عصر ایران؛ فرزانه احمدی- اخبار مربوط به تصمیم شهرداری اصفهان برای برگزاری کنسرتی در بستر زاینده‌رود موجی از اعتراضات را برانگیخت.
قرار بود رویدادی به نام «امت ماه» با اجرای چند خواننده در بستر زاینده‌رود و در کنار پل خواجو برگزار شود. تصاویر ردیف‌های پرشمار صندلی چیده شده در بستر رود و نصب داربست‌های فلزی به سرعت در فضای مجازی دست به دست شد و موج بزرگی را از انتقاد و اعتراض به راه انداخت.
منتقدان می‌گفتند این کار عادی جلوه دادن خشکی زاینده‌رود است. فعالان محیط زیست هم با انتشار بیانیه‌ای به برگزاری کنسرت در بستر رودخانه اعتراض کردند، حتی کاوه مدنی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «جانش بگرفتند و به جای شیون و زاری بر پیکرش بی‌شرمانه پایکوبی کردند!»
سرانجام شهردار اصفهان با انتشار ویدیویی اعلام کرد که برگزاری کنسرت در بستر رود منتفی است و صندلی‌ها به سنگفرش پارک در کنار پل خواجو انتقال داده می‌شود.
با این حال سر و صدای برگزاری جشن در کنار خواجو در این شب‌ها به قدری بلند بوده است که امکان آسیب به پل خواجو بار دیگر نگرانی‌هایی را در میان مردم به وجود آورده است.
اما در این میان آنچه مغفول مانده، این است که تعرض به بستر زاینده‌رود فقط این بار نبوده و سابقه دارد، فقط مردم تاکنون نسبت به آن حساسیت نشان نداده بودند.
تعرضاتی که ابعاد بزرگتری داشته و در جاهایی حتی می‌توانسته به تغییر مسیر رودخانه منجر شود. گزارش‌هایی هم درباره احتمال فروش شن کف رودخانه به گوش رسید.
طبق گزارش میدانی عصر ایران از شهرستان‌های غرب اصفهان که در تابستان سال 1401 منتشر شد، ساماندهی بستر رودخانه با انتقادات زیادی روبه‌رو بوده است، به طوری که یک جزیره به طور کامل در «سهروفیروزان»، بالاتر از پل بابامحمود محو شده است.
انتشار تصاویری از حضور ماشین‌آلات سنگین مانند بیل مکانیکی در کف رودخانه که خاک و شن و سنگ کف بستر را جابه‌جا می‌کرد، نگرانی‌های زیادی به وجود آورد. منتقدان و کارشناسان می‌گفتند این نوع ساماندهی بستر رود فاقد طرح مهندسی مشخص است یا اگر چنین طرحی وجود دارد در معرض دید عموم نیست و حتی تابلوی اعلان هم ندارد.
کارشناسان دستکاری در بستر رود را تایید کردند و در جای جای مسیر نخاله‌ها دیده شدند. نخاله‌هایی که دیواره‌ها و کنار رودخانه را پر کرده بودند. علاوه بر آن کشاورزان مناطق غربی گفتند که در مواردی خاک زمین‌های کشاورزی را برای استفاده در جاده‌سازی کنار رود برده‌اند و قرار شده به جایش خاک جدید بیاورند، اما شن کف رودخانه را به جای خاک به آنها تحویل داده‌اند.
کشاورزان گفتند که حتی دیده‌اند که عده‌ای شن کف رود را با تراکتور می‌برند.
طبق قانون توزیع عادلانه آب، تعیین بستر و حریم رودخانه با وزارت نیرو است. شرکت آب منطقه‌ای اصفهان از سال 1392 طرح ساماندهی رودخانه را به صنف کشاورزی استان سپرده است. در آن زمان اسفندیار امینی رییس این صنف در گفت‌وگو با عصر ایران گفت که یک نماینده مجلس در تماس با مدیر یک ارگان مرتبط با آب در اصفهان خواسته است که اجازه بدهند شن کف رودخانه برای استفاده یک پیمانکار برداشت شود.
