به گزارش همشهری آنلاین، علی ودایع تحلیلگر مسائل بین‌الملل و روزنامه‌نگار: وزن کشی های قدرت در عرصه آنارشیک روابط بین الملل در حال تغییر و تحول است. تقابل یکجانبه گرایی غربی با چندجانبه گرایی شرقی موتور محرکه تقابل های استراتژیک است. آمریکا تلاش می کند در قامت قدرت هژمون نظام تک قطبی را در سیستم کلان و سیستم خرد دیکته کند ؛ فرآیندی که عملا با ائتلاف کشورهای ساختارشکن با چالش مواجه است.

در شرایطی که ایران بی سابقه ترین سطح تقابل با غرب را تجربه می کند ، چندجانبه گرایی برای تهران یک الزام حیاتی محسوب می شود .چندجانبه گرایی به معنای اشتراک گذاری ابزارهای قدرت در راستای منافع مشترک است. در این مسیر حضور در سازمان همکاری های شانگهای SCO یک اتفاق ویژه در چندجانبه گرایی محسوب می شود.نکته جالب توجه اینجاست که برخی از کشورهای همراه با آمریکا نیز تلاش می کنند در ائتلاف شرقی منافع جدیدی تعریف کنند. فراموش نکنیم نوع رقابت های نه ایدئولوژیک که مبتنی بر منافع ملی کشورها تفسیر می شود..

حضور موثر ایران در ائتلاف شانگهای منجر به تعریف پرستیژ متفاوت در جنگ دیپلماتیک با غرب شده است. آمریکا و تروئیکای اروپایی در تقابل با تهران همواره تلاش کردند مبتنی بر هنجارهای سنتی حقوقی و دیپلماتیک اقدام کنند اما شکل گیری ائتلاف های دیپلماتیک امکان مانور تهران را افزایش می دهد. به موازات افزایش تراکنش های دیپلماتیک ، سازمان همکاری های شانگهای به دنبال توسعه تجاری بین اعضا است. جنگ اوکراین و فرآیند تحریمی غرب علیه روسیه ، توجه شانگهای به توسعه زیرساخت های تجاری بین اعضا را تشدید کرد.

نمی توان نادیده گرفت که سازمان شانگهای جمعیتی در حدود 40 درصد جمعیت جهان را شامل می شود. اقتصاد 12 کشورعضوسازمانشانگهایبیشاز 20 تریلیوندلاراستواینسازمانسهم 22.9 درصدیازاقتصادجهانیرادراختیاردارد. ایران می تواند در این فضا امکان تعریف منافع اقتصادی و عبور از فشار تحریم های غربی را به شکلی ویژه کسب کند.

تقابل کریدورها در قلب تغییرات ژئوپولیتیکی فرآیندی است که نمی توانیم از کنار آن بی تفاوت عبور کنیم. کریدور شمال جنوب INSTC برای روسیه دارای اهمیت ویژه است که اتفاقا مورد توجه ائتلاف شانگهای قرار دارد.

در چشم انداز آتی ائتلاف شانگهای ، همکاری های امنیتی و ضدتروریسم نیز مورد توجه قرار گرفته است.نوع منافع مشترک اعضا و تقابل های بیرونی به گونه ای است که این نهاد خواسته یا ناخواسته به سمت همکاری های نظامی حرکت خواهد کرد. شاید بتوان گفت که حضور رهبران سازمان در رژه بزرگ پکن ، یک ریل گذاری ویژه در رابطه با آینده ائتلاف شانگهای مقابل پیمان آتلانتیک شمالی(ناتو) است.

آنچه که در نشست تیانجین دیدیم تلاش فوری با تکیه بر دیپلماسی علیه مکانیسم ماشه ومحکومیت تهاجم به ایران بود. تهران عضو رسمی سازمان همکاری های شانگهای است و منافع جمعی ایجاد می کند که چین و روسیه به عنوان اعضای محوری با رفتار غرب و مشخصا تروئیکای اروپایی مقابله کنند.

تصور نادرست از شراکت ایران با متحدین شرقی این است که تهران ورق بازی قدرت های بزرگ شده است در حالی که سیاست خارجی تهران مبتنی بر بالانس قدرت و تامین منافع ملی تعریف می شود. امتناع از حضور در ائتلاف های همسو امکان چانه زنی با جبهه متخاصم را تحت الشعاع قرار می دهد.