به گزارش سرویس فرهنگی تابناک، در طول جنگ ۱۲ روزه ایران و رژیم اسرائیل و پس از آن، بارها سران رژیم صهیونی از جایگاه کوروش هخامنشی پادشاه مقتدر و دادگر ایرانی که بر مناطق وسیعی از دنیای قدیم حکم رانی می کرد، سخن گفته و در مواردی خود را با آن شخصیت والای تاریخ مشرق زمین مقایسه نمودند! لازم است با بازخوانی گزاره های تاریخی درباره کوروش بیشتر بدانیم و سپس رفتارهای سران رژیم اسرائیل را با رفتارهای والا و انسانی آن رهبر بزرگ مقایسه کرده و به گزافه بودن ادعاهای صهیونیست ها بیش از گذشته پی بریم.

کوروش که حکومتی مقتدر را پایه گذاری کرد، بر دامنه گسترده ای از جهان باستان (از هند تا مرزهای یونان) حکمرانی می کرد و سلسله ای تشکیل داد که حدود 220 سال تداوم داشت. وی دو پسر به نام های کمبوجیه و بردیا داشت و سه دختر به نام های آتوسا، رُکسانا و ارتوستونه نیز از او بر جای ماند. پس از کوروش، پسر ارشدش کمبوجیه به تخت نشست و پس از حمله اش به مصر، حکومت را از کف داد و یکی از مُغان به نام گئوماته مدعی گردید بردیا فرزند دوم کوروش است و سلطنت را در اختیار گرفت؛ تا زمانی که داریوش و دیگر بزرگان هخامنشی او را به قتل رساندند و حکومت به داریوش رسید. او نیز با توان و نبوغ بالایی که از آن برخوردار بود، نظمی به این امپراطوری وسیع بخشید که تا آن زمان بی سابقه بوده است. پس از داریوش اول نیز 5 تن از شهریاران هخامنشی بر اریکه قدرت سوار بودند و واپسین پادشاه این سلسلکه، داریوش سوم نام داشته است که مغلوب اسکندر مقدونی گردید و تاج و تختش را از دست داد. (کوروش مسیح باستان، ص174).

وی پسر کمبوجیه و نواده‌ کوروش اول بود که در لوح مشهوری (به خط بابلی) چنین گفته است: منم کوروش … پسر کمبوجیه شاه بزرگ شاه شهر انشان نوه‌ی کوروش شاه بزرگ از نسل چیش پیش ... (امپراطوری فراموش شده، ص21).

مادرش نیز ماندانا (دختر استیاگ پادشاه ماد) نام داشته است. از کودکی او حکایت هایی افسانه گونه نقل گردیده که چندان با واقعیت هماهنگ به نظر نمی رسد. از جمله هرودوت روایت کرده: زمانی که کوروش متولد گردید، آستیاگ (پدر بزرگ مادری وی) که از جانب نوه اش احساس خطر می‌کرد، او را به وزیرش سپرد تا به زندگی اش پایان دهد؛ اما وی، دستور پادشاه را نادیده گرفت و نوزاد را به خدمتکاری سپرد و آن خدمتکار (گاو چران) و همسرش، از آن نوزاد مراقبت نمود و بدین ترتیب کودکی وی بدور از دربار و در بیابان و کوهستان سپری شد.

وی پادشاه توانا و دادگر نزد ایرانیان بوده که با ایجاد اتحاد و یکپارچه ساختن دو قوم بزرگ پارس و ماد و از میان برداشتن حکومت مادها، امپراطوری قدرتمندی در جهان باستان پدید آورده بود. در اقدامی تحسین آمیز با یهودیان، شیوه مهربانی را در پیش گرفت و آنان را به سرزمین فلسطین بازگرداند. تعداد یهودیانی که به سرزمین فلسطین بازگشتند را 49697 تن شمرده اند. (الیهود فی العراق، ص20- 19).

آنچه مسلم است این که شهریاران هخامنشی به ویژه کوروش و داریوش خداپرست بوده و با بت پرستی میانه ای نداشتند؛ از جمله در کتیبه بیستون به دستور داریوش بزرگ چنین حک شده است: «اهورامزدا این شاهی را به من داد و مرا یاری کرد تا این پادشاهی را استوار سازم و به خواست اهورامزدا، این شاهی را دارم.»

کوروش در بابل تاج گذاری کرد، پس از دست یابی به قدرت، فرمان داد یهودیانی که در اسارت بوده و به بابل آورده شده بودند، رها شده و به اورشلیم بازگردانده شوند و دارایی شان نیز به آنان تسلیم گردد. پس از آنکه کوروش فرزند خود کمبوجیه (کامبیز) را به جانشینی خود و حاکم منطقه بابل برگزید، خود به شوش بازگشت.

در عهد عتیق گفته می‌شود کوروش در نخستین سال حکومتش فرمانی مکتوب را صادر کرد: این گفته کوروش پادشاه پارسیان است؛ خداوندِ آسمان، همه سرزمین های زمین را به من بخشیده و مرا سفارش کرده مَعبَدی (هیکلی) را در اورشلیم بنا کنم. همه فرزندان ملت یهود که خدا همراه آنان است، باید به اورشلیم رفته و این هیکل را بسازند و دیگران نیز باید آنان را با طلا و نقره یاری نمایند؛ علاوه بر هدایا برای ساخت معبد خداوند در اورشلیم. همه یهودیان نیز باید (به اورشلیم) بازگردند و خداوند همراهتان باد. (الکتاب المقدس، أخبار الأیام الثانی، ص774). 

