خبرگزاری مهر، گروه استانها: استان کرمان به عنوان یکی از پهناورترین استان‌های کشور، سال هاست با بحران جدی آب دست و پنجه نرم می‌کند؛ بحرانی که بخش عمده آن به مصرف بی رویه در حوزه کشاورزی باز می‌گردد.
بیش از ۹۰ درصد منابع آبی استان کرمان در این بخش مصرف می‌شود، در حالی که بسیاری از محصولات تولیدی روی دست کشاورزان می‌ماند و از چرخه اقتصادی خارج می‌شود.
کاهش بارندگی‌ها، افت ذخایر سدها، حفر چاه‌های غیرمجاز و توسعه کشت‌های پرمصرف، زنگ خطر را بیش از پیش به صدا در آورده است.
طرح انتقال آب خلیج فارس مجدداً فعال شده است
استاندار کرمان در گفتگو با مهر با اشاره به حجم بالای آب مصرفی حوزه کشاورزی استان کرمان اظهار کرد: با توجه به بحران موجود در استان، مصرف آب در این بخش باید مدیریت شود.
محمدعلی طالبی میزان مصرف سالانه آب در بخش کشاورزی را ۶ میلیارد مترمکعب اعلام کرد و افزود: باید در سیاست‌های کشاورزی بازنگری انجام شود.
وی کمبود آب را یکی از چالش‌های اساسی استان کرمان برشمرد و افزود: کرمان در زمینه تأمین آب شرب دچار چالش بوده و نیازمند حمایت مرکز است.
طبق گفته استاندار کرمان طرح انتقال آب خلیج فارس مجدداً فعال شده و ظرف دو ماه آینده به بهره برداری می‌رسد.
حجم آب مخازن سدهای کرمان ۲۲ درصد کاهش یافته است
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کرمان نیز با اشاره به کاهش ۲۶ درصدی بارندگی استان کرمان نسبت به سال آبی گذشته اظهار کرد: حجم آب موجود در مخازن سدهای استان هم ۲۲ درصد کاهش یافته است.
حمید علیدادی سلیمانی گفت: ۹۰ درصد مصرف آب مربوط به بخش کشاورزی، ۶ درصد مربوط به شرب و ۴ درصد هم مربوط به صنعت، خدمات و… است.
وی ادامه داد: سالانه مجموع مصرف آب زیرزمینی و سطحی در استان کرمان ۶ میلیارد و ۲۰۰ میلیون مترمکعب بوده و سهم آب زیرزمینی ۵.۵ میلیارد مترمکعب از محل چاه‌های مجاز و غیرمجاز است.
علیدادی سلیمانی با اشاره به وجود ۲۴ هزار چاه مجاز و ۸ هزار حلقه چاه غیرمجاز کشاورزی در استان کرمان افزود: برای جلوگیری از افت سطح آب زیرزمینی باید ۱.۵ میلیارد مترمکعب کاهش مصرف داشته باشیم.
وی گفت: یک توسعه ناپایدار در بخش کشاورزی استان کرمان شکل گرفته است؛ همه استان‌های کشور با این مشکل مواجه هستند.
مدیرعامل آب منطقه‌ای استان کرمان عنوان کرد: تنها راهکار کاهش مصرف است و چندین برنامه خوب بر اساس قانون در نظر گرفته شده است.
وی ادامه داد: در برنامه هفتم توسعه، بحث تغییر حجمی آب مطرح شد که ملزم به نصب کنتورهای هوشمند بر روی چاه‌ها شدیم که این کار در شمال استان تمام و در جنوب آغاز شده است.
مردم همراهی خوبی برای نصب کنتور هوشمند نداشتند
وی با تاکید بر لزوم نصب کنتورهای هوشمند تاکید و بیان کرد: سرعت اجرای این برنامه کم است و مردم همراهی خوبی نداشتند، لذا بر این اساس باید از اهرم‌های بازدارنده قضائی و اقدامات حقوقی در این زمینه استفاده کنیم.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کرمان خطاب به کشاورزان جنوب استان کرمان عنوان کرد: آبی که زیر زمین است باید بهینه استفاده شود، این آب متعلق به همه مردم است و کاهش مصرف برای جلوگیری از بروز مشکلات بعدی، ضروری است.
وی خواستار همکاری کشاورزان جنوب استان کرمان برای نصب کنتورها شد و افزود: بر اساس قانون ۲۵ درصد مجوز پروانه‌ها را کاهش داده‌ایم و در حال حاضر مجوز ۹۰ درصد چاه‌ها کاهش یافته است.
