده در این نمونه نیز می‌توانند از طریق فرآیندهای غیرزیستی شکل گرفته باشند.

این کشف توسط مریخ‌نورد شش‌چرخ در دهانه جِزِرو یکی از بهترین شواهد تا به امروز درباره این احتمال است که همسایه سیاره‌ای زمین روزگاری میزبان حیات بوده است. به گزارش رویترز، جوئل هوروویتز، دانشمند پروژه پرسیورنس از دانشگاه استونی بروک و نویسنده اصلی این مطالعه که در مجله Nature منتشر شده است، در مصاحبه‌ای اعلام کرد که یک «نشانه زیستی بالقوه» در سنگی شناسایی شده که‌ میلیاردها سال پیش - زمانی که دهانه جزرِو احتمالا محیطی پرآب بوده - شکل گرفته و قدمت آن بین ۳.۲ تا ۳.۸میلیارد سال است. شان دافی، سرپرست موقت ناسا، نیز در یک کنفرانس خبری اعلام کرد که دانشمندان این سازمان فضایی آمریکا یک سال داده‌ها را بررسی کردند و به این نتیجه رسیدند که «هیچ توضیح دیگری پیدا نکردیم، بنابراین این می‌تواند واضح‌ترین نشانه از حیات باشد که تاکنون در مریخ یافته‌ایم.» ناسا تصویری از این سنگ منتشر کرده است؛ یک سنگ رسی بسیار ریزدانه و زنگ‌زده به رنگ قرمز که دارای ویژگی‌های حلقه‌ای شبیه لکه‌های پلنگی و علامت‌های تاریک شبیه دانه‌های خشخاش است.

پژوهشگران می‌گویند این ویژگی‌ها ممکن است هنگام شکل‌گیری سنگ و از طریق واکنش‌های شیمیایی مرتبط با میکروب‌ها ایجاد شده باشند. نشانه زیستی بالقوه به ماده یا ساختاری گفته می‌شود که ممکن است منشأ زیستی داشته باشد، اما قبل از نتیجه‌گیری درباره وجود یا عدم وجود حیات نیاز به داده‌ها یا مطالعات بیشتری دارد. نیکی فاکس، معاون اداره ماموریت‌های علمی ناسا، تاکید کرد که دانشمندان کشف یک موجود زنده را اعلام نکرده‌اند.

او در یک کنفرانس خبری گفت: «این خود حیات نیست.» این مریخ‌نورد از سال ۲۰۲۱ مشغول کاوش دهانه جزرِو بوده است، منطقه‌ای در نیمکره‌شمالی مریخ که زمانی با آب پر شده و میزبان یک حوضچه دریاچه باستانی بوده است. دانشمندان معتقدند که مسیرهای رودخانه‌ای از دیواره دهانه سرریز کرده و دریاچه‌ای را ایجاد کرده‌اند.

مریخ‌نورد پرسیورنس با استفاده از ابزارهای روی خود، سنگ‌ها و مواد سست موسوم به ریگولیت را تحلیل کرده و سپس نمونه‌هایی را جمع‌آوری می‌کند و در لوله‌هایی که داخل مریخ‌نورد نگهداری می‌شوند، مهر و موم می‌کند. این مریخ‌نورد در ژوئیه ۲۰۲۴ نمونه‌ای به نام Sapphire Canyon را از سنگی به نام Cheyava Falls واقع در منطقه‌ای موسوم به Bright Angel rock formation جمع‌آوری کرد. این نمونه از مجموعه‌ای از برآمدگی‌های سنگی در حاشیه Neretva Vallis یک دره رودخانه‌ای باستانی به عرض حدود ۴۰۰ متر گرفته شده که توسط جریان آب وارد دهانه شده و شکل گرفته است.

جوئل هوروویتز گفت که دو ماده معدنی شناسایی شده‌اند که به نظر می‌رسد در نتیجه واکنش‌های شیمیایی بین گل رس منطقه Bright Angel و مواد آلی موجود در آن گل شکل گرفته باشند. این مواد عبارتند از ویویانیت، معدنی حاوی آهن و فسفر و گریگایت، معدنی حاوی آهن و گوگرد. هوروویتز گفت: «این واکنش‌ها به نظر می‌رسد بلافاصله پس از رسوب گل در کف دریاچه رخ داده باشند.

روی زمین واکنش‌هایی مانند این که مواد آلی و ترکیبات شیمیایی موجود در گل را به معدنی جدید مانند ویویانیت و گریگایت تبدیل می‌کنند اغلب توسط فعالیت میکروب‌ها انجام می‌شود.» وی ادامه داد: «میکروب‌ها در این محیط‌ها مواد آلی را مصرف کرده و این مواد معدنی جدید را به عنوان محصول جانبی متابولیسم خود تولید می‌کنند.» ابزارهای مریخ‌نورد نشان داد که این سنگ غنی از کربن آلی، گوگرد، فسفر و آهن به شکل اکسید شده (زنگ) است. هوروویتز گفت که این ترکیب شیمیایی می‌توانست منبع غنی انرژی برای متابولیسم میکروب‌ها فراهم کند.

با این حال هوروویتز با احتیاط اضافه کرد: «دلیل اینکه نمی‌توانیم فراتر از یک نشانه زیستی بالقوه ادعا کنیم این است که فرآیندهای شیمیایی مشابهی می‌توانند بدون حضور زیستی رخ دهند و ما نمی‌توانیم این فرآیندها را تنها بر اساس داده‌های مریخ‌نورد به طور کامل رد کنیم.» مریخ همیشه همان محیط غیرقابل زیست امروز نبوده و در گذشته‌های دور آب مایع روی سطح آن وجود داشته است. هوروویتز گفت: «نمونه‌ای که توسط پرسیورنس جمع‌آوری و تحلیل شده است نمونه‌ای جدید از نوعی نشانه زیستی بالقوه ارائه می‌دهد که جامعه پژوهشی می‌تواند برای درک این موضوع که آیا این ویژگی‌ها توسط حیات شکل گرفته‌اند یا خیر، بررسی کند.

یا به‌طور جایگزین آیا طبیعت شرایطی ایجاد کرده است که ویژگی‌هایی شبیه فعالیت حیات به نظر برسند.» وی افزود: «می‌توانیم با آزمایش‌های آزمایشگاهی و تحقیقات میدانی روی زمین پیشرفت قابل‌توجهی در این زمینه داشته باشیم تا مسیرهای مختلفی که ممکن است باعث شکل‌گیری چنین ویژگی‌هایی در Bright Angel شده باشند را درک کنیم. با این حال آزمون نهایی تنها روی نمونه هسته‌ای Sapphire Canyon قابل انجام است؛ آن هم در صورتی که این نمونه به زمین بازگردانده شود.»

منبع خبر "دنیای اقتصاد" است و موتور جستجوگر خبر تیترآنلاین در قبال محتوای آن هیچ مسئولیتی ندارد. (ادامه)
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت تیترآنلاین مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویری است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هرگونه محتوای خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.