به گزارش خبرنگار مهر، علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت، در نشست خبری گرامیداشت هفته دولت با موضوع تبیین عملکرد حوزه بهداشت، بر ضرورت تقویت تولید داخلی واکسن تأکید کرد.
وی با اشاره به اینکه راهبرد اصلی وزارت بهداشت تولید واکسن در داخل کشور است، گفت: انتظار می‌رفت طی سال‌های گذشته در این حوزه پیشرفت بیشتری حاصل شود، اما تولید واکسن در کشور با محدودیت‌هایی همراه بوده است.
رئیسی افزود: در زمینه واکسن‌های دوگانه و سه‌گانه، کمبودها موجب بروز مشکلاتی شد و همچنان در تأمین برخی واکسن‌ها با چالش روبه‌رو هستیم.
معاون بهداشت وزارت بهداشت با بیان اینکه خارج از کشور نیز دستاورد چشمگیری در اختیار ایران قرار نگرفته است، ادامه داد: اکنون در بخش ترابری و تأمین واکسن‌ها با مشکلاتی مواجه هستیم و عمده واردات واکسن از کشور هند انجام می‌شود.
تلاش برای همکاری با چین
رئیسی در ادامه سخنان خود به همکاری با چین در حوزه واکسن اشاره کرد و گفت: یکی از موضوعات مهم، امکان همکاری مشترک با کشور چین برای تولید واکسن در داخل ایران است، اما تاکنون پیشرفت محسوسی در این زمینه حاصل نشده است. با این حال، در سطح استراتژیک وعده داده شده که بخش خصوصی نیز در این مسیر فعال شود.
معاون بهداشت وزارت بهداشت با یادآوری تجربه کرونا تصریح کرد: در دوران همه‌گیری، موضوع تولید داخلی واکسن بسیار مورد تأکید قرار گرفت. در حوزه سلامت، تولید داخل به شرط برخورداری از بهترین فناوری‌ها و تجهیزات پزشکی می‌تواند مؤثر واقع شود.
وی افزود: در سال‌های اخیر برخی شرکت‌های خصوصی نیز در این عرصه فعال شده‌اند و اگر این روند با حمایت و برنامه‌ریزی دقیق دنبال شود، می‌توان شاهد تحولات جدی در زمینه تولید داخلی واکسن و تجهیزات مرتبط بود.
ناهنجاری‌های اجتماعی و بیماری‌های مشترک انسان و دام نیازمند مدیریت علمی است
معاون بهداشت وزارت بهداشت با اشاره به ضرورت توجه به مسائل اجتماعی و بهداشتی در کشور گفت: در تهران و سایر نقاط کشور برخی رفتارها و ناهنجاری‌های اجتماعی وجود دارد که انکار آن‌ها راه به جایی نمی‌برد، بلکه باید مدیریت و کنترل شوند.
وی افزود: سیاست‌گذاری در این زمینه با مشکل مواجه است، چرا که برخی تصور می‌کنند چنین معضلاتی وجود ندارد، در حالی که واقعیت خلاف این است.
رئیسی با بیان اینکه بیماری‌های مشترک بین انسان و دام نیز باید بر اساس دلایل علمی مدیریت شوند، تاکید کرد: اگر در این زمینه دلیل علمی مشخصی وجود دارد باید به آن پاسخ داده شود، اما اگر صرفاً به دلایل غیرعلمی یا مسائل حاشیه‌ای مطرح شود، مشکلات ادامه خواهد داشت.
وی خاطرنشان کرد: ما به دلیل مشکلات دسترسی به واکسن و تحریم‌ها مجبور شدیم واکسن‌ها را از خارج وارد کنیم.
به گفته رئیسی؛ بخش خصوصی هم وارد تولید واکسن شده، اما هنوز نتوانسته‌اند به کیفیت و کمیت لازم برسند و برای وارد کردن واکسن به سبد روتین کشور حتماً باید تاییدیه سازمان غذا و دارو را داشته باشد و فعلاً بیشتر واکسن‌ها را از خارج تامین می‌کنیم که علاوه بر ارزبری، مشکلات ترابری هم داریم.
به گفته وی؛ کارخانه رازی دچار پسرفت شده و تولید واکسن‌های توام و ثلاث که واکسن‌های روتین بودند، متوقف شده است. ما به دلیل مشکلات دسترسی به واکسن و تحریم‌ها مجبور شدیم واکسن‌ها را از خارج وارد کنیم.
