همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: موارد ابتلا به سرخک و سرخجه در کشور طی ماه‌های اخیر روندی نگران‌کننده پیدا کرده و بخش قابل توجهی از مبتلایان را کودکان زیر ۹ ماه تشکیل می‌دهند. گزارش‌ها حاکی است که شهرهای اهواز، زاهدان، بم و بابل بیشترین آمار ابتلا را به ثبت رسانده‌اند؛ موضوعی که به گفته کارشناسان می‌تواند ناشی از کمبود دسترسی به واکسن، ضعف آموزش و آگاهی‌رسانی عمومی و نبود فرهنگ‌سازی کافی درباره اهمیت واکسیناسیون باشد.
در حالی که ایران تا چند سال پیش در آستانه حذف سرخک و دریافت تأییدیه سازمان جهانی بهداشت قرار داشت؛ اما عواملی مثل همه‌گیری کرونا، ورود پناهجویان واکسینه‌نشده از کشورهای همسایه، باورهای غلط درباره واکسن و برخی موانع دیگر باعث شده که ایران از حذف سرخک که یک دستاورد بزرگ ملی محسوب می‌شد، دور شود.
طغیان سرخک در کشور
کارشناسان تاکید دارند که واکسیناسیون، تنها راه پیشگیری از بازگشت بیماری‌های واگیردار مثل سرخک، سرخجه و... است و بی‌توجهی به آن حتما سلامت جمعی را تهدید خواهد کرد. سرخک و سرخجه هر دو واکسن دارند؛ واکسن مشترکی به نام MMR (سرخک، اوریون، سرخجه) که سال‌هاست در برنامه واکسیناسیون کودکان ایرانی وجود دارد و تا سال‌ها باعث شده بود که این بیماری‌ها به حاشیه بروند و دیگر در صدر نگرانی خانواده‌ها و مسئولان نباشند.
در سال‌های اخیر به دلایل مختلف از جمله پاندمی کرونا و کاهش مراجعه منظم خانواده‌ها به مراکز بهداشت، مشکلات اقتصادی و کمبود واکسن در برخی مقاطع، میزان پوشش واکسیناسیون کودکان کاهش یافت. این در حالی است که اگر پوشش واکسیناسیون به زیر ۹۵ درصد برسد، «ایمنی جمعی» شکسته و باعث می‌شود که بیماری‌هایی که سال‌ها کنترل شده بودند، دوباره برگردند و فرصت جولان پیدا کنند.
این وضعیت تا جایی پیش رفته که برخی متخصصان از جمله دکتر مینو محرز، متخصص بیماری‌های عفونی، آن را "فاجعه" خوانده و تاکید کرده که «علت دقیق آن باید هرچه زودتر بررسی شود. وگرنه سلامت جامعه به شدت تهدید خواهد شد.»
با این حال، دکتر آمیتیس رمضانی، متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری و دبیر انجمن متخصصین عفونی کشور در گفتگو با همشهری‌آنلاین، عنوان فاجعه را رد می‌کند و می‌گوید: «در ارتباط با وضعیت و آمار سرخک در کشور، عنوان "فاجعه" را قبول ندارم. چون شرایط این گونه نیست. با این حال، طغیان‌های کوچکی از سرخک در کشورمان وجود دارد؛ سال گذشته هم شاهد آن بودیم و امسال موارد ابتلا بیشتر از پارسال است.»
پاندمی کرونا؛ مقصر اصلی
رمضانی، پاندمی کرونا را نقطه آغاز اختلال در روند واکسیناسیون سرخک و سرخجه می‌داند و می‌گوید: «از دوران همه‌گیری کووید۱۹ روند واکسیناسیون سرخک و سرخجه در کشور دچار اختلال شد. چون بسیاری از خانواده‌ها به دلیل نگرانی از ابتلای کودکان‌شان به کرونا، آنها را برای واکسیناسیون به مراکز درمانی نمی‌آوردند. اما موضوع این است که این وقفه هنوز جبران نشده و حتی همچنان بعضی والدین از واکسیناسیون فرزندان‌شان خودداری می‌کنند. بنابراین نه تنها گروهی از کودکان واکسیناسیون خود را کامل نکرده‌اند، بلکه کودکان جدیدی هم هستند که هنوز یک دوز واکسن هم دریافت نکرده‌اند و دلیل این که بیشتر مبتلایان به سرخک و سرخجه در کشور کودکان هستند، همین مساله است.»
