رویارویی قدرت‌های جهانی در فضا

دنیای اقتصاد یکشنبه 16 شهریور 1404 - 00:07
دنیای اقتصاد: درحالی‌که رقابت فضایی از آزمایش‌های موشکی تا برنامه‌های هسته‌ای در مدار، به یک میدان استراتژیک تبدیل شده است ایالات متحده با مجموعه‌ای از اقدامات در حال تلاش است تا جایگاه و برتری خود در فضا را حفظ کند؛ از راه‌اندازی واحد تازه‌تاسیس «سیستمز دلتا 85» برای رصد و مقابله با تهدیدهای فضایی گرفته تا انتقال فرماندهی فضایی به پایگاهRedstone Arsenal و رونمایی از پروژه بلندپروازانه سیستم دفاعی گنبد طلایی (Golden Dome).

این اقدامات همزمان با آزمایش سامانه‌هایی مانند موشک ضدماهواره HQ۲۹ چین و پروژه‌های محرمانه روسیه نشان می‌دهد که رقابت جهانی از زمین و دریا فراتر رفته و فضا اکنون به یکی از محوری‌ترین عرصه‌های امنیت ملی و سیاست بین‌الملل بدل شده است.

 رقابت نظامی در مدار

در شرایطی که چین و روسیه طی سال‌های اخیر سرعت توسعه توانمندی‌های فضایی خود را به‌طور قابل‌توجهی افزایش داده‌اند، ایالات متحده نیز در تلاش است از این قافله عقب نماند و واکنش‌هایی استراتژیک در این راستا داشته است؛ واکنش‌هایی که از آزمایش‌های موشکی ضدماهواره‌ای آغاز می‌شود و تا پروژه‌های هسته‌ای در مدار ادامه دارد و عملا به یک رقابت نظامی واقعی تبدیل شده است. آمریکا اکنون با اقدامات متعدد و گسترده‌ای تلاش می‌کند جایگاه برتری در فضا را حفظ و زیرساخت‌های دفاعی خود را در برابر تهدیدهای جدید آماده کند. در این راستا به گزارش آسوشیتدپرس واحد تازه‌تاسیس «سیستمز دلتا ۸۵» در تاریخ ۸ اوت ۲۰۲۵ در نیروی فضایی آمریکا راه‌اندازی شده است.

این واحد با ماموریت‌هایی شامل رصد تهدیدهای فضایی، مدیریت ایمنی پرواز، پایش مسیرهای موشکی و جمع‌آوری اطلاعات عملیاتی طراحی شده و قرار است نقش کلیدی در حفاظت از ماهواره‌ها و زیرساخت‌های حیاتی فضایی ایفا کند. سرهنگ جیسون وست، از پایگاه پترسون در کلرادو اسپیرینگز، فرماندهی این واحد را برعهده دارد و هدایت ماموریت‌های پیشگیرانه و هماهنگی میان بخش‌های مختلف نیروی فضایی و آژانس‌های اطلاعاتی را به عهده دارد.

البته این اقدامات برای آمریکا بدون پیامد نیست و آنگونه که اورسیا تایمز نوشته است، ژنرال استفن ان. وایتینگ، فرمانده فرماندهی فضایی آمریکا (U.S. Space Command)، با اشاره به پیشرفت‌های چین و روسیه هشدار داده است که توسعه سامانه‌های مقابله‌ای فضایی چین و تلاش‌های روسیه برای استقرار تسلیحات هسته‌ای ضدماهواره‌ای ساختار فضایی آمریکا و متحدانش را به‌شدت تهدید می‌کند. به همین دلیل وزارت دفاع خواستار افزایش بودجه‌ای معادل ‌۱.۲میلیارد دلار برای ارتقای قابلیت‌های دفاعی و تقویت توان رصد تهدیدهای در فضا شده است.

چین و قاتل ماهواره

در سوی دیگر ماجرا چین سامانه موشکی HQ۲۹ را که در رسانه‌ها لقب «قاتل ماهواره» گرفته، رونمایی کرده است. این سامانه بخشی از شبکه سه‌لایه دفاع موشکی چین محسوب می‌شود و قادر است علاوه بر رهگیری موشک‌های بالستیک، ماهواره‌های مستقر در مدار پایین زمین را نیز هدف قرار دهد. برد عملیاتی بیش از ۵۰۰ کیلومتر و طراحی دوکانتینری HQ۲۹ آن را به یکی از تهدیدهای جدی برای تسلط فضایی آمریکا تبدیل کرده است.

آزمایش موشک‌های ضدماهواره، توسعه سامانه‌های لیزری و ایجاد زنجیره‌های مرگ فضایی (Space-enabled Kill Chains) نشان می‌دهد که چین توانایی اختلال یا نابودی ماهواره‌های دشمن را دارد. روسیه نیز با پروژه‌های محرمانه و برنامه‌هایی مانند استقرار تسلیحات هسته‌ای در مدار، نگرانی‌های تازه‌ای برای ناتو و متحدان آمریکا ایجاد کرده است.

