همشهری آنلاین- سحر جعفریان‌عصر: هنوز دَر را پشت سرش نبسته که نقطه سبز و روشن از سیگنال‌های ماهواره‌ای موقعیت‌یاب روی صفحه تلفن همراه مادر بر خط خیابانی که خانه‌یشان، میانه آن واقع شده، چشمک‌زنان شروع به پیشروی می‌کند: «خدا به همرات، پسرم». تا ظهر شود و پسر کم‌سن و سال به خانه بازگردد مادر چند مرتبه نقطه سبز چشمک‌زن را بر نقشه نرم‌افزار مکان‌یابی تلفن همراهش دنبال می‌کند. نه او و باقی همسالانش، مامور ۰۰۷ یا افسراطلاعاتی فلان کشور غربی یا بهمان دولت اروپایی‌اند و نه والدین‌شان یکی از روسای عالی‌رتبه سرویس‌های امنیتی همان کشورها و دولت‌ها؛ اما این روزها از سر اَدا یا ضرورت، کارشان به دستگاه‌های جیبی رهگیری و امواج ماهواره‌های فضایی اطراف مدار زمین و سامانه جهانی جی‌پی‌اس افتاده‌است. تجهیزاتی که پیشتر به کار نیروهای نظامی و حفاظتی می‌آمد و کلی دبدبه و کبکبه و اسم و رسم دهان پرکن داشت. ولی حالا به بازار نوشت‌افزار راه یافته و با پس زدنِ اقلام لاکچری درس و مشق، بالای سبد خرید ماه مدرسه خوش نشسته‌اند. تبلیغاتشان در فضای مجازی، رنگ و لعاب گرفته و قیمتشان نیز بین ۲ تا حدود ۱۰ میلیون‌تومان تلو تلو می‌خورد. هر چند که نرخ انگشت‌شماری‌شان با توجه به برند و آپشن‌های فناورانه بسیار گران‌تر است.
خرید کلیکی با سوال کیفری همیشگی
کمتر امکان خرید حضوری ردیاب‌های دانش‌آموزی، ترند سال تحصیلی جدید فراهم است. از این رو مشتریان اغلب ناچارند قید ریسک داد و ستد مجازی را بزنند و آنلاین دست به جیب شوند. در هر حال، بازارشان چه سکوی فروش آنلاین‌شاپ‌های لوکس باشد و چه ویترین فروشگاه‌های الکترونیکی معتبر، حسابی سکه است. «مجوز استفاده هم می‌خواد؟»؛ این نیز پرسش پرتکرار همین بازار است که با پاسخ‌های «نه؛ مگه می‌خوای جاسوسی کنی یا مدرک جمع کنی که حکم قضایی بخواد؟»، «قانون جرایم رایانه‌ای، مجازاتِ حبس، جریمه نقدی و شلاق براش ننوشته چون کاربردش حفاظت از یک سری افراد خاص است نه مچ‌گیری همسر یا سواستفاده از اطلاعات خصوصی» سکه‌تر هم می‌شود.
تحت پیگیردِ دلواپسانِ نَسبی
«حالا که بوی ماه مدرسه میاد، بچتو اول به خدا بعد به گَجت هوشمند مکان‌یاب که گوش شنوا هم داره، بسپار»؛ این کپشن سرراست پست آخر یکی از فروشگاه‌های اینترنتی با دنبال‌کنندگان چندصدکایی است. شکل و شمایل گجت نیز از عکس‌نوشته‌ها پیداست؛ قد یک سکه ۵۰۰ تومانی، قطر تقریبی ۳۰ میلیمتر و وزن ۸ گرم. برای دریافت اطلاعات بیشتر باید کامنت گذاشت. دنبال‌کنندگانِ خریدار در کمتر از چند دقیقه پاسخ دریافت می‌کنند: «ضدآب، دارای باتری پلیمری، گارانتی یکساله، حفظ شارژ برای مدت ۵ تا ۸ روز، حافظه ثبت سوابق مسیر، سیستم ضبط صدای اطراف، میکروفون انتقال صدا، سنسور هشدار خطر، نقطه‌یابی دقیق با ضریب خطای کمتر از ۲ متر و خدمات تعمیر...با احترام تقدیم می‌شود ۳ میلیون و ۵۰۰ تومان و پک ۱۰تایی ویژه ردیابی وسایل مهم، نفریابی سالمند یا افراد بیمار و البته حیوانات خانگی ۹ میلیون و ۹۹۹ هزارتومان است.» تعدادی از آگهی‌دهندگان به بهانه مجهز بودن ردیاب‌هایشان به سیستم‌های رفع پارازیت و شبیه به آنتی‌جمرها (ضداختلال) قیمت‌ها را به چند ۱۰ میلیون تومان رسانده‌اند.
مُد جدید؛ اَدا یا ضرورت؟
موقعیت‌یاب‌های مگنتی دخترانه صورتی رنگ و جاکلیدی پسرانه رنگ آبی را کنار باقی نوشت‌افزارهای فانتزی طوری چیده‌اند که وسوسه به جان خریداران با هر میزان بودجه‌های گوناگون می‌اندازد؛ حتی به جان آنها که قصد خرید ندارند و فقط کنجکاوند. حوالی خیابان جمهوری (بورس فروش لوازم الکترونیکی) یکی از خریداران، زن جوانی‌ست که سعی دارد همسر خود را برای خرید موقعیت‌یاب دانش‌آموزی صورتی رنگ قانع کند: «با این خیالمون راحت می‌شه؛ هم وقتی که مدرسه است یا سوار سرویس شده و هم وقتی که تنها توی خونه مونده...چند تا مامانای همکلاسی‌هاش خریدن و خیلی ازش تعریف می‌کنن...» همسرش اما هنوز قانع نشده: «۴ میلیون بدیم و خوب کار نکنه چی؟ به نظرم بهتر اینه که همین هزینه برای آموزش مهارت‌های مطمئن‌تر مثل دفاع شخصی، صرف کنیم...» ردیاب صورتی رنگ که میانش تصویر لبوبو (شخصیت عروسکی معروف) حک شده، دل دخترک زن و مرد جوان را برده: «خیلی کیوته؛ من از اینا می‌خوام». فروشنده که مشتریان را در تور یافته: «به قول قدیما با این پَر و پاچین تا ماچین می‌شه رفت» ساعتی بعد، دخترک از آنباکسینگ ردیاب هوشمند خود در صفحه شخصی‌اش پخش لایو می‌گذارد.
