جماران: یک ضرب‌المثل قدیمی وجود دارد با این مضمون: «یک سوزن به خودتان بزنید، یک جوالدوز به دیگران». شاید برای‌تان سوال باشد که چرا در ابتدای گزارش، از چنین ضرب‌المثلی استفاده کردیم. ماجرا اما برمی‌گردد به صحبت‌های عجیبی که یکی از گزارشگران صدا و سیما در حین گزارشِ و تحلیل بازی مایورکا و رئال‌مادرید در لالیگا انجام داد. او گفت: «واقعاً چقدر راحت علاقه‌مندان، فوتبال را مجانی نگاه می‌کنند و غُر هم می‌زنند!»
این مجری-گزارشگر با واژه‌هایی عجیب مخاطبان را آماج حملات خود قرار داد و آن‌ها را با این الفاظ به باد انتقاد گرفت. این گزارشگر در حالی از پخش فوتبال، به طور رایگان و مجانی صحبت می‌کند که موضوع حق پخش تلویزیونی سال‌هاست که به یک گره بزرگ در فوتبال ایران بدل شده و صدای تمام باشگاه‌های ایرانی را در آورده است. فریادی که به هیچ‌کجا نمی‌رسد و صدا و سیما، جایی که همین گزارشگران به تاخت و تاز در آنجا می‌پردازند، حقوق باشگاه‌ها را هرگز به آن‌ها پرداخت نمی‌کند.
اگر بخواهیم موضوع را بسط بدهیم، باید به برخی مقایسه‌ها اشاره کنیم. ابتدا درآمد باشگاه‌های ایرانی و خارجی از حق پخش تلویزیونی که صدا و سیما مانع پرداخت آن است و دومی هم سطح و میزان دستمزد در میان مردم کشورمان و اروپایی‌ها. به دومی بارها پرداخته‌اند اما اولی می‌تواند به خیلی از ابهام‌ها پاسخ بدهد. جایی که گزارشگران صدا و سیما به این نتیجه می‌رسند که حداقل باید در لفاظی دقت بیشتری به خرج بدهند و با مردم بدین‌گونه صحبت نکنند.
فصل ۲۰۲۲-۲۰۲۳ درآمدِ پنج لیگ معتبرِ آلمان- بوندسلیگا، ایتالیا- سری آ، انگلیس- لیگ برتر، فرانسه- لوشامپیونا و اسپانیا-لالیگا حدود ۹/۸ میلیارد یورو بود. بر همین اساس، میانگین سهم درآمد از حق پخش باشگاه‌ها در لیگ انگلیس ۵۳ درصد، در لیگ آلمان ۴۰ درصد، در لیگ اسپانیا ۵۰ درصد، در لیگ ایتالیا ۵۴ درصد و در لیگ فرانسه ۳۰ درصد بوده است. به عنوان نمونه، میانگین درآمد از حق پخش برای باشگاه‌های بوندسلیگا در فصل ۲۰۲۲-۲۰۲۳ با ۱۰ درصد رشد به ۱.۵ میلیارد یورو رسید. همچنین در ایتالیا درآمد از حق پخش با سهم ۵۴ درصدی باشگاه‌ها و رشد ۱۵ درصدی به میزان ۱۹۴ میلیون یورو، به عدد ۱.۵ میلیارد یورو رسید.
کمی ریزتر می‌شویم و این بار سهم هر باشگاه را در لیگ برتر انگلیس مثال می‌زنیم. درآمد از حق پخش تلویزیونی در لیگ برتر انگلیس- فصل ۲۰۲۲-۲۰۲۳ - که توسط اتحادیه فوتبال میان باشگاه‌ها توزیع شد، بین ۱۶۷ میلیون یورو (۱۲ هزار میلیارد تومان) برای منچسترسیتی و ۹۴ میلیون یورو (۶ هزار میلیارد تومان) برای ساوتهمپتون در انتهای جدول بوده است. می‌بینید که چه ارقامی از طریق حق پخش تلویزیونی به باشگاه‌ها تعلق می‌گیرد تا آن‌ها بتوانند درصد بسیاری از هزینه‌های جاری خود را تأمین کنند.