کوروش که از صفات برجسته انسانی همچون مهربانی، نوع دوستی و تدبیر برخوردار بوده، پادشاهی است که در تاریخ یهود با بزرگی از او یاد شده و او را "مسیح خداوند" توصیف نموده اند. به گفته برخی مفسران قرآن کریم (از جمله ابوالکلام آزاد و علامه محمد حسین طباطبائی)، وی همان ذوالقرنین بوده که در سوره‌ مبارکه‌ کهف (آیات ۸۳ تا ۹۷) با عظمت از وی نام برده شده و ویژگی‌های ذوالقرنین (همچون نوع دوستی، مدیریت نیکو و خردمندانه، مهربانی و …) در شخصیت وی متجلی شده و این رای و سخن، دور از ذهن به نظر نرسیده و به صواب نزدیک است. در آن باره دیدگاه های دیگری نیز وجود داشته و برخی گفتند او کوروش هخامنشی بوده، عده ای نیز او را برخوردار از ویژگی های اسکندر مقدونی دانسته و سخنان دیگری نیز گفته شده است.

طبق آیاتی از قرآن کریم، ذوالقرنین حاکمی قدرتمند بوده که لوازم سلطنت برای او فراهم بود، در برابر قومی متوحش، سدی مستحکم بنا کرده که از هجوم غارت گران و راهزنان، جلوگیری می کرد، به مال و دارایی حرص و آز نداشته و زمانی که شکست خوردگان از او خواستند برایشان در برابر تهاجم اقوام وحشی (یاجوج و ماجوج) سد و مانعی ایجاد کند تا بتوانند خود را از آزار این گروه بدوی و بدور از تمدن برهانند، وی خواسته شان را اجابت نمود، از گرفتن پول خودداری نمود و گفت: خداوند مرا از دارایی شما بی نیاز می سازد. در هنگام قیامت نیز این سد، ویران می گردد و ویرانی آن، از نشانه های رستاخیز (أشراط الساعة) است. (سوره کهف، آیات 83 تا 99).

در روایتی از امام محمد باقر(ع) آمده است: ذوالقرنین، پیامبر نبوده و بنده ای نیکوکار و دوستدار خداوند بوده که خدا نیز او را دوست می داشته است و قوم خود را به بندگی و اطاعت از خدا دعوت نمود. (قصص الأنبیاء، ص121).

کوروش زمامداری جوانمرد و برخوردار از فضیلت های برجسته از جمله مهربانی با مردم، گذشت از افراد شکست‌خورده، احترام به فرهنگ های انسانی، تلاش برای گسترش خداپرستی و حمایت از خداپرستانِ زمان خود و ... بوده و همواره می کوشید انسان ها را از اسارت برهاند. مهمترین ویژگی او علاوه بر مدیریت عالی و به کارگیری ظرفیت های نیروهای تحت فرمان، شفقت، رحم کردن بر اقوام شکست خورده، عدالت و کمک به مردم و به ویژه خداپرستان زمانش ارزیابی می گردد؛ اما در مقابل سران اسرائیل کنونی که همواره از نام کوروش بهره می جویند و حتی خود را با آن شخصیت والای انسانی قیاس می کنند، سرزمینی را از مردم اصلی آن اشغال کرده، به بهانه دفاع از خویش و مبارزه با تروریسم _به ویژه پس از ماجرای 7 اکتبر_ مردم بی گناه را در فلسطین به ویژه نوار غزه به قتل رسانده، خانه هایشان را ویران کرده، به مردم عادی گرسنگی و تشنگی داده و از ارسال کمک های انسانی به مردم این منطقه جلوگیری به عمل می آورند و رفتارهای جنایتکارانه ایشان و نسل کشی آنان، هیچ شباهتی به رفتار انسانی کوروش نبوده و نیست و استفاده آنان از نام کوروش و تشبیه رفتارهایشان به آنچه کوروش بزرگ به انجام می رساند، مزاحی تلخ است؛ به قول حافظ شیرازی: 

صلاح کار کجا و منِ خراب کجا/ ببین تفاوت رَه از کجاست تا به کجا

محمد جواد گودینی نویسنده و استاد دانشگاه

فهرست منابع:

۱- قرآن کریم

۲- الکتاب المقدس

۳- راوندی، قطب الدین هبة الله، قصص الأنبیاء، مجمع البحوث الاسلامیة ۱۴۰۹ ق

۴- ربیعی، نبیل عبد الأمیر، الیهود فی العراق، دار الرافدین۲۰۱۳ 

۵- عزتی، امید، کوروش مسیح باستان، امید مهر ۱۳۸۴

۵- کرتیس، جان، تالیس، نایجل، امپراطوری فراموش شده، ترجمه: خشایار بهاری، نشر فرزان ۱۳۹۲