در این بین در راستای تقویت ساختار دفاعی به نقل از یواس‌ای تودی، دونالد ترامپ در تاریخ ۲ سپتامبر ۲۰۲۵ اعلام کرد که مرکز فرماندهی فضایی آمریکا از پایگاه Peterson در کلرادو به Redstone Arsenal در‌ هانتسویل آلاباما منتقل خواهد شد. ترامپ، ‌هانتسویل را به دلیل زیرساخت‌های قوی فضایی و سابقه علمی آن «Rocket City» انتخاب و تاکید کرد که این منطقه بهترین گزینه برای تمرکز عملیات فضایی کشور است.

مقامات محلی‌ هانتسویل و Redstone Arsenal از این تصمیم استقبال و پیش‌بینی کردند که در پنج سال آینده حدود هزار و ۴۰۰ شغل جدید ایجاد خواهد شد. در مقابل مقامات کلرادو با ابراز نگرانی انتقال فرماندهی فضایی را ضربه‌ای به آمادگی ملی و اقتصاد محلی دانستند و هشدار دادند که هزینه‌های عملیاتی و عقب‌ماندگی در عملیات فضایی افزایش خواهد یافت.

همزمان با این تحولات ترامپ در تاریخ ۲۱ مه ۲۰۲۵ از سیستم دفاعی گنبد طلایی (Golden Dome) رونمایی کرد. این پروژه با برآورد هزینه ۱۷۵‌میلیارد دلار شامل سامانه‌های رهگیری موشکی در فضا و حسگرها و لیزرهای پیشرفته است که می‌تواند موشک‌های پرتاب ‌شده حتی از فاصله‌های دور یا مدارهای فضایی را رهگیری و نابود کند.

ژنرال مایکل گوتلین، مسوولیت مدیریت این سامانه را برعهده دارد و ترامپ پیشنهاد داده است که کانادا با پرداخت ۶۱‌میلیارد دلار در این پروژه مشارکت کند یا به عنوان ایالت پنجاه و یکم به آمریکا ملحق شود. این پیشنهاد با واکنش‌های متفاوتی مواجه شده و بحث‌های زیادی درباره هزینه، قابلیت اجرایی و پیامدهای جهانی آن شکل گرفته است.

کارشناسان هشدار می‌دهند که مجموعه اقداماتی مانند ایجاد «سیستمز دلتا ۸۵»، انتقال فرماندهی فضایی و سیستم گنبد طلایی گرچه واکنشی پیش‌دستانه برای حفاظت از امنیت ملی آمریکا است، می‌تواند آغاز یک رقابت تسلیحاتی بی‌سابقه را در فضا رقم بزند و خطر نظامی‌سازی مدار زمین را افزایش دهد. تحلیلگران معتقدند این اقدامات نشان‌دهنده تغییر ماهیت رقابت جهانی از زمین و دریا به فضا است و برتری فضایی به یکی از محورهای اصلی امنیت ملی کشورها تبدیل شده است.

علاوه بر این کارشناسان بین‌المللی بر این باورند که اقدامات آمریکا می‌تواند به واکنش‌های متقابل چین و روسیه منجر شود و تحولات آینده فضا را پیچیده‌تر کند. به گفته آنها سامانه‌هایی مانند HQ۲۹ و برنامه‌های روسیه در مدار احتمال یک جنگ سرد فضایی را افزایش می‌دهد و ضرورت ایجاد دیپلماسی فضایی و توافق‌های بین‌المللی برای محدودسازی رقابت تسلیحاتی را برجسته می‌کند.

با این حال از نگاه واشنگتن ترکیب سه‌گانه واحد «سیستمز دلتا ۸۵» فرماندهی جدید در‌ هانتسویل و سیستم گنبد طلایی یک استراتژی پیش‌دستانه برای حفظ برتری فضایی و مقابله با تهدیدهای نوین است. این رویکرد به ایالات متحده امکان می‌دهد تهدیدهای احتمالی را پیش از آنکه عملی شوند شناسایی و مهار کند و زیرساختی برای هماهنگی میان نیروهای نظامی، آژانس‌های اطلاعاتی و متحدان بین‌المللی فراهم کند.

اقدامات اخیر آمریکا نشان می‌دهد که رقابت تسلیحاتی فضا دیگر محدود به آزمایش‌ها و شعارها نیست و تبدیل به یک بخش حیاتی از سیاست‌های امنیت ملی شده است. توسعه واحد «سیستمز دلتا ۸۵»، انتقال فرماندهی فضایی و رونمایی از سیستم گنبد طلایی همگی بیانگر این واقعیت است که فضا اکنون یک میدان استراتژیک است که تصمیم‌گیری‌های کلان درباره آن می‌تواند امنیت ملی و جایگاه جهانی قدرت‌ها را دستخوش تغییر کند.

منبع خبر "دنیای اقتصاد" است و موتور جستجوگر خبر تیترآنلاین در قبال محتوای آن هیچ مسئولیتی ندارد. (ادامه)
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت تیترآنلاین مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویری است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هرگونه محتوای خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.