دبیر انجمن متخصصین عفونی کشور در عین حال تاکید می‌کند «هرچند کرونا به گردش مجدد ویروس سرخک در کشور دامن زد، اما مشکل صرفاً به آن دوره محدود نمی‌شود. چون از زمان پایان پاندمی کرونا تا الان هم روند واکسیناسیون به شرایط قبل برنگشته و همچنان درصدی از کودکان واکسینه نشده‌اند.»
بیشتر بخوانید؛
- چرا آمار سرخک دوباره در کشور زیاد شد؟
-
آیا سرخک مثل کرونا طغیان می‌کند و جهانی می‌شود؟
-
فقط همسایه‌های شرقی عامل ورود بیماری‌ها نیستند
- تهدیدی بزرگ‌تر از سرخک و مالاریا داریم
تاثیر پناهجویان در افزایش آمارها
در حالی که انگشت اتهام برخی همیشه به سمت اتباع خارجی و تاثیر آن بر کاهش پوشش واکسیناسیون نشانه می‌رود، اما رمضانی این موضوع را «تنها بخش کوچکی از ماجرا» می‌داند و در «درست است که خیلی از اتباع زمانی که وارد کشور ما شدند، واکسینه نبودند و همین باعث شد پوشش واکسیناسیون مختل شود، اما دلیل اصلی کاهش پوشش واکسیناسیون، کودکان خودمان بودند که در آمار و در لیست بودند اما فقط یک دوز واکسن دریافت کردند یا حتی یک دوز هم تزریق نکرده‌اند و گفتم یک دلیل مهمش همه‌گیری کرونا بود که خانواده‌ها را ترساند.»
دبیر انجمن متخصصین عفونی کشور با استناد به آمار وزارت بهداشت می‌گوید: «موارد ابتلا به سرخک و سرخجه در میان اتباع خارجی نسبت به ایرانی‌ها کمتر است. سال گذشته موارد ابتلای اتباع بیشتر بود، اما امسال آمار آنها پایین‌تر است. البته کمتر بودن آمار به معنای نبود ابتلا در میان آنها نیست. بلکه دلیلش مراجعه کمتر به مراکز درمانی و احتمال عدم شناسایی موارد مبتلاست. با این حال، بخش بزرگی از اتباع توسط وزارت بهداشت واکسینه شده‌اند تا مانع گردش ویروس در جامعه شوند.»
این متخصص بیماری‌های عفونی همچنین در پاسخ به این سوال که آیا موارد ابتلا به سرخک در کشور بیشتر از سرخجه است، توضیح می‌دهد: «علائم بیماری سرخجه معمولاً خفیف‌تر است و برای همین کمتر توجه خانواده‌ها را جلب می‌کند. اما سرخک با تب بالا و علائم شدیدتری بروز می‌کند و خیلی پر سروصداست. به همین دلیل بیماران زودتر و بیشتر به خاطر آن به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند.»
افزایش ابتلا در نوزادان زیر ۹ ماه
یکی از نگران‌کننده‌ترین جنبه‌های شیوع اخیر سرخک در کشور، افزایش موارد ابتلا در میان کودکان زیر ۹ ماه است؛ گروه سنی که هنوز به سن دریافت اولین دوز واکسن نرسیده‌اند. این مطلب را رمضانی عنوان می‌کند و می‌گوید: «واکسیناسیون سرخک در کشور ما از ۹ ماهگی آغاز می‌شود و طبیعی است که کودکِ زیر ۹ ماه هنوز واکسینه نشده است. اما چون ویروس در جامعه در گردش است، این کودکان زودتر از موعد در معرض ابتلا قرار می‌گیرند. قبلا زمانی که کشور در آستانه حذف سرخک بود و ویروس عملاً در جامعه وجود نداشت، کودکان زیر ۹ ماه به ندرت به این بیماری مبتلا می‌شدند. چون تا ۶ ماهگی آنتی‌بادی مادر را در بدن داشتند و بعد از آن هم به دلیل نبود ویروس، ابتلایی رخ نمی‌داد. اما الان موارد قابل توجهی از مبتلایان و همچنین افراد مستعد ابتلا را کودکان زیر ۹ ماه تشکیل می‌دهند.»
به گفته دبیر انجمن متخصصین عفونی کشور، «با وجود همه اقدامات، تا زمانی که ویروس در جامعه در گردش است، گروهی از کودکان خردسال که هنوز به سن واکسیناسیون نرسیده‌اند، یا دوره واکسیناسیون خود را تکمیل نکرده‌اند، در معرض ابتلا هستند. در نتیجه، ایمنی کامل برای مقابله با ویروس در همه کودکان وجود ندارد و همین هم منجر به تداوم و افزایش موارد ابتلا شده است.»
