در شرایطی که بحران انرژی و تغییرات اقلیمی بیش از هر زمان دیگری ایران را تهدید می‌کند، یک استارتاپ ایرانی تصمیم گرفته قدمی متفاوت بردارد. گروه هزاردستان، مالک پلتفرم‌های مشهوری چون «دیوار» و «ستون»، پروژه ساخت یک نیروگاه خورشیدی ۶ مگاواتی را آغاز کرده است؛ اقدامی که می‌تواند نقطه عطفی در مسئولیت اجتماعی شرکت‌های فناوری در کشور باشد. رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو از این حرکت هزاردستان با عنوان «دیدن قهرمان در آینده» یاد می‌کند. به اعتقاد درویش ورود استارتاپ‌ها به بحث انرژی‌های تجدیدپذیر، پیام روشنی دارد: «برای ما یک چیز مهم‌تر از سود است و آن برکت سرزمینی است.»
از انرژی خود را از منابع تجدیدپذیر تأمین می‌کنند و در اروپا و چین استارتاپ‌ها ملزم به کاهش «ردپای کربن» هستند، شرکت هزاردستان با راه‌اندازی نیروگاه خورشیدی ۶ مگاواتی گامی پیشگامانه در اکوسیستم فناوری ایران برداشته است.
این پروژه که در دو سایت مجزا در استان‌های قزوین (تاکستان) و همدان (قهاوند) در حال اجراست، نه تنها پاسخی به نیاز انرژی مجموعه دیوار، ستون و دیتاسنترهاست، بلکه به عنوان اولین طرح تولید انرژی در مقیاس صنعتی در اکوسیستم فناوری کشور، پیامی مهم برای مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها در قبال محیط زیست دارد.
برای بررسی اهمیت چنین حرکتی با «محمد درویش»، پژوهشگر و کنشگر باسابقه محیط زیست و رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو، گفتگو کردیم. او که سال‌هاست نسبت به پیامدهای بحران اقلیمی هشدار می‌دهد، اعتقاد دارد ایران بیش از هر کشور دیگری نیازمند گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر است.
به گفته درویش ایران با آنکه تنها یک درصد جمعیت جهان را در خود جای داده، جزو هفت کشور اول انتشاردهنده گازهای گلخانه‌ای است.
او توضیح می‌دهد که اتکای ما به نیروگاه‌های حرارتی و سدهای برق‌آبی، عامل اصلی تولید دی‌اکسیدکربن و متان است؛ دو گازی که سهم بالایی در گرمایش جهانی دارند.
درویش بر پتانسیال بی‌نظیر ایران در زمینه انرژی خورشیدی تأکید می‌کند: «ما در کشوری زندگی می‌کنیم که این کشور بالاترین میزان استحصال انرژی خورشیدی را می‌تواند داشته باشد.» او قبلاً هم در گفتگوهای خود اشاره کرده که ایران بیش از ۳۰۰ روز آفتابی دارد و می‌تواند از این ظرفیت بهره‌مند شود.
با این حال در شرایط اقتصادی سخت امروز، بحث انرژی پاک برای شرکت‌ها و مردم در اولویت نیست. درویش معتقد است برای حل این موضوع به دو اقدام اساسی نیاز است: «دولت باید به سمت واقعی‌سازی نرخ انرژی حرکت کند و سازمان حفاظت محیط زیست نیز مالیات بگیرد. آن وقت است که رفتن به سمت استحصال انرژی از خورشید، باد، زمین گرمایی منطقی به نظر می‌رسد.»
درویش معتقد است استارتاپ‌ها با ورود به حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر، پیام مهمی ارسال می‌کنند: «برای ما یک چیز مهم‌تر از سود است و آن برکت سرزمین است.»
او با تأکید بر اینکه نباید منتظر بود تا کسی با اسب سفید به عنوان قهرمان بیاید و سرزمین‌مان را نجات دهد به دیجیاتو می‌گوید: «هر کدام از ما باید قهرمان را در آینه ببینیم. من خوشحالم که الان یک استارتاپی مثل دیوار [هزاردستان]، قهرمان را در آینه دیده و شروع کرده است.»
پروژه نیروگاه خورشیدی ۶ مگاواتی هزاردستان مدتی است که کلید خورده. کل مصرف مجموعه دیوار، ستون و دیتاسنترهای این مجموعه‌ها در حدود یک مگاوات است که چهار تا پنج مگاوات اضافی تولیدی می‌تواند در بورس انرژی فروخته شود.
درویش این پروژه را خیلی شورانگیز و امیدبخش می‌داند؛ چراکه بخش خصوصی وارد این حوزه شده است: «هر جایی که بخش خصوصی وارد شده، به خاطر اینکه چابک‌تر است، به خاطر اینکه حساب‌وکتابش دقیق‌تر است، خیلی مؤثرتر بوده.»
او بر تأثیر روانی این اقدام تأکید می‌کند که وقتی مردم می‌بینند در این حوزه بخش خصوصی وارد شده، شک و شبهه‌شان کنار می‌رود و احساس می‌کنند، پس حتماً منطقی پشت آن است و از آن حمایت می‌کنند.
گرچه ممکن است در نگاه اول در کشوری که ۹۰ هزار مگاوات انرژی برق نیاز دارد، ۶ مگاوات ناچیز به نظر برسد، اما درویش این دیدگاه را رد می‌کند: «این قطره‌هاست که وقتی به دریا وصل شود، یک اقیانوس بزرگ می‌شود.»
این کنشگر محیط زیست امیدوار است با این پیشگامی که هزاردستان کرده و با توجه به ضریب نفوذ اجتماعی و سرمایه اجتماعی بالایی که دیوار دارد، شاهد همراهی سایر کسب‌وکارها و استارتاپ‌ها باشیم:
«کاربران هم وقتی ببینند ساختمان هزاردستان و دیوار واقعاً از انرژی خورشیدی استفاده می‌کنند، اعتمادشان تقویت می‌شود.»
در پاسخ به کسانی که معتقدند کشوری با منابع خدادادی گاز و نفت نیازی به انرژی خورشیدی ندارد، درویش هشدار می‌دهد:
«نفت و گاز یعنی انتشار گازهای گلخانه‌ای. میزان تولید CO2 موجب شده میانگین دما به بیش از یک و نیم درجه سلیسیوس افزایش پیدا کند. بخش‌های بزرگی از یخ‌های خودمان را در کوهستان‌ها دست داده‌ایم. اینکه الان کشور درگیر بدترین خشکسالی خودش است، ناشی از همین تفکر است. امنیت غذایی‌مان حتی به خطر افتاده است.»
گفت‌وگو را با پرسشی خطاب به مدیران اکوسیستم اقتصاد دیجیتال و استارتاپی به پایان بردیم: «اگر بخواهید در یک جمله به مدیران استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای دیجیتال بگویید چرا باید به سمت انرژی پاک حرکت کنند، چه می‌گویید؟»
درویش می‌گوید:«من مطمئنم شما وطن‌دوستید. اگر نبودید، سرمایه‌تان را به کشورهای امن‌تر می‌بردید. اما شما ماندید چون به آینده ایران باور دارید. اگر در مسیر انرژی‌های تجدیدپذیر قدم بردارید، آیندگان از شما با نیکی یاد می‌کنند و نام ایران بلندتر خواهد شد.»