سلیمانی، بیان کرد: در مزرعه، مسئولیت سازمان جهاد کشاورزی بر توسعه کشت‌های کم آب بر و گلخانه‌ای و کاهش مصرف برای مزارعی است که شرکت آب منطقه‌ای، بر اساس خروجی کنتور به آنها اعلام می‌کند که باید در آنجا اقدامات بازدارنده انجام شود.
وی گفت: کنتور هوشمند یک اهرم منطقی است که از طریق آن هم به کشاورز اطلاع رسانی می‌کنیم که میزان مصرف سالانه اش چه میزان باید باشد و هم به دستگاه‌های وظیفه مند این اطلاع رسانی انجام می‌شود.
در برخی موارد باید کشت‌های چهار فصل را تعطیل کنیم
علیدادی سلیمانی، با اشاره به اینکه در برخی موارد هم باید کشت‌های چهار فصل را تعطیل کنیم، افزود: شمال استان کرمان در برخی فصول به ویژه زمستان حدود سه ماه استفاده چندانی از چاه‌های آب نمی‌کند، اما کشاورزی در جنوب کرمان به صورت چهار فصل است.
وی تصریح کرد: ما می‌توانیم از طریق کنتور برخی چاه‌های دارای مصرف مازاد را به دستگاه قضائی معرفی کنیم و حتی با قطع برق از کشت مربوط به برخی از چاه‌های کشاورزی پرمصرف جلوگیری کنیم.
مدیرعامل آب منطقه استان کرمان گفت: اقداماتی در زمینه کشاورزی از سوی جهاد کشاورزی در حال انجام است اما کافی نیست، خطوط انتقال آب نیز در برخی مناطق در حال اصلاح است و استفاده از سیستم‌های آبیاری نوین با کمک کشاورزان رونق بیشتری نسبت به سال‌های گذشته پیدا کرده است.
هشدار در خصوص افزایش سطح زیر کشت در جنوب کرمان
علیدادی سلیمانی هشدار داد: مشکل اساسی در جنوب استان کرمان این است که سطح زیر کشت افزایش یافته که باید کاهش یابد.
وی از نصب کنتور هوشمند بر روی چاه‌های پرمصرف خبر داد و افزود: چاه‌ها به سه دسته تقسیم شده‌اند که تعداد ۵ هزار حلقه چاه در جنوب کرمان پرمصرف هستند که کنتور بر روی هزار حلقه آنها نصب شده است. همچنین در نظر داریم که این کار برای تمامی ۵ هزار حلقه چاه گفته شده انجام شود.
مدیرعامل آب منطقه‌ای استان کرمان با بیان اینکه طبق قانون تأمین مالی کنتورها بر عهده کشاورز است، اظهار کرد: شرکت آب منطقه‌ای در حال نصب ۲ هزار کنتور از بودجه عمومی کشور است که تسهیلات اقساطی در این زمینه برای کشاورزان فراهم می‌کنیم.
وی گفت: ۹۰ درصد از ۵ هزار حلقه چاه غیرمجاز استان کرمان، مربوط به جنوب استان کرمان است که بیشتر در حوزه تالاب جازموریان و حوزه هلیل رود است.
وجود ۸ هزار حلقه چاه فاقد مجوز در کرمان
مدیرعامل آب منطقه‌ای استان کرمان همچنین شمار چاه‌های فاقد مجوز در استان کرمان را حدود ۸ هزار حلقه عنوان و افزود: از این تعداد ۳ هزار و ۹۰۰ حلقه مشمول فرم شماره یک است که در حال تعیین تکلیف آنها هستیم تا در حد یک لیتر در ثانیه با کاهش مصرف و نصب کنتور به آنها پروانه می‌دهیم.
وی ادامه داد: اگر چاهی میزان مصرفش را کاهش ندهد، به چاه غیرمجاز مربوط به فرم شماره ۵ تبدیل می‌شود که به دادگستری ارجاع داده می‌شود تا پلمب شود.
علیدادی سلیمانی، گفت: ۵ هزار حلقه چاه غیرمجازی فاقد مجوز هستند و بعد از سال ۸۵ حفر شده‌اند که کمیسیون پروانه‌ها طبق قانون با همه آنها مخالفت کرده است.
وی افزود: برای برخی از این چاه‌ها رأی قطعی شده و برای برخی دیگر از طریق کمیسیون آب زیرزمینی و دیوان با اعتراض مالکین، اقدامات حقوقی در حال انجام است.
علیدادی سلیمانی عنوان کرد: دو هزار حلقه طی سه سال گذشته پُر و مسلوب المنفعه شده و اقدامات بازدارنده برای ۵ هزار حلقه چاه باقی مانده به محض قطعی شدن آرا انجام می‌شود.
وی گفت: از ابتدای سال جاری تاکنون نزدیک به ۲۵۰ حلقه چاه پر شده و در برنامه عملیاتی ماست که تا پایان سال در خصوص ۲ هزار حلقه چاه اقدام شود.
