خبرگزاری مهر، گروه استانها؛ کتابخانه‌ها به عنوان یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های فرهنگی، نقش بی‌بدیلی در گسترش فرهنگ مطالعه و تقویت بنیان‌های علمی و اجتماعی جامعه ایفا می‌کنند.
دسترسی آسان مردم به منابع مکتوب و علمی در کتابخانه‌ها، بستری برای افزایش آگاهی عمومی و ارتقای سطح فرهنگ مطالعه فراهم می‌آورد و عاملی است که می‌تواند در کاهش آسیب‌های اجتماعی و تقویت هویت فرهنگی جامعه نقشی اساسی داشته باشد.
در شرایط کنونی جامعه که شبکه‌های اجتماعی محلی برای گسترش شایعات و سوءاستفاده دشمنان از ناآگاهی افراد بدل شده‌اند، اهمیت مراجعه به منابع معتبر بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود زیرا دشمنان همواره تلاش کرده‌اند با نشر اخبار دروغ و دلسردی اجتماعی، مردم را از مسیر اصلی خود منحرف کنند و یکی از بهترین راه‌ها برای مقابله با این هجمه‌ها، بهره‌مندی از منابع معتبر علمی و فرهنگی در کتابخانه‌های عمومی است.
از سوی دیگر، افزایش قیمت کتاب سبب شده تا خرید کتاب برای بسیاری از خانواده‌ها دشوار شود و همین مسئله جایگاه کتابخانه‌های عمومی را پررنگ‌تر کرده است که کتابخانه‌ها با در اختیار گذاشتن منابع گسترده، ضمن ترویج فرهنگ مطالعه، فرصت برابری برای تمام اقشار جامعه به وجود می‌آورند و تکیه بر این مراکز فرهنگی می‌تواند نه تنها زمینه‌ساز رشد فردی و اجتماعی باشد، بلکه سدی محکم در برابر تهاجم فرهنگی دشمنان نیز ایجاد کند.:
۹ هزار عضو فعال در کتابخانه‌های شهرستان ساوه
رئیس کتابخانه‌های عمومی شهرستان ساوه در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: این شهرستان دارای ۸ کتابخانه نهادی و ۲ کتابخانه مشارکتی است که با فعالیت ۱۸ کتابدار اداره می‌شوند و همه کتابخانه‌ها فعال هستند و تنها یکی از کتابخانه‌های مشارکتی غیرفعال است.
حوری صاحب تصریح کرد: در حال حاضر حدود ۹ هزار عضو فعال در کتابخانه‌های شهرستان ساوه داریم که بیشتر علاقه‌مندان به کتاب‌های حوزه ادبیات به‌ویژه رمان هستند که با وجود هزینه اندک عضویت و اجرای برنامه‌های فرهنگی متنوع، استقبال عمومی از کتابخوانی همچنان کمتر از حد انتظار است و ضعف در فرهنگ‌سازی، تبلیغات ناکافی، کمبود فضای جذاب، نبود منابع به‌روز متناسب با سلیقه نسل جدید و نفوذ تبلیغات فضای مجازی از دلایل اصلی این موضوع به شمار می‌رود.
وی با اشاره به برنامه‌های تابستانی کتابخانه‌های ساوه گفت: فعالیت‌های فرهنگی به دو بخش هفتگی و مناسبتی تقسیم می‌شود، جلسات شاهنامه‌خوانی، حافظ‌خوانی، مثنوی‌خوانی وکارگاه‌های مهارت‌های زندگی که به ترتیب پنج و هفت سال متوالی در حال برگزاری هستند، از جمله برنامه‌های ثابت به شمار می‌روند، همچنین محافل ادبی، حلقه‌های مطالعاتی، محافل قرآنی، کارگاه‌های آموزشی مطالعه مفید، قصه‌گویی، آموزش رباتیک، نقاشی و خطاطی بخشی از برنامه‌های هفتگی کتابخانه‌های شهرستان ساوه است. علاوه بر این، ویژه‌برنامه‌ها و مسابقات کتابخوانی در مناسبت‌های مختلف نیز اجرا می‌شود
رئیس کتابخانه‌های عمومی ساوه افزود: برای جذب کودکان و نوجوانان، حلقه‌های مطالعاتی ویژه با حضور دبیران ادبیات و کتابداران برگزار می‌شود تا نوجوانان با تبادل نظر پیرامون کتاب‌های انتخابی به مطالعه علاقه‌مند شوند و همچنین برای کودکان، برنامه‌هایی همچون قصه‌گویی، خمیربازی، کاردستی، معرق‌کاری، سفالگری، نقاشی و پخش فیلم در نظر گرفته شده است.
