به گزارش همشهری آنلاین، هزینه مسکن به‌عنوان بزرگ‌ترین بخش سبد هزینه‌ای خانوار می‌تواند با کمترین تغییرات، معیشت یک خانواده مستأجر را به چالش بکشد. به‌ویژه در تهران و کلانشهرها که سهم این بخش از هزینه خانوار به بالای ۵۰ درصد و گاه تا ۷۰ درصد هزینه خانوار رسیده، تورم اجاره‌بها یک عامل ویرانگر به‌حساب می‌آید.
آمارهای رسمی نشان می‌دهد که در سنوات مختلف و به‌ویژه در دوره اخیر جهش قیمت مسکن یعنی از سال ۱۳۹۷ به بعد، رشد قیمت اجاره غالبا بالاتر از رشد تورم مصرف‌کننده بوده و این بخش از هزینه با شتاب بیشتری رشد کرده است.
کاهش شیب تورم اجاره
میانگین رشد تورم اجاره شهری در مردادماه امسال نسبت به سال قبل ۳۴.۶درصد بوده که ۸ واحد درصد کمتر از دوره مشابه (مرداد۱۴۰۳ نسبت به مرداد۱۴۰۲) است. همچنین این رقم در مقابل دوره‌های مشابه از آبان ۱۴۰۱ تاکنون پایین‌تر بوده و از این منظر گواهی بر کاهش شتاب رشد تورم در بازار اجاره محسوب می‌شود.
نکته قابل‌تأمل این است که از زمان همه‌گیری کرونا (سال۱۳۹۹) تاکنون، همواره سقف افزایش مجاز اجاره‌بها در قراردادهای جدید یا تمدیدی در محدوده ۲۵ درصد برای تهران و ۲۰ درصد برای سایر نقاط شهری تصویب شده است.
بر این اساس، تورم بازار اجاره حتی بعد از فروکش‌کردن تب تورم در مرداد۱۴۰۴ همچنان ۱۰ واحد درصد در بهترین وضعیت با نرخ مصوب دولت اختلاف دارد.
نکته دیگر اینکه کاهش تورم اجاره در تابستان امسال بعد از وقایع جنگ ۱۲ روزه، کاهش نسبی تقاضا و همچنین مازاد عرضه واحدهای استیجاری بعد از خروج اتباع افغانستانی رخ داده و مستقیما ناشی از سیاستگذاری‌های حوزه مسکن استیجاری نبوده است.
اجاره‌بها در نقطه سربه‌سری با توان خانواده
گفت‌وگوی میدانی خبرنگار همشهری با مشاوران املاک شهر تهران حاکی از این است که در تابستان امسال، اغلب قراردادهای اجاره با سقف توان مالی خانوارهای متقاضی منعقد شده است نه قیمت پیشنهادی موجران. به بیانی دیگر، هزینه اجاره در بازار فعلی تا حد ممکن افزایش پیدا کرده و آنچه مانع افزایش بیش‌ازپیش آن شده، ناتوانی متقاضیان برای پرداخت مبالغ بالاتر بوده است.
بررسی اطلاعات منتشرشده از سوی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد در مرداد، بیش از ۷۷درصد کالاهای خوراکی به‌عنوان بخش اساسی سبد مصرفی خانوار، رشد قیمتی بالای ۳۰درصد داشته‌اند و از میان ۵۳قلم کالای اساسی و پرمصرف خوراکی، قیمت ۷ کالا نسبت به مرداد سال قبل بیش از دو برابر شده، قیمت ۱۹ کالا افزایش بین ۵۰ تا ۱۰۰ درصدی داشته و قیمت ۱۵ کالا رشد ۳۰ تا ۵۰ درصدی را تجربه کرده است.
بدیهی است که در این وضعیت، حداکثر توان خانوار به حفظ سبد حداقلی غذایی اختصاص پیدا کرده و برای هزینه مسکن قدرتی بیش از افزایش میانگین ۳۴.۶ درصدی اجاره‌بها نداشته است.
شکست خانه‌اولی‌ها در رینگ بازار اجاره
مشاوران املاک می‌گویند نابسامانی بازار اجاره، بیش از هر چیز به خانه‌اولی‌ها یعنی زوج‌های جوان آسیب‌زده است؛ چراکه آنها نه سرمایه قابل‌توجهی برای پرداخت رهن آپارتمان دارند و در کنار سایر هزینه‌های آغاز زندگی می‌توانند مبالغ بالایی به‌عنوان اجاره پرداخت کنند.
مسکن اجتماعی و اجاره‌داری حرفه‌ای با حمایت دولت، مدرن‌ترین تجربه‌ای است که در کشورهای مختلف برای حمایت از خانه‌اولی‌ها و اقشار کم‌درآمد کارآمد و در ایران نیز توجه به این موضوع ناگزیر است.
متأسفانه باوجود مطرح‌شدن ایده راه‌اندازی اجاره‌داری حرفه‌ای در سال۱۳۹۸ و وعده و وعیدهای چندین‌ساله در این حوزه، همچنان اقدام عملی در این حوزه انجام نشده است. توجه به این مهم در شرایطی که نرم سنی کشور نیاز به تشکیل خانوارهای جدید را تأیید می‌کند، مسئولیتی است که اگر متولیان حوزه مسکن به آن توجه نکنند، تبعات بزرگ‌تری برای آتیه جامعه و کشور خواهد داشت.
