همشهری آنلاین – گروه سیاسی: این روزها موضوع کلید زدن فرایند «مکانیسم ماشه» ازسوی سه کشور اروپایی (فرانسه، انگلیس و آلمان) درحالی به سوژه مهم رسانه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی تبدیل شده که ایران بارها تاکید کرده‌است این اقدام تروئیکای اروپایی فاقد مشروعیت حقوقی و قانونی است و با واکنش قاطع تهران مواجه خواهد شد.
در چنین شرایطی به نظر می‌رسد در وضعیت کنونی، طرف کنونی بیش از هر چیز به دنبال بهره‌برداری از فضای روانی ناشی از فضاسازی درباره بازگشت تحریم‌های سازمان‌ملل است، چرا که بررسی‌ها نشان می‌دهد تحریم‌های اخیر، تاثیری فراتر از تحریم‌های یکجانبه آمریکاییی نخواهد داشت.
ادعاهای غربی
به دنبال کلید زدن فرایند فعال سازی «مکانیسم ماشه»، مقام‌های غربی و اروپایی به طرح ادعاهایی دراین زمینه پرداختند، از جمله:
- فرصت ۳۰ روزه: کایا کالاس، مسئول سیاست‌خارجی اتحادیه‌اروپا در گفت‌وگویی ادعا کرد که ۳۰ روز پیش‌ِرو فرصتی برای یافتن راه‌حل‌های دیپلماتیک است.
- تهدید تحریمی: ژان نوئل بارو، وزیر امورخارجه فرانسه نیز گفت که تحریم‌ها علیه ایران بعد از یک دوره ۳۰ روزه فعال خواهد شد.
- یک اقدام سیاسی: رافائل گروسی، مدیرکل آژانس هم با بیان اینکه تصمیم تروئیکای اروپایی برای آغاز روند فعال‌سازی مکانیسم ماشه «سیاسی» بوده‌است، مدعی شد که بازگشت آژانس به همه سایت‌ها در ایران کاملاً ضروری است و رژیم بازرسی انتخابی وجود ندارد.
واکنش‌ها به اقدام اروپایی‌ها
کلید زدن فرایند فعال‌سازی مکانیسم ماشه با واکنش‌های گسترده‌ای در ایران مواجه شد و مسکو و پکن نیز به انتقاد از این اقدام پرداختند:
- نامه مهم ایران: عباس عراقچی، وزیر امورخارجه در نامه‌ای به شورای امنیت و دبیرکل سازمان ملل نوشت: از اعضای شورای‌امنیت می‌خواهیم دست رد به دغل‌کاری‌های سیاسی ناروا بزنند.
- دیکته ناقض بزرگ: اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امورخارجه نیز این اقدام تروئیکای اروپایی را بر مبنای دستورالعمل رئیس‌جمهور آمریکا؛ بزرگ‌ترین ناقض و تخریب‌کننده برجام دانست.
- اجرای صادقانه برجام ازسوی ایران: وزارت امور خارجه روسیه در بیانیه‌ای با یادآوری اینکه ایران چند سال صادقانه برجام را اجرا کرده‌است، اقدام‌های انگلیس، آلمان و فرانسه را برای بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران «غیرقانونی» دانست و آن را به شدت محکوم کرد.
- موضع غیرسازنده: گو جیاکون، سخنگوی وزارت امور خارجه چین نیز اقدام تروئیکای اروپایی در کلیدزدن فرآیند بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را اقدامی «غیرسازنده» توصیف کرد.
مقایسه دو نوع از تحریم‌ها
در میانه موضع‌گیری‌های طرفین پیرامون چشم‌انداز مذاکرات دوطرف، آنچه بیش از هر چیز در کانون توجه افکارعمومی قرار دارد، آثار و تبعات احتمالی بازگشت تحریم‌های ضدایرانی سازمان ملل است.
درچنین شرایطی برخی کارشناسان بر این اعتقادند که با وجود تفاوت مبنای حقوقی تحریم‌های سازمان ملل و تحریم‌های آمریکا، تحریم‌های اخیر از تاثیرگذاری بیشتری برخوردار است؛ آن‌هم به دلیل ضمانت‌های اجرایی قوی‌تر آن، از جمله قطع دسترسی به دلار، جریمه میلیاردها دلاری برای متخلفان از تحریم‌های آمریکایی و...
براین اساس هم هست که تحریم‌های یکجانبه آمریکا از تبعیت بیشتری درمیان فعالان اقتصادی و دولت‌ها برخوردار است؛ موضوعی که در تحریم‌های سازمان ملل در سطح ضعیف‌تری وجود دارد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد تقریباً همه موارد تحریمی شورای امنیت، در چارچوب تحریم‌های یکجانبه آمریکا با شدت بیشتر یا حتی گستره وسیع‌تری اعمال شده‌است.
یک مثال روشن درباره تاثیر تحریم ها
به اعتقاد کارشناسان، آمریکا با ابزار تحریم‌های ثانویه، عملاً کشورها و شرکت‌های خارجی را مجبور به تبعیت از تحریم‌های خود کرده و بنابراین، تحریم‌های سازمان ملل عملا موضوع جدیدی دراین حوزه به‌شمار نمی‌رود.
به‌عنوان مثال، تعداد اشخاص تحریمی (اعم از حقیقی و حقوقی و وسائل نقلیه) در همه قطعنامه‌های سازمان ملل به حدود ۲۰۰ نفر نمی‌رسد، در حالی که بیش از هزارو ۵۰۰ ایرانی تحت تحریم آمریکا قرار دارند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد تحریم‌های سازمان‌ملل حدود ۱۰ درصد تحریم‌های ثانویه علیه ایران است و بیش از هر چیز اثرات روانی آن بر اقتصاد ایران باید مورد توجه قرار گیرد.
