همشهری آنلاین – مجیدجباری: موضوع آب و خاک، به ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک جهان، سال‌هاست به یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های دولت‌ها، نهادهای بین‌المللی و سازمان‌های مردم‌نهاد تبدیل شده است. تغییرات اقلیمی، خشکسالی‌های پیاپی، کاهش تنوع زیستی و گسترش بیابان‌زایی نه تنها معیشت میلیون‌ها نفر را تهدید می‌کند، بلکه پیامدهای سیاسی و اجتماعی گسترده‌ای هم به دنبال دارد. در چنین شرایطی، تشکیل مرکز بین‌المللی مدیریت جامع حوزه آبخیز و منابع زیستی در ایران و فعالیت آن زیر چتر یونسکو، فرصت ویژه برای همگرایی و تبادل تجربه میان کشورهایی است که با بحران‌های مشابه دست وپنجه نرم می‌کنند.
دومین نشست شورای حکام این مرکز، امروز شنبه ( ۱۷ شهریور ۱۴۰۴) در محل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور برگزار شد. در این نشست، علاوه بر وزیر جهاد کشاورزی، سرپرست سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری، رئیس کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی، نمایندگان یونسکو، نمایندگان نهادهای علمی، پژوهشی و دانشگاهی و سفیران و نمایندگان ۱۰ کشور خارجی حضور داشتند.
شریان حیات بخش کشورها
وزیر جهاد کشاورزی در آغاز مراسم با اشاره به جایگاه ویژه ایران در مدیریت منابع طبیعی در مناطق خشک گفت: امروز حفاظت از منابع زیستی دیگر یک انتخاب نیست، بلکه ضرورت اجتناب‌ناپذیر است. حوزه‌های آبخیز، شریان‌های حیات‌بخش کشورها هستند و بدون برنامه‌ریزی جامع برای صیانت از آنها، نمی‌توان از توسعه پایدار سخن گفت.
غلامرضا نوری‌قزلجه تاکید کرد: مرکز بین‌المللی مدیریت جامع حوزه آبخیز باید به قطب علمی و اجرایی منطقه در زمینه مبارزه با بیابان‌زایی و مدیریت پایدار منابع آب و خاک تبدیل شود.
بحران اقلیمی مرز ندارد
معاون وزیرجهاد کشاورزی و رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری هم در ادامه به نقش محوری همکاری‌های بین‌المللی پرداخت و گفت: تغییرات اقلیمی، کاهش تنوع زیستی و تخریب مراتع مسائلی فراتر از مرزهای ملی هستند. هیچ کشوری به‌تنهایی قادر به حل این بحران‌ها نیست و ما نیازمند یک نگاه فراملی و هم‌افزا هستیم.
رضا افلاطونی این مرکز بین‌المللی را پلی میان آرمان‌های جهانی یونسکو و اقدامات عملی در سطح ملی و منطقه‌ای دانست و با تاکید بر اهمیت همکاری‌های منطقه ای و جهانی تصریح کرد: خشکسالی‌ها و تنش‌های گسترده آبی مرز نمی‌شناسند و هیچ کشوری به تنهایی قادر به حل این چالش‌ها نیست.
او افزود: امروز ما گرد هم آمده‌ایم تا با بهره‌گیری از ظرفیت همکاری های بین‌المللی، پلی میان آرمان‌های جهانی برنامه آب یونسکو و اقدامات عملی در سطح ملی و منطقه‌ای ایجاد و دانش بومی و تجارب موفق حفاظت از آب و خاک را به جوامع محلی، روستایی و عشایری منتقل کنیم.
مهمترین اقدامات مشترک کشورها
رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری به دستاوردهای مرکز بین‌المللی مدیریت جامع حوزه آبخیز و منابع زیستی در مناطق خشک و نیمه‌خشک در سال گذشته اشاره کرد و گفت: برگزاری دوره‌های آموزشی و کارگاه‌های علمی، چاپ مقالات و دستورالعمل‌ها، اجرای پروژه‌های مشترک، ایجاد بانک داده‌ها و سیستم‌های پایش و همچنین مدل‌سازی برای درک بهتر ارتباط میان تغییر اقلیم، خشکسالی و احیای اراضی از مهمترین اقدامات مشترک بوده است.
افلاطونی در عین حال با تاکید بر اینکه راه پیش رو همچنان طولانی است و چشم‌انداز آینده باید بلندپروازانه تر باشد، توضیح داد: تقویت ظرفیت‌سازی و توسعه برنامه‌های آموزشی، ترویج نوآوری و پژوهش‌های کاربردی و ایجاد اتحادهای استراتژیک با بخش خصوصی و سازمان‌های جامعه مدنی برای افزایش تاب آوری را از اقدامات مهم و کلیدی در این زمینه عنوان کرد.
ایران در محاصره ۱۲۷ میلیون تن گرد و غبار | طوفان گرد و غبار ۶ کشور بر سر ۲۳ استان ایران
نگرانی از هجوم گرد و غبار به ۴ استان | بی توجهی ترکمنستان به مدیریت ریزگردهای قره قوم | همکاری ایران و عراق برای کنترل گرد و غبار
او با دعوت از نمایندگان کشورها و آژانس‌های بین‌المللی برای مشارکت فعال در این برنامه‌ها تاکید کرد: موفقیت این مرکز بین‌المللی تنها در گرو تعهد و همکاری جمعی است و ما با هم می‌توانیم میراث پایدار برای نسل‌های آینده بسازیم.
