به گزارش همشهری آنلاین، در سال‌های اخیر نگهداری از سگ و گربه در خانه به یک روند رایج در میان برخی خانواده‌ها تبدیل شده است. با این حال، کارشناسان بهداشت و دامپزشکان بارها هشدار داده‌اند که حضور این حیوانات در محیط زندگی انسان پیامدهای خطرناکی برای سلامت افراد به همراه دارد.
تماس با سگ و گربه یا فضولات آنها می‌تواند زمینه‌ساز انتقال بیماری‌های جدی و حتی مرگبار مثل هاری، انواع انگل‌های روده‌ای، عفونت‌های قارچی و مشکلات شدید تنفسی شود.
علاوه بر بیماری‌ها، ریزش موی حیوان، بوی نامطبوع، آلودگی محیط خانه و جذب حشرات و انگل‌ها، شرایطی ناسالم و نگران‌کننده ایجاد می‌کند که سلامت خانواده‌ها، به‌ویژه کودکان و سالمندان را به‌شدت تهدید می‌کند.
در این گزارش به این مسئله می‌پردازیم که راه یافتن سگ و گربه به خانه‌ها، چگونه به عاملی پرخطر برای بروز بیماری و آلودگی در بین مردم تبدیل شده است.
بیماری‌های حیوانی که انسان را تهدید می‌کنند
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحدهٔ آمریکا (CDC) آوریل سال جاری در گزارشی دربارهٔ بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان نوشت «دانشمندان تخمین می‌زنند از هر ۱۰ بیماری عفونی شناخته‌شده در انسان، بیش از ۶ بیماری ممکن است از حیوانات منتقل شود. از هر ۴ بیماری عفونی نوظهور در انسان هم، ۳ بیماری از حیوانات نشأت می‌گیرد.»
در این گزارش ضمن اشاره به روش‌های رایج آلوده شدن انسان‌ها به این میکروب‌ها آمده که کودکان زیر ۵ سال، بزرگسالان بالای ۶۵ سال، افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند و زنان باردار بیش از دیگران در معرض ابتلا به بیماری‌های خاص و حتی مرگ ناشی از آن هستند.
اما این بیماری‌ها کدامند؟ انجمن دامپزشکی آمریکا جدی‌ترین و کشنده‌ترین بیماری مشترک بین انسان و حیوان را «هاری» معرفی می‌کند. در یکی از گزارش‌های این انجمن، بیماری‌های ناشی از حیوانات خانگی از تب و اسهال ساده تا مشکلات جدی در اندام‌های داخلی و مرگ، دسته‌بندی و یادآوری شده که حیوان خانگی ممکن است ناقل باشد، اما سالم به نظر برسد.
بیماری خراش گربه (بارتونلوز) با ایجاد تب و بدن‌درد در انسان، کامپیلوباکتریوز و سالمونلوز با ایجاد اسهال و مشکلات گوارشی، کرم‌های قلابدار و گرد با ایجاد عارضه‌ها یا عفونت‌های پوستی و چشمی در انسان شوند، کرم حلقوی و قارچ پوستی با ایجاد عفونت پوست و ناخن، لپتوسپیروز با ایجاد سردرد یا استفراغ شدید تا ذات‌الریه و نارسایی کلیه، پاستورلا با ایجاد عفونت و آبسهٔ ناشی از گزش یا خراش، جرب سارکوپتیک با ایجاد خارش شدید پوستی، و توکسوپلاسموز با ایجاد نقص مادرزادی در جنین تا عفونت‌های مغزی در انسان، از جمله بیماری‌هایی هستند که در این گزارش نام برده شده‌اند.
آلرژن‌های حیوانی، مهاجمان نامرئی بدن انسان
وب‌سایت Cleveland Clinic (یکی از معتبرترین مراکز درمانی و پژوهشی آمریکا) مه ۲۰۲۵، دلیل اصلی حساسیت به حیوانات خانگی را وجود پروتئین‌های خاصی (آلرژن‌ها) در بدن حیوان معرفی می‌کند که بدن انسان، آن را «مهاجم» تلقی می‌کند و به آنها واکنش نشان می‌دهد.
شوره‌های پوستی حیوان خانگی، خز، مو، پر، بزاق، ادرار و مدفوع حیوانات خانگی می‌توانند حاوی آلرژن و منشأ ایجاد حساسیت در انسان باشند. علائم حساسیت ظرف نیم‌ساعت پس از مواجهه با این مواد ظاهر می‌شود.
در این گزارش آمده که همهٔ حیوانات خانگی می‌توانند آلرژن تولید کنند، اما گربه‌ها و سگ‌ها رایج‌ترین منبع آلرژن‌های حیوانات خانگی هستند. با این حال احتمال حساسیت به گربه دو برابر بیشتر از سگ است.
شایع‌ترین علائم حساسیت به حیوانات خانگی در این گزارش عبارتند از: سرفه، کهیر، خارش پوست، التهاب مجاری بینی، خارش چشم، گرفتگی بینی، آبریزش بینی، تنگی نفس، اشک‌ریزش چشم، خارش گلو یا دهان، عطسه، تشدید علائم آسم.