وی ادامه داد: برنامه‌های فرهنگی و آموزشی با مشارکت مدارس، شهرداری، اداره ارشاد، دفتر امام جمعه، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و سازمان میراث فرهنگی برگزار می‌شود که به طور مثال، جشنواره قصه‌گویی با همکاری شهرداری و آموزش و پرورش و مسابقات کتابخوانی با همکاری دفتر امام جمعه و اداره ارشاد در این شهرستان برگزار شده است.
صاحب با تأکید بر اهمیت ارتقای مهارت‌های مطالعه گفت: کارگاه‌های آموزشی مطالعه مفید و مهارت‌های زندگی به صورت مستمر برگزار می‌شود و قفسه‌ای برای تازه‌های کتاب در ورودی کتابخانه‌ها تعبیه شده و معرفی کتاب‌های جدید در حلقه‌های مطالعاتی انجام می‌شود، همچنین در فضای مجازی نیز فعالیت داریم و اگرچه نسبت به گذشته پیشرفت داشته‌ایم، اما سهم کتابخانه‌ها در مقایسه با حجم بالای مخاطبان این فضا ناچیز است که دلیل آن تولید محتوای ناکافی و عدم انطباق مطالب با نیاز نسل جدید است.
وی بیان کرد: برنامه‌های آینده کتابخانه‌های عمومی ساوه شامل گسترش همکاری با مراکز فرهنگی خصوصی مانند شهر کتاب، فرهنگسراها، تولید محتوای جذاب در فضای مجازی با استفاده از ظرفیت نوجوانان و جوانان حلقه‌های مطالعاتی و بهره‌گیری از آموزش‌های نوین برای جذب بیشتر مخاطبان خواهد بود.
اجرای طرح اخبار نوجوانه‌ها با کتاب، تقویت حضور نوجوانان در تولید محتوای نوین
رئیس کتابخانه‌های عمومی شهرستان دلیجان در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به وضعیت کتابخانه‌های این شهرستان اظهار کرد: در حال حاضر شهرستان دلیجان دارای چهار باب کتابخانه نهادی شهری و روستایی در شهرهای دلیجان، نراق و روستای راونج و همچنین یک باب کتابخانه مستقل روستایی خیرساز در روستای واران جاسب است که در مجموع سه هزار و ۳۸۰ عضو فعال دارند.
فهیمه لطفعلی تصریح کرد: تمام کتابخانه‌های شهری به‌صورت دو شیفت و کتابخانه‌های روستایی به شکل تک شیفت فعالیت می‌کنند و قریب به ۲ هزار و۵۰۰ نفر از اعضا به‌طور مرتب در گردش و امانت کتاب حضور دارند و بیشترین استقبال نیز از سوی کودکان، نوجوانان و بانوان خانه‌دار با موضوعات داستانی، روانشناسی و علمی است.