یونسکو، شریک قابل اعتماد کشورها
دومین نشست شورای حکام مرکز بین‌المللی مدیریت جامع حوزه آبخیز و منابع زیستی در مناطق خشک و نیمه‌خشک رویکرد بین‌المللی پررنگی داشت. «ابا امانی» مدیر بخش علوم آب و دبیر هیدرولوژیک میان‌دولتی یونسکو که به‌صورت آنلاین در جلسه حضور یافته بود با بیان اینکه کمبود آب یکی از مسائل کلیدی قرن حاضر است، گفت: یونسکو همواره شریک قابل اعتماد کشورها در مدیریت منابع آب و حوزه‌های آبخیز بوده و این مرکز می‌تواند نمونه ای موفق از همکاری‌های علمی و اجرایی در سطح منطقه باشد. ضمن اینکه تبادل دانش و ظرفیت‌سازی مشترک باید تقویت شود.
ایران، الگوی کشورهای منطقه
در بخش دیگری از نشست، محمدجواد عسگری، رئیس کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی، مدیریت یکپارچه حوزه‌های آبخیز را یکی از اولویت‌های ملی اعلام کرد و گفت: ایران با اتکا به دانش بومی و تجربه‌های تاریخی در بهره‌برداری پایدار از آب و خاک، می‌تواند الگوی الهام‌بخش برای دیگر کشورهای منطقه باشد.
این نماینده مجلس تاکید کرد که اجرای پروژه‌های پایلوت در استان‌های مختلف می‌تواند زمینه‌ساز گسترش همکاری‌های منطقه‌ای شود.
مانعی برای همکاری نداریم
رئیس مرکز بین‌المللی مدیریت جامع حوزه آبخیز و منابع زیستی در مناطق خشک و نیمه‌خشک هم در این نشست با اشاره به مصوبه یونسکو در سال ۲۰۱۵ و آغاز فعالیت رسمی مرکز از سال ۱۴۰۰ به همشهری آنلاین گفت: تاکنون مصوبات متعددی در حوزه آموزش، تحقیقات و همکاری‌های علمی بین‌المللی تصویب و اجرا شده است.
حمید نوری در گفت‌وگو با همشهری آنلاین هدف اصلی مرکز را ظرفیت‌سازی و ایجاد چارچوب‌های مشترک میان کشورها برای مقابله با چالش‌های اقلیمی و محیط زیستی عنوان کرد و توضیح داد: یونسکو پشتیبان این روند است و مرکز توانسته بدون مانع در مسیر تبادل دانش و اجرای برنامه‌های مشترک حرکت کند.
سازگاری سلامت محور با تغییر اقلیم
به گزارش همشهری آنلاین، در این نشست بین المللی همچنین بر ترسیم چشم انداز آینده به عنوان فرصتی مهم تاکید شد و درپایان سه محور کلیدی «توانمندسازی و ظرفیت‌سازی شامل آموزش نسل جوان متخصصان، تقویت مهارت‌های راهبری و نوآوری»، «توسعه پژوهش‌های کاربردی به منظور تبدیل مرکز به قطب علمی منطقه برای تولید دانش موثر در سیاست‌گذاری‌های ملی و فراملی» و همچنین «گسترش مشارکت‌های راهبردی برای تعامل گسترده‌تر با بخش خصوصی، نهادهای علمی و سازمان‌های جامعه مدنی برای هم‌افزایی در مدیریت منابع طبیعی» به‌عنوان اولویت‌های مرکز معرفی شد.
در ادامه این نشست بین المللی، اعضای حاضر درشورای حکام همچنین دستاوردهای دوسال گذشته مرکز را مرور کردند. براساس گزارش ارائه شده، این مرکز بین المللی تاکنون بیش از ۵۶ دوره آموزشی و کارگاه بین‌المللی برگزار کرده، ۴۵ نشست علمی ترتیب داده و چندین پروژه راهبردی در حوزه احیای منابع آب و خاک در مناطق مختلف کشور اجرا کرده است. از جمله این پروژه‌ها می‌توان به تدوین «سند راهبردی مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز»، طرح‌های سازگاری سلامت‌محور با تغییرات اقلیمی و برنامه‌های ظرفیت‌سازی برای جوامع محلی اشاره کرد.
سفیران و نمایندگان ۱۰ کشور عربستان سعودی، قطر، عمان، امارات، بولیوی، قرقیزستان، فیلیپین، اوگاندا، ازبکستان و افغانستان دردومین نشست شورای حکام مرکز بین‌المللی مدیریت جامع حوزه آبخیز و منابع زیستی در مناطق خشک و نیمه‌خشک حضور داشتند و حمایت خود را از تقویت همکاری‌های علمی و اجرایی برای مقابله با چالش‌های اقلیمی و محیط زیستی در چارچوب مرکز اعلام کردند.