اما برای فصل جدید، این اعداد و ارقام به سطح بالاتری رسیده و باشگاه‌ها از طریق حق پخش تلویزیونی مبالغ هنگفتی را دریافت می‌کنند. با آغاز فصل ۲۰۲۶-۲۰۲۵ لیگ برتر، اتحادیه فوتبال انگلیس برای دوره چهارساله‌ی حق پخش داخلی با Sky و TNT Sports به توافقی به ارزش ۶.۴ میلیارد یورو رسیده است. آمار فوق نشان‌دهنده اهمیت حق پخش در تمام نقاط دنیا است. موضوعی که در فوتبال ایران مشاهده نمی‌شود و حق پخش تلویزیونی نادیده گرفته شده است. اما یک نکته مهم دیگر که می‌تواند ماجرای حق پخش و ارزشِ آن را بیشتر از قبل برای‌تان روشن کند.
در کنفرانس قبل از دیدار بایرن مونیخ مقابل آگزبورگ، ونسان کمپانی با سوالی حاشیه‌ای، بحث جدیدی را وارد رسانه‌های فوتبالی کرد. سرمربی بلژیکی در پاسخ به این سوال که آیا دلیل خاصی وجود دارد بازیکنان از بوندسلیگا به سمت لیگ برتر انگلیس کوچ می‌کنند، گفت: «خب، پول! وقتی در برنلی بودم و به لیگ برتر صعود کردیم، ناگهان پول حق پخش تلویزیونی به حساب باشگاه آمد و برای تیم‌های تازه صعود کرده ۱۰۰ میلیون پوند بودجه اضافی وجود داشت. بودجه تیم ما از ۲۰ الی ۳۰ میلیون پوند به بیش از ۱۳۰ میلیون پوند می‌رسید و می‌توانستیم در خرید کردن و بازار نقل و انتقالات با ۶ تیم اول بوندسلیگا رقابت کنیم. ما در برنلی و در بازار با فرانکفورت و ولفسبورگ برای جذب بازیکن رقابت می‌کردیم. در فصل جاری دیدیم ساندرلند از بایرلورکوزن بازیکن خرید و با میلان رقابت کرد. سطح مالی آن‌ها با ما متفاوت است.»
قدرت باشگاه‌های انگلیسی باعث جذابیت بیشتر این لیگ شده و همین ماجرا، درآمد تیم‌ها و توانایی مالی آن‌ها را افزایش داده است. این چرخه باعث درآمد، فوتبال بهتر و جذبِ مردم و بازیکنان به لیگ برتر شده و ستاره‌های حاضر در جزیره می‌دانند حضور در انگلیس پیشرفت آن‌ها را چندین برابر خواهد کرد. در آنجا موفق می‌شوند و یا در صورت ترک لیگ برتر، به فوق‌ستاره لیگ‌های دیگر تبدیل می‌شوند. همه این نکات به خوبی نشان می‌دهند لیگ ایران فاصله زیادی با فوتبال اروپا دارد و صدا و سیما به نوبه خود در این موضوع دخیل است. شاید اگر صدا و سیما حق واقعی باشگاه‌های لیگ برتری را به آن‌ها بدهد، می‌توانیم شاهد حضور بازیکنان باکیفیتی در لیگ ایران باشیم و حتی بتوانیم با عربستان هم رقابت کنیم!
در نهایت اینکه بهتر است گزارشگران صدا و سیما که پُزِ پخش مجانی مسابقات اروپایی را به مردم می‌دهند، برای یک بار هم که شده در مورد ماجرای قدیمیِ حق پخش صحبت کنند. اگر توانستند و انتقادی انجام دادند، آنوقت می‌توانند به این لفاظی‌های‌شان ادامه بدهند. موضوعی که اطمینان داریم هرگز رخ نخواهد داد.