وی افزود: یکی از چالش‌های جدی، یکسان نبودن ذائقه مخاطبان با منابع موجود است که باعث کاهش استقبال از برخی منابع می‌شود که از سوی دیگر، تغییر شیوه مطالعه از سنتی به استفاده از تکنولوژی‌ها و منابع الکترونیک ضرورت توجه به همسان‌سازی محتوای کتاب‌ها و ارائه آن‌ها در قالب‌های نوین را دوچندان کرده است که به همین منظور، کتابخانه‌های دلیجان در فصل تابستان با راه‌اندازی پایگاه‌های اوقات فراغت، برگزاری محافل ادبی، کارگاه‌های سلامت روان ویژه زنان خانه‌دار و همچنین برنامه‌های مناسبتی، گامی مؤثر در جذب اقشار مختلف برداشته‌اند و برنامه‌هایی همچون طرح تابستان داغ اشراق و کودکان قرآنی نیز با ترکیب کتابخوانی و هنر زیر نظر مربیان مجرب در حال اجراست.
رئیس کتابخانه‌های عمومی شهرستان دلیجان بیان کرد: خوشبختانه در این سال‌ها کتابخانه‌های عمومی توانسته‌اند با کیفی‌سازی برنامه‌ها نقش مهمی در امور فرهنگی و اجتماعی ایفا کنند، تاکنون شهرستان دلیجان میزبان بیش از ۱۵ نویسنده و شاعر کشوری در حوزه‌های کودک، دینی، ادبیات و روانشناسی بوده و بیش از ۵۰ عنوان کتاب از نویسندگان بومی با معرفی و رونمایی اداره کتابخانه‌ها به چاپ رسیده است، همچنین همکاری گسترده‌ای با نهادهایی همچون شهرداری، سپاه، آموزش و پرورش، هلال احمر، بهزیستی، کانون پرورش فکری و فرهنگ و ارشاد اسلامی وجود دارد.
وی گفت: اکنون با بهره‌گیری از رسانه و شبکه‌های اجتماعی، کتابخانه‌ها توانسته‌اند تازه‌های نشر را به بیش از ۱۰ هزار عضو بومی معرفی کنند و در آینده نیز با اجرای طرح "اخبار نوجوانه‌ها با کتاب"، حضور نوجوانان در تولید محتوای نوین مبتنی بر هوش مصنوعی تقویت خواهد شد.
کتابخانه‌ها پایگاه‌های فرهنگی و اجتماعی جامعه هستند
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان مرکزی در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار کرد: کتابخانه‌ها پایگاه فرهنگی و اجتماعی، بستری برای رشد مهارت‌ها و افزایش سرمایه‌های جامعه هستند
علی گودرزی‌زاد با اشاره به رویکرد کتابخانه‌های عمومی در سال جاری گفت: تمرکز اصلی نهاد کتابخانه‌های عمومی استان مرکزی تقویت جایگاه اجتماعی کتابخانه‌ها به عنوان پایگاه‌های فرهنگی و آموزشی فراگیر است که در این راستا توسعه کتابخانه‌های سیار، ارتقای خدمات فرهنگی و اجتماعی، جذب مخاطب از گروه‌های مختلف سنی، تجهیز کتابخانه‌ها به منابع روزآمد و گسترش همکاری‌های بین‌نهادی در اولویت قرار دارد.
وی تصریح کرد: نگاه ما به کتابخانه تنها محدود به امانت کتاب نیست؛ بلکه آن را بستری برای رشد مهارت‌های فردی و اجتماعی و افزایش سرمایه فرهنگی جامعه می‌دانیم.
وی در مورد برنامه‌های توسعه فرهنگ کتابخوانی در استان مرکزی اظهار کرد: برگزاری نشست‌های کتاب‌خوان، پویش‌های مطالعه گروهی، مسابقات فرهنگی و معرفی کتاب در فضای مجازی از جمله برنامه‌های سال جاری بوده است که علاوه بر این، حضور فعال در مدارس و مراکز آموزشی و اجرای طرح‌هایی مانند «کتابخانه‌گردی» و «کتاب‌مند» در برخی شهرستان‌ها اجرا شده است.