رئیسی ادامه داد: بخش خصوصی هم وارد تولید واکسن شده، اما هنوز نتوانسته‌اند به کیفیت و کمیت لازم برسند. برای وارد کردن واکسن به سبد روتین کشور حتماً باید تاییدیه سازمان غذا و دارو را داشته باشد و فعلاً بیشتر واکسن‌ها را از خارج تامین می‌کنیم که علاوه بر ارزبری، مشکلات ترابری هم داریم.
توسعه سلامت نیازمند استفاده از فناوری‌های نو و توجه به مؤلفه‌های اجتماعی است
معاون بهداشت وزارت بهداشت اظهار داشت: سلامت باید همراه با پیشرفت فناوری‌ها توسعه یابد. با ورود هوش مصنوعی، نگاه ما به حوزه سلامت باید تغییر کند. به طور مثال، بسیاری از خدمات بهداشتی که اکنون در مراکز ارائه می‌شوند، می‌توانند از طریق مراقبت‌ها و آموزش‌های الکترونیکی در اختیار مردم قرار گیرند.
وی افزود: برخی از ابزارها در داخل کشور تولید شده‌اند که می‌توانند روی تلفن همراه نصب شوند تا مردم بتوانند وضعیت سلامت خود را ارزیابی کنند و بر اساس نتایج این ارزیابی، در صورت نیاز افراد به مراکز تخصصی ارجاع داده می‌شوند.
معاون بهداشت وزارت بهداشت با تاکید بر اینکه سواد سلامت مهم‌ترین رکن توسعه نظام سلامت است، گفت: خوشبختانه در برنامه‌های آینده، خدمات سلامت به سمت شخصی‌سازی و مشارکت بیشتر مردم حرکت خواهد کرد.
رئیسی ادامه داد: در این دوره اولویت ما پرداختن به مؤلفه‌های اجتماعی سلامت با محوریت مردم است. حدود ۷۵ تا ۸۰ درصد مشکلات حوزه سلامت مربوط به وزارت بهداشت نیست و به سایر دستگاه‌ها مربوط می‌شود.
به گفته وی؛ برای مثال، تصادفات جاده‌ای به وزارت راه، آلودگی هوا به صنایع و خودروسازان و سوخت‌های غیراستاندارد مربوط است، بنابراین حل مشکلات اجتماعی و عوامل مؤثر بر سلامت تنها با همکاری سایر بخش‌ها امکان‌پذیر خواهد بود.
تاکید بر اصلاح سبک زندگی و سلامت دهان از کودکی
معاون بهداشت وزارت بهداشت تأکید کرد: مراقبت از سلامت افراد زیر ۱۸ سال باید به‌صورت کامل و جدی پیگیری شود و هدف این است که کودکان و نوجوانان با آموزش صحیح، سبک زندگی سالم را رعایت کنند؛ از جمله مسواک زدن منظم، ورزش کردن، مصرف غذای سالم و رعایت اصول روزه‌داری، تا سلامت طولانی‌مدت آن‌ها تضمین شود.
وی افزود: بر اساس بررسی‌ها، بسیاری از افراد در سنین ۶۰ تا ۷۰ سالگی بیش از نیمی از دندان‌های خود را از دست می‌دهند؛ این مسئله نشان می‌دهد که افزایش تعداد دندان‌پزشک به تنهایی تأثیری بر سلامت دهان ندارد و پیشگیری از دوران کودکی ضروری است.
به گفته وی؛ اقدامات پیشگیرانه باید از نوزادی و حوزه سلامت دهان آغاز شود و مراقبت‌های لازم در طول زندگی ادامه یابد. با اجرای این برنامه‌ها، حتی پزشکان نیز آموزش‌های مربوط به سبک زندگی سالم را از مدرسه دریافت خواهند کرد و جامعه‌ای سالم‌تر شکل خواهد گرفت.
تاکید بر اصلاح سبک زندگی و سلامت کودکان از دوران ابتدایی
معاونت بهداشت وزارت بهداشت گفت: مراقبت از سلامت کودکان و نوجوانان باید به‌صورت جدی پیگیری شود و هدف این است که افراد زیر ۱۸ سال با آموزش صحیح، سبک زندگی سالم را رعایت کنند؛ از جمله مسواک زدن منظم، ورزش کردن، مصرف غذای سالم و رعایت اصول روزه‌داری، تا سلامت طولانی‌مدت آن‌ها تضمین شود.