وی با اشاره به وجود ۴۰ گروه گشت و بازرسی سازمان آب منطقه‌ای استان کرمان افزود: مردم هرگونه تخلف آب یا حفر چاه جدید و… به امور منابع آب شهرستان خودشان اعلام کنند که به سرعت اقدامات لازم انجام شود.
افزایش ۲ برابری مصرف آب در کشت پیاز
رئیس جهاد کشاورزی جنوب کرمان مرداد ماه امسال در جمع خبرنگاران هشدار داد که تغییر اقلیم و بحران آب، کشاورزی این منطقه را که معیشت ۹۰ درصد مردم به آن وابسته است، با تهدید جدی مواجه کرده است.
احمد احمدپور، گفت: تغییر اقلیم واقعیتی غیرقابل انکار است و کاهش رطوبت و افزایش تبخیر در منطقه، محصولات کشاورزی به‌ویژه مرکبات را در معرض خشک شدن قرار داده است.
وی ادامه داد: تبخیر روزانه ۱۷ میلی‌متری داریم، اما با این وجود شاهد افزایش مصرف آب در کشت پیاز از پنج هزار ۹۰۳ به ۹ هزار و ۵۳۶ مترمکعب در هکتار هستیم که به معنای مصرف ٢ برابری است و این چالش بزرگی برای کشاورزان ایجاد کرده است.
وی با اشاره به مصرف سالانه ۶ میلیارد مترمکعب آب در بخش کشاورزی استان کرمان، بر لزوم کاهش این میزان تاکید کرد و افزود: بهترین راه حل حرکت به سمت کشت گلخانه‌ای است.
رئیس جهاد کشاورزی جنوب کرمان با اشاره به اینکه ۶۰ درصد مردم منطقه در بخش کشاورزی فعال هستند، تاکید کرد: نبود کشاورزی می‌تواند منطقه را دچار بحران کند.
وی گفت: در دهه گذشته، عمق چاه‌های آب در رفسنجان به ۴۰۰ متر رسیده و این مساله باعث مهاجرت بسیاری از کشاورزان شده بود.
وی یادآور شد: بنابراین درست است که وجود معدن به اقتصاد منطقه کمک می‌کند اما جنوب را با کشاورزی می‌شناسند و فن و تخصص مردم ما هم کشاورزی است باید بیشتر به آن اهمیت داده شود.
تدوین الگوی کشت سیب زمینی و پیاز متناسب با شرایط منطقه
رئیس جهاد کشاورزی جنوب کرمان از تدوین الگوی کشت متناسب با شرایط منطقه و اجرای طرح استمرار برای کشت سیب‌زمینی و پیاز خبر داد و گفت: این طرح‌ها برای مدیریت منابع آب و جلوگیری از هدر رفت محصول طراحی شده است.
احمدپور، به لزوم نصب کنتورهای هوشمند برای چاه‌های کشاورزی اشاره کرد و افزود: با صرفه‌جویی ۵ درصدی در مصرف آب، مشکلات آب شرب و صنعت منطقه قابل حل خواهد بود.
وی یادآور شد: نصب کنتور هوشمند برای هر موتور پمپ ۶۰ تا ۷۰ میلیون تومان هزینه دارد و بنابراین پیشنهاد کرده‌ایم اعتبارات لازم به طریق صندوق توسعه ملی داده شود تا با شرایط مناسب در اختیار کشاورزان قرار دهیم.
رئیس جهاد کشاورزی افزود: از ۱۵ هزار چاه مجاز، سه هزار چاه به این سیستم مجهز خواهند شد.
بحران آب در کرمان تنها یک چالش مقطعی نیست، بلکه تهدیدی جدی برای آینده کشاورزی، معیشت مردم و حتی تأمین آب شرب استان به شمار می‌رود.
تداوم برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی، حفر چاه‌های غیرمجاز و بی‌توجهی به الگوی کشت، سبب شده تعادل اکولوژیک منطقه به خطر بیفتد و زنگ هشدار نابودی منابع آبی به صدا درآید.
اگر چه اجرای طرح‌هایی مانند انتقال آب از خلیج فارس، نصب کنتورهای هوشمند و ترویج کشت‌های کم آب‌بر در دستور کار قرار گرفته، اما تحقق نتایج ملموس نیازمند همکاری جدی کشاورزان، نهادهای مسئول و حمایت‌های ملی است.
مدیریت مصرف و اصلاح سیاست‌های کشاورزی، کلید عبور از این بحران است؛ در غیر این صورت، نه تنها اقتصاد کشاورزی جنوب کرمان، بلکه زندگی نسل‌های آینده نیز با تهدید جدی مواجه خواهد شد.