گودرزی راد با اشاره به وضعیت کتابخانه‌های فعال استان تصریح کرد: در حال حاضر ۸۷ باب کتابخانه عمومی در استان مرکزی فعال هستند که شامل ۷۸ باب کتابخانه نهادی، ۷ باب کتابخانه مشارکتی و ۲ باب کتابخانه مستقل می‌شود که از این تعداد، ۲۱ کتابخانه در مناطق روستایی قرار دارند و همچنین ۵ کتابخانه عمومی به دلیل مشکلاتی همچون فرسودگی ساختمان یا کمبود نیروی انسانی تعطیل شده‌اند که پیگیری‌های لازم برای بازگشایی آن‌ها در دستور کار است.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان مرکزی افزود: تعداد اعضای فعال کتابخانه‌های استان ۴۸ هزار و ۵۵۴ نفر است که بیشترین عضویت مربوط به گروه سنی ۱۴ تا ۲۰ سال با ۱۳ هزار و ۳۷۰ عضو است که این آمار نشان‌دهنده پویایی نوجوانان و جوانان استان مرکزی در فعالیت‌های فرهنگی است و برنامه‌های ویژه‌ای برای این گروه سنی در نظر گرفته‌ایم.
وی با اشاره به همکاری‌های بین‌سازمانی تصریح کرد: تعامل کتابخانه‌های عمومی استان با آموزش‌وپرورش، دانشگاه‌ها، کانون پرورش فکری و حوزه هنری در قالب برنامه‌های مشترک مانند بازدیدهای دانش‌آموزی، نشست‌های کتاب‌خوان مدرسه‌ای و جشنواره‌های کتابخوانی گسترش یافته و تفاهم‌نامه‌های متعددی نیز در این زمینه منعقد شده است.
گودرزی‌زاد با اشاره به برنامه‌های کتابخانه‌های استان مرکزی در جهت جذب کودکان و نوجوانان گفت: برگزاری کارگاه‌های خلاقیت، قصه‌گویی، بازی‌های فکری، جشنواره ملی «زندگی با کتاب» و پویش‌های ملی و استانی همچون «علی‌وار» و جشنواره کتابخوانی رضوی از جمله اقدامات در این حوزه بوده است که هدف ما ایجاد ارتباط عاطفی نسل جدید با کتاب و فضای کتابخانه است.
وی درباره توسعه خدمات دیجیتال بیان کرد: تجهیز کتابخانه‌ها به سامانه‌های خدمات دیجیتال، دسترسی به پایگاه‌های اطلاعاتی ملی، ارائه خدمات امانت بین‌کتابخانه‌ای به‌صورت الکترونیکی و آموزش مهارت‌های دیجیتال به کتابداران از جمله اقدامات استان مرکزی در سال‌های اخیر بوده است.
وی ادامه داد: کتابخانه‌های عمومی استان مرکزی در شهریورماه با اجرای مجموعه‌ای متنوع از برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی، جلوه تازه‌ای از پویایی و اثرگذاری خود را در جامعه به نمایش گذاشتند.
وی افزود: این برنامه‌ها شامل حضور کتابداران منتخب در بوت‌کمپ تخصصی طراحی خدمات برای نوجوانان، نشست‌های کتاب‌درمانی و شاهنامه‌خوانی، برگزاری کارگاه‌های مهارتی و جشن‌های مناسبتی بود و این اقدامات نشان داد کتابخانه‌های عمومی امروز تنها محل مطالعه و امانت کتاب نیستند، بلکه به کانونی فعال برای ارتقای دانش، پرورش مهارت‌های فردی و ایجاد ارتباط عمیق میان شهروندان و فرهنگ کتابخوانی تبدیل شده‌اند.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان مرکزی با اشاره به اهداف آتی نهاد کتابخانه‌های استان گفت: راه‌اندازی کتابخانه در شهرهای فاقد کتابخانه، بازگشایی کتابخانه‌های تعطیل، افزایش سرانه مطالعه، توسعه کتابخانه‌های سیار روستایی، ارتقای کیفی خدمات با استفاده از فناوری‌های نوین و جذب اعضای جدید از میان گروه‌های خاص همچون سالمندان، زنان خانه‌دار و کارگران، بخشی از برنامه‌های پیش‌روی اداره‌کل در سال آینده است.
