به گزارش همشهری آنلاین، بررسی همزمان بازارهای داخلی و جهانی نشان می‌دهد که مؤلفه‌های انتظارات، اخبار سیاسی و فضای روانی بیش از هر زمان دیگری در تعیین مسیر قیمت‌ها نقش‌آفرین شده‌اند. در ایران، هم‌زمانی رشد نرخ ارز با جهش طلا و سکه و بازگشت دوباره مکانیسم ماشه، نمونه‌ای روشن از همین الگوست. در جهان نیز، تنش بر سر استقلال فدرال رزرو، جنگ اوکراین و آینده تحریم‌ها علیه روسیه، مسیر نفت، دلار و حتی رمزارزها را تحت تأثیر قرار داده است.
به‌نظر می‌رسد تا زمانی که این نااطمینانی‌ها پابرجاست، بازارها به جای پیروی از بنیادهای اقتصادی، در دام هیجان‌های کوتاه‌مدت گرفتار خواهند بود. سیاستگذاران داخلی و خارجی هر دو با آزمون دشواری روبه‌رو هستند: چگونه در فضایی که اقتصاد بیش از اندازه به اخبار شرطی شده، ثبات و پیش‌بینی‌پذیری ایجاد کنند.
جهش طلا و سکه در داخل؛ فراتر از رشد جهانی
طبق گزارش اتحادیه طلا و جواهر تهران، قیمت اونس جهانی طلا در هفته اخیر تنها ۴۱ دلار افزایش یافت و به ۳۴۱۲ دلار رسید، اما بازار داخلی ایران جهشی به‌مراتب شدیدتر را تجربه کرد.
نادر بذرافشان، رئیس اتحادیه طلا و جواهر، گفت: طلای ۱۷ عیار دو میلیون و ۷۶۰ هزار تومان رشد کرد و به ۳۶ میلیون و ۲۱۰ هزار تومان رسید. هر گرم طلای ۱۸ عیار هم بیش از ۶۳۰ هزار تومان افزایش یافت و هشت میلیون و ۳۵۸ هزار تومان معامله شد.
بازار سکه نیز از این قاعده مستثنی نبود؛ سکه تمام طرح جدید تا ۹۳ میلیون تومان بالا رفت و نیم‌سکه و ربع‌سکه به‌ترتیب به ۴۹.۵ و ۲۸.۸ میلیون تومان رسیدند. حباب سکه نیز با ۳۰۰ هزار تومان افزایش به ۱۰.۴ میلیون تومان رسیده است.
بذرافشان با وجود رشد شدید قیمت‌ها تأکید کرد: بازار شرایط ملتهب و غیرعادی نداشت و روند معاملات عادی بود. او دلیل اصلی جهش داخلی را ترکیب افزایش نرخ ارز با خبرهای سیاسی ـ اقتصادی دانست؛ به‌عبارت دیگر، بازار داخل بیش از آنکه از قیمت جهانی پیروی کند، به تحولات ارزی و فضای روانی واکنش نشان داد.
سیاست‌های پیش‌فروش سکه برای آرام‌سازی
در واکنش به رشد قیمت‌ها، بانک مرکزی از آغاز طرح پیش‌فروش یک میلیون قطعه سکه از ۱۷ شهریور خبر داد.
در این برنامه، هر کد ملی امکان خرید ۱۵ سکه (۳ تمام، ۵ نیم و ۷ ربع) را خواهد داشت. به‌گفته بانک مرکزی، امکان بازخرید و مبادله این اوراق در بستر مرکز مبادله وجود دارد و سررسید آنها از آذر تا اسفند ۱۴۰۴ خواهد بود.
این اقدام، در واقع بازآفرینی تجربه‌های قبلی پیش‌فروش برای مدیریت تقاضای سفته‌بازی در بازار سکه است. کارشناسان معتقدند موفقیت این طرح به قیمت‌گذاری شفاف، نظارت جدی بر توزیع و دسترسی آسان مردم عادی بستگی دارد. در غیر این صورت، رانت و تقاضای کاذب ممکن است نتیجه معکوس به همراه داشته باشد.
بازار ارز؛ التهاب مقطعی با طعم مکانیسم ماشه
از خیابان فردوسی گزارش میدانی فارس حکایت از آن دارد که قیمت دلار در روزهای اخیر تحت تأثیر اخبار فعال شدن مکانیسم ماشه بالا رفت، اما فعالان باتجربه بازار این رشد را مقطعی می‌دانند. یکی از آنها گفت: قبل از این هم دلار تا ۱۰۶ هزار تومان رفت، اما بعد از فروکش هیجان، به ۸۳-۸۴ هزار تومان برگشت. امروز هم همان داستان تکرار می‌شود.
