به گزارش اقتصادنیوز به نقل از همشهری، به‌گفته معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزیر کار، با ایجاد سامانه جدید جست‌وجوی مشاغل تا پایان شهریور، اشتغال اتباع خارجی فقط از طریق این سامانه امکانپذیر خواهد بود. سیدمالک حسینی گفته که در سامانه جست‌وجوی مشاغل، بازار کار اتباع خارجی و اشتغال آنها ساماندهی می‌شود و برای اینکه یک نیروی کار خارجی اجازه کار در بازار کار ایران پیدا کند، باید حتما در سامانه جست‌وجوی مشاغل ثبت تقاضا شود.
اگر نیروی کار ایرانی برای کارفرما وجود نداشت، می‌تواند از نیروی کار خارجی استفاده کند، به شرط اینکه تقاضای خود را در سامانه جست‌وجوی مشاغل ثبت کرده باشد. هرچند آمار رسمی درباره تعداد شاغلان افغان وجود ندارد، اما برخی گزارش‌های پژوهشی مثل گزارش اتاق بازرگانی، برآوردهای نسبتا دقیقی در این باره ارائه کرده‌اند که در ادامه خلاصه آن آمده است.
جمعیت شاغلان افغان
براساس گزارش مرکز پژوهش‌های اتاق ایران با عنوان «نقش کارگران مهاجر در بازار کار ایران» که مبتنی بر داده‌های آمارگیری نیروی کار مرکز آمار ایران بوده است، جمعیت شاغلان افغانستانی در سال 1384حدود یک‌میلیون نفر بوده که تا سال 1396با افت‌وخیز به حدود 1.5میلیون نفر رسیده است اما در ادامه رو به افزایش گذشته و در سال 1400روند صعودی پرقدرت آن شکل گرفته است به‌گونه‌ای که در سال 1402تعداد شاغلان افغانستانی در ایران از مرز 2.7میلیون نفر گذشته است. البته این رقم فقط مربوط به افغانستانی‌های شاغل در ایران است و خانواده‌های آنها را شامل نمی‌شود.
ارتقای حرفه‌ای کارگران افغانستانی
از بدو ورود مهاجران افغانستانی به ایران، تقاضای پایدار بازار کار برای این نیروی کار ارزان وجود داشته و آنها در گروه‌های مختلف شغلی کارگران ساده، صنعتگر، متصدیان ماشین و دستگاه مونتاژ و کارکنان ماهر بخش کشاورزی و شیلات مشغول به‌کار شده‌اند اما از سال 1390، به‌تدریج این نیروها به سمت مشاغل پیچیده‌تر و تعاملی‌تر مانند صنعتگری و اپراتور ماشین منتقل شده‌اند که از ارتقای مهارت و تنوع نقشی آنها حکایت دارد. معنای این اتفاق، تشدید وابستگی فعالیت‌های اقتصادی به این افراد به‌خصوص در مشاغل کارگری تخصصی است.
نمای اشتغال افغانستانی‌ها
بررسی نسبت کارگران افغانستانی در بخش‌های کشاورزی، چرم و پوشاک و ساختمان در استان‌های مجاز برای اشتغال افغانستانی‌ها حاکی از این است که در سال 1402حدود 8درصد از کارگران کشاورزی، 30درصد کارگران پوشاک و چرم و 23درصد کارگران بخش ساختمان افغانستانی بوده‌اند. البته این آمارها فقط مهاجران رصد شده را شامل می‌شود و با درنظر گرفتن مهاجران غیرمجاز، نسبت‌ها می‌تواند تا 2 برابر این اعداد رشد کند. در سال 1402حدود 240هزار کارگر افغان در بخش صنعت استان تهران مشغول بوده‌اند و بعدازآن استان خراسان رضوی با 85هزار، استان اصفهان با بیش از 50هزار و استان البرز با نزدیک به 50هزار کارگر افغانستانی در صنعت در رتبه‌های بعدی قرار‌گرفته‌اند.
