همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: خیلی از افراد برای کاهش یا تثبیت وزن، سراغ هوش‌های مصنوعی می‌روند و از آنها مشاوره می‌گیرند و صفر تا صد برنامه‌های آنها را اجرا می‌کنند. در حالی که متخصصان تغذیه هشدار می‌دهند که این کار بسیار خطرناک است و می‌تواند عواقب جدی برای سلامت پوست، مو، گوارش داشته باشد و حتی منجر به بروز پوکی استخوان در فرد شود.
هوش مصنوعی، متخصص تغذیه نیست
چند روز پیش رئیس انجمن تغذیه ایران تاکید کرد «درست است که هوش مصنوعی فقط می‌تواند به عنوان یک دستیار کمکی در کنار متخصصان تغذیه مورد استفاده قرار گیرد و نمی‌تواند جایگزین آنها باشد. چون دریافت رژیم غذایی بدون نظارت تخصصی می‌تواند پیامدهای منفی جدی برای سلامت فرد به همراه داشته باشد.»
به گفته رئیس انجمن تغذیه ایران، «یکی از اقدامات مهم متخصصان تغذیه قبل از ارائه برنامه، شناخت دقیق شرایط فردی است. درحالی‌که هوش مصنوعی ممکن است بدون داشتن اطلاعات کامل از سابقه پزشکی، بیماری‌های زمینه‌ای، حساسیت‌های غذایی یا وضعیت هورمونی فرد، رژیمی را پیشنهاد دهد که مضر هم باشد. مثلا در مواردی که دیابت همراه با افسردگی دارد، نیاز به تصمیم‌گیری چندلایه و انعطافپذیر است. درحالی‌که هوش این موضوع را در نظر نمی‌گیرد.»
زهرا امیراولاد، کارشناس تغذیه و رژیم‌درمانی هم در این رابطه به همشهری‌آنلاین می‌گوید: رژیم غذایی فقط محاسبه کالری مواد مغذی نیست. یک متخصص تغذیه قبل از نوشتن برنامه غذایی برای فرد مراجعه‌کننده بیماری‌های زمینه‌ای (مثل دیابت، فشار خون، مشکلات کلیوی)، وضعیت روانی، سطح فعالیت بدنی، داروهایی که فرد مصرف می‌کند، شرایط اجتماعی و اقتصادی و حتی عادات فرهنگی غذایی او را می‌پرسد و لحاظ می‌کند. درحالی‌که هوش مصنوعی هنوز فاقد این شعور است و اگر خودتان اطلاعات لازم را به آن ندهید، ممکن است در تنظیم برنامه اشتباه فاحشی کند که به ضرر سلامت فرد تمام شود. خیلی‌ها به این دلیل سراغ هوش می‌روند که در دسترس و رایگان است. اما مشاوره اشتباه دادن می‌تواند هزینه‌های بیشتری را به آنها تحمیل کند.
به گفته این کارشناس ژیم‌درمانی، هوش مصنوعی تنها می‌تواند ابزار و دستیار خوبی برای محاسبه کالری، پیشنهاد ایده‌های غذایی سالم، آموزش اصول پایه تغذیه و کمک به پیگیری روند وزن باشد. ولی نمی‌تواند جای تجربه بالینی و دانش یک متخصص تغذیه را بگیرد. چون اگر رژیم غذایی نامناسب داده شود، ممکن است فرد دچار کمبود ریزمغذی‌ها، مشکلات گوارشی یا حتی عوارض جدی برای سلامت شود.
بیشتر بخوانید؛
- ۹ باور غلط تغذیه‌ای که پزشکان آنها را رد می‌کنند
-
تهرانی‌ها و کرجی‌ها هر هفته ۳۰ عمل چاقی انجام می‌دهند
-
این رژیم غذایی، خطر آلزایمر را تا ۳۵ درصد کم می‌کند
آسیب‌های احتمالی هوش مصنوعی
شاید بپرسید مگر هوش مصنوعی قرار است چه برنامه‌ای تنظیم کند که ممکن است منجر به آسیب‌هایی برای سلامت فرد شود؟ امیراولاد در این زمینه توضیح بسیار روشنی می‌دهد و می‌گوید: در نبود نظارت متخصص تغذیه، امکان دارد رژیم ارائه‌شده حاوی مقدار ناکافی پروتئین، ویتامین‌ها یا مواد معدنی ضروری باشد. این می‌تواند به عوارضی مثل ریزش مو، ضعف جسمی، خستگی مفرط یا پوکی استخوان منجر شود.
به گفته این کارشناس تغذیه، مشکل دیگری که ممکن است پیش بیاید، اختلال در مدیریت کالری دریافتی است. اگر رژیم غذایی مقدار کالری بسیار کمی تجویز کند، بدن وارد حالت ذخیره انرژی می‌شود و بعد از قطع رژیم، بازگشت وزن و حتی افزایش بیشتر آن اتفاق می‌افتد. اگر هم رژیم پرکالری یا نامتناسب باشد، کاهش وزن رخ نمی‌دهد و حتی احتمال افزایش وزن وجود دارد.
امیراولاد ادامه می‌دهد: درضمن، هوش مصنوعی نمی‌تواند شرایط پزشکی خاص هر فرد را به طور دقیق در نظر بگیرد و اگر فرد مبتلا به دیابت، فشار خون یا بیماری‌های کلیوی باشد، دریافت و اجرای رژیم نامناسب می‌تواند منجر به تشدید بیماری و بروز عوارض جدی شود.
این کارشناس تغذیه به این نکته مهم هم اشاره می‌کند که اگر رژیم غذایی نادرست یا خیلی سختگیرانه باشد، بدن برای اینکه با کمبود غذا کنار بیاید، سرعت مصرف انرژی خود را پایین می‌آورد؛ یعنی حتی در حالت استراحت (وقتی فقط نفس می‌کشیم یا قلب کار می‌کند) کالری کمتری می‌سوزاند. در نتیجه، روند کاهش وزن کندتر می‌شود و در طولانی‌مدت ادامه دادن رژیم هم دشوارتر خواهد شد .علاوه بر این، پیروی از رژیم‌های غیرعلمی می‌تواند باعث ایجاد رفتارهای ناسالم غذایی از جمله وسواس در انتخاب خوراکی‌ها یا پرخوری عصبی شود.
فریب رایگان بودن هوش را نخورید
کارشناسان تأکید می‌کنند هوش مصنوعی می‌تواند تنها یک ابزار کمکی در مسیر مدیریت وزن باشد، نه جایگزین علم و تجربه متخصصان تغذیه. نادیده گرفتن نقش متخصص و تکیه صرف بر الگوریتم‌ها، خطر بروز مشکلات جسمی و روانی جدی را افزایش می‌دهد.
بنابراین اگرچه دسترسی آسان و رایگان بودن این ابزارها وسوسه‌کننده است، اما سلامت موضوعی نیست که بتوان آن را به تصمیم‌های ماشینی سپرد. بهترین راه همچنان مراجعه به متخصص و دریافت برنامه‌ای شخصی‌سازی‌شده و علمی است؛ برنامه‌ای که نه تنها به کاهش وزن، بلکه به حفظ سلامت و ارتقای کیفیت زندگی کمک کند.