او در پاسخ به انتقادها درباره نحوه بسترسازی رود گفت: در این سال‌ها رسوبات زیادی بستر را از حالت طبیعی خود خارج کرده بود که ما خواستیم خط‌القعر به حالت معمول برگردد.
با این حال بررسی‌های میدانی خبرنگار عصر ایران که با حضور کارشناسان صورت گرفت حاکی از آن بود که در بسیاری جاها بستر رود به یک کانال تبدیل شده است تا آب هر چه سریع‌تر به مناطق شرقی اصفهان و به دست کشاورزان برسد، یعنی به جای حفظ حالت طبیعی رودخانه، آن را به کانالی برای انتقال آب تبدیل کرده بودند.
نکته خطرناک این است که تبدیل شدن رود به کانال و دستکاری بستر باعث می‌شود تا زمین آبگیری کمتری بکند و در نتیجه خطر فرونشست باز هم بیشتر شود.
این در حالی است که در هنگام تنظیم این گزارش، خبری درباره نشست چندین متری در خیابان نشاط اصفهان منتشر شد. نشستی که هر چند به گفته رییس مدیریت بحران اصفهان علت آن در دست بررسی است، اما احتمال خالی شدن زیر خیابان به علت فرونشست وجود دارد. جاری بودن زاینده‌رود در یک بستر کاملا طبیعی برای آبگیری آبخوان لازم و ضروری است. با این حال گویا عده‌ای حتی از بستر رود هم نمی‌گذرند.
کنسرت شهرداری در بستر رود لغو شد، اما یک کارشناس مهندسی آب در اصفهان درباره مشاهدات این روزهای خود از انجام عملیات در کف رودخانه با ماشین‌الات سنگین به عصر ایران گفت: متاسفانه چند روز است که ماشین‌آلات سنگین بین پل خواجو و سی و سه پل دیده می‌شوند که در بستر رودخانه در حالا کار هستند.
علیرضا دلال‌زاده به مشخص نبود علت این اقدامات انتقاد دارد: بارها گفته‌ایم که اگر قرار است پروژه‌ای در بستر رودخانه انجام شود با یک تابلو درباره پروژه و کارفرما و پیمانکار آن به طور شفاف اطلاع‌رسانی کنند اما این کار معمولا انجام نمی‌شود.
او این کار را خلاف اصول مهندسی می‌داند و به نکته دیگری اشاره می‌کند: آنطور که من پرس و جو کرده‌ام، علت حضور فعلی لودرها در کف رود برای از بین بردن و پاکسازی علف‌ها و گیاهان کف رود است تا جلوی آتش‌سوزی و تجمع احتمالی بزهکاران گرفته شود.
به گفته دلال‌زاده شرایط بستر رودخانه در حالت حساسی است و عبور و مرور لودرها و کامیون‌ها بر روی این بستر می‌تواند خاک را دچار کوبیدگی کند که در نتیجه میزان جذب آب توسط آن کمتر می‌شود.
او برای پیگیری موضوع با سامانه 137 شهرداری هم تماس گرفته است اما تنها پاسخی که شنیده این بوده که صحبت‌هایتان را انتقال خواهیم داد.
این کارشناس مهندسی آب برگزاری کنسرت در بستر رود را هتک حرمت به آن می‌نامد و درباره نحوه پاکسازی بستر از گیاهان معتقد است: این گیاهان را می‌توان با داس هم رفع کرد و نیازی به ماشین‌آلات سنگین نیست.
دلال‌زاده درباره ایجاد تغییرات در بستر پیش از بازگشایی رود برای عبور سریع آب گفت: رودخانه باید مسیر طبیعی خود را طی کند، البته اگر مسیر رود را به گونه‌ای در بیاورند که گودال‌های آب باقی نماند اشکالی ندارد.