وی ادامه داد: بر اساس بررسی‌ها، بسیاری از افراد در سنین ۶۰ تا ۷۰ سالگی بیش از نیمی از دندان‌های خود را از دست می‌دهند؛ این مسئله نشان می‌دهد که افزایش تعداد دندان‌پزشک به تنهایی تأثیری بر سلامت دهان ندارد و پیشگیری از دوران کودکی ضروری است.
رئیسی ادامه داد: چاقی، کم‌تحرکی و استفاده بیش از حد از فضای مجازی مشکلات جدی برای کودکان ایجاد می‌کند و اختلالات مختلف از جمله بیماری‌های متابولیک و فشار خون بالا را در آینده به همراه دارد و به همین دلیل، این موارد باید حتماً در برنامه‌های بهداشتی مدنظر قرار گیرد.
وی خاطرنشان کرد: یکی از برنامه‌های وزارت بهداشت، آموزش پیشگیرانه و مراقبت‌های لازم از کودکان در سنین قبل از مدرسه و ادامه آن در سال‌های تحصیلی است تا بیماری‌های متابولیک و مشکلات جسمی و روانی از همان ابتدا کنترل شود.
وی ادامه داد: بعد از اربعین ویروس و بیماری‌های تنفسی به دلیل جمعیت بالا زائران صورت گرفت ولی بحث کرونا مطرح نبود و بیماری‌های تنفسی شایع‌تر بود.
مشاوره‌های پیشگیری از سقط جنین توانسته بسیاری از خطرات جسمی و روانی را کاهش دهد
معاون بهداشت وزارت بهداشت با اشاره به اهمیت تحقیقات و مشاوره‌های علمی در زمینه سقط جنین گفت: این خدمات توانسته بسیاری از افراد را از اقداماتی که می‌تواند منجر به آسیب جسمی، از دست دادن عضو یا مرگ شود منصرف کند و بیشترین خطر متوجه افرادی است که تصمیماتشان آگاهانه و با اطلاع ناکافی گرفته می‌شود و اطلاع‌رسانی دقیق در این زمینه بسیار اهمیت دارد.
وی افزود: از نظر روانی نیز نباید مشکلات مادرانی که به هر دلیل اقدام به سقط جنین می‌کنند نادیده گرفته شود، چرا که پس از این اقدام دچار آسیب‌های روحی و روانی جدی می‌شوند.
رئیسی تأکید کرد: بیشتر اقدامات سقط جنین قانونی در خانه‌ها ثبت می‌شود و و موارد غیرقانونی که در خانه و از طریق فضای مجازی رخ می‌دهند، اغلب با قرص‌هایی انجام می‌شود که خارج از کنترل پزشکی هستند و در فضای مجازی به فروش می‌رسد.
به گفته وی؛ سقط جنین در مراکز، مطب‌ها و بیمارستان‌ها انجام نمی‌شود و در صورت انجام با همکاری قوه قضائیه این موضوع پیگیری می‌شود.
معاون بهداشت وزارت بهداشت خاطرنشان کرد: اطلاع‌رسانی و آموزش به مردم، به ویژه در زمینه پیشگیری از سقط جنین، از اهمیت بالایی برخوردار است و برنامه‌های مشاوره‌ای تاکنون نقش مؤثری در کاهش خطرات و آسیب‌ها داشته‌اند.
پزشک خانواده و مراکز تخصصی کلید ارتقای کیفیت خدمات سلامت هستند
رئیسی با اشاره به نقش پزشک خانواده در ارائه خدمات پایه سلامت اظهار داشت: پزشک خانواده می‌تواند افرادی که نیازمند مراقبت عمومی هستند را تحت نظر داشته باشد و در صورت نیاز آن‌ها را به مراکز تخصصی دولتی نزدیک محل زندگی ارجاع دهد. این رویکرد به ارتقای کیفیت خدمات پزشکی و کاهش بار مراکز تخصصی کمک می‌کند.
وی افزود: در حال حاضر کمبودهایی در این زمینه وجود دارد که عمدتاً به دلیل چالش‌های مالی و بدهی‌های انباشته در سیستم سلامت و تعرفه‌های پایین است و این شرایط انگیزه متخصصان را کاهش داده است، هرچند پرداخت‌ها به متخصصان بیمارستان‌ها از اسفند سال گذشته تاکنون به موقع انجام شده و روند بهبود یافته است.
