به گزارش اقتصادنیوز به نقل از همشهری، طرح کالابرگ بعد از چندین دوره اصلاح به وضعیتی رسیده که با رسالت اصلی و واقعی آن یعنی جبران اثرات تورمی حذف ارز ترجیحی کالاهای اساسی در سفره مردم بسیار فاصله گرفته است.
اساس طرح کالابرگ الکترونیک، رفع دغدغه مردم از افزایش قیمت این کالاها بود که در دیدار روز یکشنبه مقام معظم رهبری با اعضای هیأت دولت نیز به آن اشاره شد؛ این در حالی است که طرح کالابرگ به‌مرورزمان با افزایش قیمت کالاهای اساسی همراهی کرده و به‌نوعی فقط محدود به توزیع یارانه بین مشمولان تبدیل شده است.
بازگشت به اصل طرح کالابرگ
اجرای طرح کالابرگ الکترونیک از دوران کرونا مطرح شد؛ اما تأمین زیرساخت موردنیاز این طرح و اجرای آن به پاییز 1401 برمی‌گردد. در آذر 1401، اجرای آزمایشی طرح کالابرگ در دستور کار دولت سیزدهم قرار گرفت و استان‌های هرمزگان، قزوین، گیلان و مرکزی به‌تدریج به این طرح پیوستند.
پیش از آن، مجلس شورای اسلامی برای موافقت با پیشنهاد دولت مبنی بر حذف ارز ترجیحی در قانون بودجه 1401 شرط گذاشته بود که با اجرای طرح کالابرگ الکترونیک، اثرات تورمی ناشی از این اقدام ارزی بر معیشت خانوارهای کم‌درآمد، جبران شود.
در مرحله نخست طرح کالابرگ که اجرای آن از اسفند 1401 در کل کشور آغاز شد، مشمولان کالابرگ فقط از این مزیت بهره‌مند بودند که یک‌ماه قبل از واریز یارانه نقدی به‌حساب سرپرست خانوار، آن را به خرید کالاهای اساسی موجود در سبد کالابرگ اختصاص دهند.
بی‌رغبتی خانوارها به استفاده از این طرح باعث شد در مرحله دوم طرح کالابرگ که از خرداد 1402 اجرایی شد، یارانه تشویقی 80هزارتومانی به‌شرط تخصیص 200هزار تومان از یارانه نقدی یک فرد به خرید کالابرگ اختصاص می‌یافت اما این طرح نیز نتوانست مردم را با طرح کالابرگ همراه کند.
درنهایت، بهترین شیوه طرح کالابرگ، در قالب طرح فجرانه از دهه فجر 1402 تا عید فطر 1403 در دستور کار قرار گرفت و در این طرح خانوارها فقط با اقدام به خرید اقلام موجود در سبد کالابرگ از یارانه تشویقی 200هزارتومانی بهره‌مند می‌شدند و حتی می‌توانستند بدون خرج‌کردن یک ریال از یارانه نقدی خود، این یارانه را در قالب کالا دریافت کنند.
نکته قابل‌توجه این طرح در مصوبه مجلس الزام شده بود که مبنای قیمت کالاهای اساسی در طرح کالابرگ باید همان قیمت زمان تصویب (شهریور 1400) باشد و بر همین اساس، وقتی دولت سیزدهم چندین‌ماه بعد موفق به حذف ارز ترجیحی شد، مبنای خرید مردم در طرح کالابرگ را قیمت‌های اردیبهشت 1401 (قبل از حذف دلار 4200تومانی) تعیین کرد و هزینه تورم بر سبد مصرفی را که معادل 80هزار تومان بود به‌عنوان یارانه تشویقی پرداخت کرد.
در طرح فجرانه، گرچه قیمت مبنای اردیبهشت 1401تغییر کرد اما رقم اعتبار تشویقی 3 برابر شد و به 200هزار تومان رسید؛ اما در ادامه، اجرای طرح کالابرگ در دولت جدید بدون اینکه اصل ثبات قیمت کالاها در طرح کالابرگ مدنظر دولت باشد، با همان یارانه تشویقی قبلی در دستور کار قرار گرفت.
ناکامی کالابرگ در ترمیم قدرت خرید
در ابتدای طرح کالابرگ الکترونیک، دولت در سال 1401متعهد شد 10قلم کالای اساسی تنظیم بازاری را (بعدا با اضافه‌شدن گوشت قرمز تعداد اقلام به 11قلم افزایش یافت) براساس قیمت‌های شهریور 1400 برای خانوارهای یارانه‌بگیر تأمین کند و مابقی قیمت کالا را حتی اگر افزایش پیدا کند، متقبل شود. اما مرحله جدید طرح کالابرگ در حالی در ماه‌های اخیر اجرا شده که با وجود تورم قابل‌توجه گروه غذایی، نه یارانه تشویقی تغییر کرده و نه مبنایی برای قیمت کالاهای اساسی تعیین شده است. با این شیوه، قدرت خرید کالابرگ کاهش یافته است.