سایت رسمی Powers Health که ادامهٔ فعالیت‌هایCommunity Healthcare System در آمریکا به شمار می‌رود، در گزارشی که در تاریخ ۲۵ ژوئیهٔ سال جاری منتشر کرده می‌نویسد «حیوانات خانگی ضد حساسیت افسانه هستند» و هیچ نژاد گربه یا سگی کاملاً عاری از آلرژی نیست. همهٔ حیوانات خانگی آلرژن تولید می‌کنند و در درجهٔ اول در شوره (پوسته‌های مردهٔ پوست)، بزاق و ادرار آنها یافت می‌شود.
خداحافظی با تمیزی با حضور حیوان خانگی
مو، پرز و شورهٔ حیوان از جمله منابع آلودگی محیط زندگی انسان به شمار می‌روند. تحقیقات نشان می‌دهد که آلرژن‌ها می‌توانند تا ۳۰ هفته پس از خروج حیوان از خانه در محیط باقی بمانند. حتی تمیز کردن محیط به تنهایی برای حذف کامل آنها کافی نیست.
شرکت BioteamAZ فعال در حوزهٔ پاکسازی آلودگی‌های بیولوژیکی در ایالت آریزونای آمریکا می‌نویسد که ادرار حیوانات، به‌ویژه گربه، می‌تواند به مصالح ساختمانی نفوذ کند و با تجزیهٔ اوره به آمونیاک، ساختار آنها را تخریب کند و باعث پوسیدگی چوب، خرد شدن دیوار گچی، زنگ زدگی اتصالات و تغییر رنگ بتن شود.
وب‌سایت این شرکت در گزارشی با عنوان «خطرات پنهان ادرار و مدفوع حیوانات خانگی برای سلامتی» در ۱۵ مه سال جاری می‌نویسد «رطوبت می‌تواند کریستال‌های قدیمی ادرار را دوباره فعال کند و بوی شدید و ماندگار آن را آزاد کند، که با پاکسازی ساده نمی‌توان آن را از بین برد. ادرار گربه به دلیل ترکیبات گوگردی و تولید MMB، بوی قوی‌تر و ماندگارتری نسبت به سایر حیوانات دارد و در موارد شدید، تنها با برش یا تعویض مصالح آلوده می‌توان اثرات آن را رفع کرد.»
بر اساس مقاله‌ای از وب‌سایت معتبر WebMD، ارائه‌دهندهٔ اطلاعات پزشکی و بهداشتی به عموم، حضور حیواناتی مثل سگ و گربه در خانه می‌تواند انگل‌های خارجی مانند کک، کنه و شپشک را به محیط زندگی انسان‌ها منتقل کند. این انگل‌ها علاوه بر ایجاد ناراحتی‌های پوستی مانند خارش و التهاب، می‌توانند ناقل بیماری‌هایی نیز باشند که سلامت انسان را تهدید می‌کنند.
تماس مستقیم، دروازهٔ ورود عفونت
بیماری «خراش گربه» (Cat Scratch Disease یا CSD) از طریق یک باکتری منتقل می‌شود که در بزاق گربه‌ها یا مدفوع کک‌های آنها یافت می‌شود. این باکتری از طریق خراش یا گاز گرفتن گربهٔ آلوده به بدن انسان راه می‌یابد و باعث تورم غدد لنفاوی در اطراف محل خراش یا گازگرفتگی، یا حتی اختلال در سیستم عصبی مرکزی می‌شود.
مرکز پزشکی و پژوهشی آمریکایی «Mayo Clinic» اعلام کرده گاز گرفتن یا خراش ناشی از حیوانات خانگی مانند سگ و گربه یا حیوانات وحشی می‌تواند باعث ایجاد زخم‌های عمیق و ورود عفونت به بدن شود. این مرکز توصیه کرده اگر زخم عمیق، خونریزی شدید یا علائم عفونت مانند تورم، تغییر رنگ پوست یا ترشح مشاهده شود، مراجعهٔ فوری به پزشک ضروری است.
همچنین، ممکن است نیاز به تزریق یادآور واکسن کزاز یا هاری وجود داشته باشد؛ به ویژه اگر حیوان آلوده یا واکسینه‌نشده باشد.
حرف آخر...
نگهداری از سگ و گربه در خانه برای ساکنان، مخاطرات جدی بهداشتی و محیطی به همراه دارد. حیوانات خانگی می‌توانند ناقل بیماری‌های عفونی، انگل‌ها و آلرژن‌هایی باشند که سلامت کودکان، سالمندان، افراد با سیستم ایمنی ضعیف و زنان باردار را تهدید می‌کند.
فرهنگ ایرانی و آموزه‌های دین اسلام نگهداری سگ و گربه در محل زندگی انسان را توصیه نکرده و سفارش شده که حیوانات را به فضای زندگی خود وارد نکنیم. رعایت بهداشت، کنترل تماس مستقیم و رعایت این توصیه‌های فرهنگی و دینی، راهکارهای مؤثر برای کاهش ریسک ابتلا به بیماری‌ها و آلودگی‌های محیطی ناشی از حضور حیوانات است.