معاون بهداشت وزارت بهداشت تاکید کرد: برای ارتقای کیفیت سلامت، استفاده همزمان از پزشک خانواده و مراکز تخصصی ضروری است و برنامه‌ریزی‌ها باید به گونه‌ای باشد که هر فرد دسترسی به مراقبت پایه و تخصصی با کیفیت مناسب داشته باشد.
پرونده الکترونیک و پزشک خانواده کلید ارتقای کیفیت نظام سلامت هستند
معاون بهداشت وزارت بهداشت با تأکید بر اهمیت پرونده الکترونیک سلامت و سامانه‌های مرتبط گفت: با وجود تلاش‌های گسترده، اتصال سامانه‌ها به سطح یک و سطح صفر هنوز کامل نشده و چالش اصلی به یکپارچگی سامانه‌های مختلف در بیمارستان‌ها و منابع پایدار پزشک خانواده باز می‌شود.
وی با اشاره به تجربه اجرای پرونده الکترونیک سلامت و سامانه‌های مرتبط اظهار داشت: روزانه پزشکان باید به اطلاعات بیمار مراجعه کنند، از جمله کنترل فشار خون و وضعیت قلب بیماران.
به گفته رئیسی؛ در طول مدت گذشته، تلاش‌های گسترده‌ای صورت گرفته و حدود ۸۰ درصد موفقیت در اتصال سطح یک حاصل شده است، اما هنوز اتصال کامل سطح صفر و سطح دو در حال پیگیری است.
وی افزود: علت اصلی کندی در اجرای کامل، وجود سامانه‌های مختلف در بیمارستان‌ها است که باید قابلیت تبادل اطلاعات با هم داشته باشند. چالش دیگر منابع پایدار برای پزشک خانواده است؛ بدون تأمین منابع کافی، نمی‌توان این برنامه را به صورت ملی اجرا کرد.
معاون بهداشت وزارت بهداشت تاکید کرد: سناریوهای لازم برای شروع برنامه پزشک خانواده آماده شده و مدیریت منابع توسط بیمه‌ها و سازمان‌های مرتبط در دستور کار است و با اجرای این برنامه به صورت ملی، هر فرد دسترسی مستمر به خدمات سلامت پایه و تخصصی خواهد داشت و اهداف کلان نظام سلامت قابل تحقق است.
گواهی حذف بیماری به معنی نبود کامل آن نیست؛ کنترل و پیشگیری ادامه دارد
معاون بهداشت وزارت بهداشت با تاکید بر اهمیت کنترل بیماری‌های واگیردار گفت: دریافت گواهی حذف یک بیماری به معنای نبود کامل آن در کشور نیست و انتقال‌های محدود هنوز ممکن است رخ دهد، بنابراین برنامه‌های پیشگیری و حذف بیماری همچنان ادامه دارد.
رئیسی با اشاره به وضعیت بیماری‌ها در کشورهای همسایه اظهار داشت: برخی کشورها مانند افغانستان، پاکستان و عراق بیشترین شیوع بیماری را داشته‌اند، اما ایران موفق شده است گواهی اصلاح، کنترل و حذف دریافت کند. وی تأکید کرد که دریافت این گواهی به معنای نبود بیماری در کشور نیست؛ حتی اگر انتقال بومی تنها ۶ درصد باشد، ممکن است افراد وارداتی از کشورهای همسایه باعث بروز مواردی شوند.
وی افزود: برای مثال، در حالی که تعداد موارد بیماری در ایران به مراتب کمتر از کشورهای همسایه است، ما بیشترین تلاش را برای کنترل و پیشگیری انجام داده‌ایم. سال گذشته و تا سال ۱۴۰۳ برنامه‌های حذف بیماری با جدیت دنبال شد و دسترسی به خدمات پیشگیری و کنترل در تمام مناطق کشور فراهم شده است.
رئیسی خاطرنشان کرد: برنامه‌های ما برای حذف بیماری همچنان در حال اجرا است و تمرکز اصلی بر روی کنترل انتقال و کاهش شیوع در سطح کشور است..
