به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما، تولید مواد معدنی ایران از ۵۳۵ میلیون تن در سال ۱۴۰۲ به ۷۰۰ میلیون تن در سال ۱۴۰۳ رسیده که نشان‌دهنده رشد ۳۰.۸ درصدی است. این افزایش عمدتاً به سبب فعال‌سازی معادن جدید و بهبود کارآیی معادن موجود حاصل شده است.

ارزش صادرات محصولات معدنی نیز جهشی تاریخی را تجربه کرده و از ۱۱۶ میلیون دلار در سال ۱۴۰۲ به ۸.۸ میلیارد دلار در سال ۱۴۰۳ رسیده است؛ رشدی معادل ۷۵۷۲ درصد. در میان محصولات کلیدی، آهن و فولاد، کنسانتره سنگ آهن و ورق‌های فولادی سهم اصلی را به خود اختصاص داده‌اند.

آمار‌های چهار ماهه نخست سال ۱۴۰۴ نیز تداوم این روند را تأیید می‌کند: صادرات کنسانتره سنگ آهن ۷۸ درصد و صادرات انواع ورق فولادی ۱۷۲ درصد افزایش یافته است.

از نظر توزیع جغرافیایی، کرمان با ارزش تولید ۱۸۰ هزار میلیارد تومان، یزد با ۸۱.۳ هزار میلیارد تومان و خراسان رضوی با ۳۵.۳ هزار میلیارد تومان، سه استان پیشتاز تولید معدنی کشور بوده‌اند. این سه استان بیش از ۷۰ درصد ارزش کل تولید معدنی کشور را در اختیار دارند.

در میان محصولات، سنگ آهن با ۲۲۸.۶ هزار میلیارد تومان بالاترین ارزش تولید را ثبت کرده و پس از آن مس با ۹۳.۴ هزار میلیارد تومان و سرب و روی با ۱۹.۴ هزار میلیارد تومان قرار دارند.

در بخش اشتغال، هم‌اکنون ۱۴۵ هزار نفر در ۶۴۵۱ معدن فعال مشغول به کارند و تنها در سال ۱۴۰۳، ۶۰۰ معدن جدید فعال شده که این رقم نسبت به هدف تعیین‌شده، رشد ۲۹۶ درصدی را نشان می‌دهد.

چالش‌هایی که سرعت‌گیر هستند

با وجود رشد چشمگیر، صنعت معدن ایران با موانعی جدی مواجه است؛ کاهش بهره‌وری در بخش‌هایی از معادن، فرسودگی تجهیزات، نیاز به فناوری‌های نوین برای استخراج و فرآوری، محدودیت‌های انرژی و لزوم بهینه‌سازی زیرساخت‌های باربری و ترابری از مهم‌ترین این چالش‌هاست. همچنین، ثبات در مقررات پولی و تسهیل فرآیند‌های صادراتی برای حفظ بازار‌های خارجی ضروری است.

چشم‌اندازی که دور از دسترس نیست

تجربه سه سال اخیر نشان می‌دهد که معدن می‌تواند به یک موتور‌های پیشران رشد اقتصادی* ایران تبدیل شود. دسترسی به بازار‌های جدید صادراتی، توسعه زنجیره ارزش، و ارتقاء زیرساخت‌ها می‌تواند جایگاه ایران را در عرصه جهانی مستحکم‌تر کند و ارزش‌افزوده بیشتری برای اقتصاد ملی به همراه داشته باشد.

گزارش از میثم پوراعظم