اکثر معامله‌گران معتقدند نرخ‌های کنونی سقف قیمتی است و بازار دوباره در مسیر کاهشی قرار می‌گیرد. این دیدگاه همسو با تحلیل کارشناسان اقتصادی است که بارها تأکید کرده‌اند جهش‌های ارزی در ایران بیشتر محصول شرایط روانی و اخبار سیاسی است تا تغییر در متغیرهای واقعی اقتصاد.
نفت؛ چشم‌انداز تقاضا مانع صعود بیشتر
در بازار جهانی انرژی، بهای نفت برنت برای تحویل نوامبر ۳۸ سنت کاهش یافت و به ۶۷.۶ دلار رسید. نفت وست‌تگزاس هم در محدوده ۶۴.۲ دلار معامله شد. با این حال، نفت در مجموع هفته را با رشد جزئی به پایان رساند.
علت اصلی فشار نزولی بر قیمت‌ها، پایان فصل اوج تقاضای سوخت در آمریکا و افزایش عرضه اوپک پلاس عنوان می‌شود. تحلیلگران بانک کامنولث پیش‌بینی کرده‌اند قیمت نفت برنت در سه‌ماهه پایانی ۲۰۲۵ به حدود ۶۳ دلار برسد.
با این حال، ریسک‌های ژئوپلیتیکی همچنان نقش‌آفرین‌اند؛ از جمله حملات اوکراین به تأسیسات نفتی روسیه و احتمال تشدید تحریم‌ها. بازار بین بیم و امید نوسان می‌کند.
دلار جهانی و یورو؛ اثر سیاست‌های فدرال رزرو و فشار ترامپ
شاخص دلار در ماه اوت با افت دو درصدی مواجه شد و در محدوده ۹۷.۹ واحد ایستاد. علت اصلی این کاهش، افزایش احتمال کاهش نرخ بهره فدرال رزرو در سپتامبر است؛ ابزاری که CME احتمال وقوع آن را ۸۶ درصد اعلام کرده است.
همزمان، تنش سیاسی در آمریکا بر سر استقلال بانک مرکزی هم بر معاملات اثر گذاشته است. تلاش دونالد ترامپ برای برکناری «لیزا کوک» از هیئت‌مدیره فدرال رزرو، فضای عدم اطمینان را تقویت کرده است. کارشناسان هشدار می‌دهند که دخالت سیاسی در سیاست پولی می‌تواند انتظارات تورمی را بالا ببرد و بازار اوراق را متلاطم کند.
در همین شرایط، یورو در مسیر رشد ماهانه دو درصدی قرار گرفته و ین ژاپن نیز تقویت شده است. یوان چین به بالاترین سطح ۱۰ ماه اخیر رسید که ناشی از سیاست‌های حمایتی پکن بود.
بیت‌کوین؛ پایان چهار ماه صعود متوالی
رمزارزها نیز هفته پرنوسانی داشتند. بیت‌کوین که در مرداد به اوج ۱۲۴ هزار دلاری رسیده بود، اکنون در حوالی ۱۱۱ هزار دلار نوسان می‌کند و آماده ثبت افت چهار درصدی ماهانه است. معامله‌گران نگاه خود را به داده‌های تورمی آمریکا دوخته‌اند که می‌تواند مسیر سیاست پولی فدرال رزرو را روشن‌تر کند.
کاهش نرخ بهره می‌تواند جذابیت دارایی‌های پرریسک مانند بیت‌کوین را افزایش دهد، اما تداوم تنش سیاسی بر سر بانک مرکزی آمریکا، ریسک‌پذیری را محدود کرده است.
طلای جهانی؛ در انتظار داده‌های آمریکا
طلا در بازار جهانی طی روز پنجشنبه تغییر محسوسی نکرد و در محدوده ۳۳۹۰ دلار باقی ماند. سرمایه‌گذاران در انتظار شاخص هزینه مصرف شخصی آمریکا هستند که مبنای مهمی برای تصمیم فدرال رزرو محسوب می‌شود. کاهش نرخ بهره معمولاً به نفع طلاست، زیرا هزینه نگهداری آن را پایین‌تر می‌آورد.
همزمان، صندوق «اس‌پی‌دی‌آر گلد تراست» به‌عنوان بزرگ‌ترین صندوق پشتوانه طلا، دارایی‌های خود را افزایش داده که نشان‌دهنده ورود سرمایه‌های جدید به این بازار است.