هشدار وزارت بهداشت درباره پشه آئدس در ایران
معاون بهداشت وزارت بهداشت گفت: پشه آئدس، ناقل بیماری‌های نوظهور، وارد برخی مناطق ایران شده و کنترل آن بسیار دشوار است. این پشه به دلیل مقاومت بالا در برابر گرما، سرما و خشکی و تخم‌گذاری سریع، حتی پس از سمپاشی دوباره رشد می‌کند.
وی افزود: دو مورد ابتلا به بیماری‌های منتقل شده توسط این پشه در هرمزگان شناسایی شده است و تاکنون واکسن اختصاصی برای پیشگیری از این بیماری‌ها موجود نیست و سمپاشی اثر محدودی دارد.
به گفته وی؛ وزارت بهداشت از مردم خواست در محیط‌های مرطوب و نزدیک آب‌های ایستاده مراقبت‌های بهداشتی را رعایت کنند و این پشه و بیماری‌های ناشی از آن تهدیدی پنهان و جدی برای آینده محسوب می‌شوند.
آخرین وضعیت واکسن HPV در ایران
به گفته وی؛ واکسن HPV که برای پیشگیری از سرطان دهانه رحم و زگیل‌های تناسلی کاربرد دارد، هنوز جز برنامه ملی واکسیناسیون کشور قرار نگرفته است.
رئیسی ادامه داد: واکسن آنفلوانزا معمولاً برای افرادی استفاده می‌شود که ضعف سیستم ایمنی دارند، دیابت دارند یا تحت دیالیز هستند و توصیه می‌شود این گروه‌ها آن را دریافت کنند.
وی ادامه داد: واکسن HPV با واکسن‌های دیگر تفاوت دارد و تاکنون کمیته ملی واکسیناسیون تصمیم نهایی درباره استفاده عمومی از آن نگرفته است.
به گفته وی؛ هدف از واکسیناسیون HPV دو موضوع اصلی است و پیشگیری از سرطان سرویکس و پیشگیری از زگیل‌های تناسلی است.
رئیسی ادامه داد: سرطان دهانه رحم جز ده سرطان شایع کشور نیست، اما پیشگیری از آن اهمیت دارد و تولید داخلی این واکسن وجود ندارد و واردات آن با قیمت بالا و تبلیغات گسترده همراه است.
وی افزود: با توجه به بررسی‌های ملی، هنوز توصیه‌ای برای استفاده همگانی صادر نشده و کار روی شیوع‌شناسی و سیاست‌گذاری ادامه دارد.
وی ادامه داد: طب سنتی داریم اما طب اسلامی وجود ندارد.
هشدار درباره وضعیت سلامت جمعیت و جمعیت سالم در ایران
وی افزود: وضعیت سلامت جمعیت در ایران نیازمند توجه فوری است و سلامت جمعیت به معنای وضعیت کلی سلامت و توانمندی جامعه برای تولید نسل سالم و فعال است و مسائل جمعیتی مانند بارداری در سنین بالاتر، کاهش نرخ زاد و ولد و پیر شدن جمعیت از عوامل مهم آن محسوب می‌شوند.
به گفته رئیسی، در حال حاضر ایران با روند کاهش رشد جمعیت و افزایش سن مادران در زمان بارداری مواجه است؛ به عنوان مثال، مادران ۴۵ تا ۴۶ ساله نیز در حال بارداری هستند که نگرانی‌هایی درباره سلامت نوزادان و آینده جمعیت ایجاد می‌کند و اگر این روند ادامه یابد، آینده جمعیت کشور در خطر جدی قرار می‌گیرد.
وی افزود: این مسئله در مقایسه با کشورهای دیگر نیز اهمیت دارد؛ برای مثال، ژاپن به دلیل پیر شدن جمعیت، اکنون با مشکلات اقتصادی و اجتماعی مواجه شده و چین با جمعیت بیش از یک میلیارد نفر، در حال آماده شدن برای تبدیل شدن به یک ابرقدرت آینده است.
رئیسی خاطرنشان کرد: در ایران، پیش‌بینی می‌شود که برای اولین بار پس از انقلاب، نرخ رشد جمعیت کاهش قابل توجهی پیدا کند و جمعیت کشور در دهه‌های آینده نسبت به همسایگان مانند پاکستان و افغانستان کمتر شود. کارشناسان هشدار می‌دهند که ادامه این روند می‌تواند آثار اجتماعی، اقتصادی و سلامت عمومی گسترده‌ای داشته باشد و نیازمند برنامه‌ریزی جامع ملی است.
