به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، نخستین نشست تبیین اقدام‌ها و پیگیری‌های حقوقی ـ حقوق بشری جنگ تحمیلی ۱۲ روزه با حضور خانواده معظم شهدا، چهارشنبه، ۵ شهریور ۱۴۰۴ در پژوهشگاه قوه قضائیه برگزار شد.
ناصر سراج، معاون امور بین‌الملل قوه قضاییه و دبیر ستاد حقوق بشر سخنرانی خود را با ابلاغ سلام رئیس قوه به خانواده‌های شهدای حاضر آغاز کرد و گفت: وی معمولا روزانه و هفتگی و در سفر‌های استانی با خانواده‌های شهدا دیدار می‌کند و وظیفه خود می‌داند که از خانواده‌های شهدا تکریم کند.
دبیر ستاد حقوق بشر با اشاره به اینکه امیدواریم بتوانیم جنایت‌های ارتکابی جنایتکاران را به اطلاع جامعه جهانی برسانیم، اظهار کرد: دشمنان عنود ما قبل و بعد از انقلاب چشم دیدن ایران قدرتمند را نداشتند و در هر فرصتی زهر خود را به ایران و نظام اسلامی ریختند.
سراج در ادامه با اشاره به جنایت‌های اتفاق افتاده علیه ایران در زمان جنگ جهانی، گفت: بیش از چند میلیون شهروند ایرانی در جریان چهار سال اشغالگری جان خود را از دست دادند؛ ضد انقلاب داخلی پس از پیروزی انقلاب با حمایت دشمنان خارجی دست به جنایت زد و فضای کشور را متشنج کردند.
وی در ادامه به موضوع شکل‌گیری گروهک‌های تروریستی در ایران پرداخت و گفت که آنها دست به ترور‌های مختلفی زدند که ازجمله آنها گروهک فرقان بود؛ ما این مشکلات را از سر گذراندیم و اقدام‌های لازم را برای مقابله با آنها انجام دادیم. در این میان نقش شهید لاجوردی برجسته است.
دبیر ستاد حقوق بشر با بازخوانی مختصر تاریخ اقدام‌های تروریستی و کودتای ناموفق نوژه در سال‌های نخست پیروزی انقلاب، اظهار کرد: در سال ۱۳۵۹، ۳۵ کشور با عراق به ایران حمله کردند و ما ۸ سال از خودمان دفاع کردیم؛ اسامی این ۳۵ کشور در دسترس است. سازمان منافقین هم از این فرصت برای اعلام جنگ مسلحانه سواستفاده کرد؛ منافقین ۱۷ هزار شهروند و مقام ایرانی را به شهادت رساند؛ آنها علاوه بر همراهی با رژیم بعث عراق در جبهه‌های نبرد دست به اقدام‌های تروریستی در شهر‌های مختلف زدند.
سراج اضافه کرد: با وجود همه اینها نتوانستند فشار جدی برای ما ایجاد کنند؛ تا اینکه به جنگ ۱۲ روزه رسیدیم که همه در جریان آن هستند. ما گزارش‌های مختلفی درباره این تجاوز تهیه و به مجامع بین‌المللی ارائه کردیم؛ من به همتایان خود در ۱۵۰ کشور نامه دادم و این جنایت‌ها را به صورت مستند ارائه کردم؛ ما در این مسیر تلاش‌های زیادی انجام دادیم و متوجه شدیم که این نامه‌ها به مقصد رسیده‌اند.
متن کامل سخنرانی ناصر سراج، معاون امور بین‌الملل قوه قضاییه و دبیر ستاد حقوق بشر به شرح زیر است:
همان‌گونه که مستحضرید، رژیم اشغالگر و متجاوز صهیونیستی در جریان یک جنگ تحمیلی دوازده‌روزه (از تاریخ ۲۳ خرداد تا ۳ تیرماه)، با اتکاء به پشتیبانی گسترده اطلاعاتی، تسلیحاتی و سیاسی برخی دولت‌های غربی که مدّعی دفاع از حقوق بشر هستند، مجموعه‌ای از حملات نظامی هماهنگ، هدفمند و از پیش برنامه‌ریزی‌شده را علیه جمهوری اسلامی ایران به مرحله اجراء درآورد. این اقدامات متجاوزانه که با نقض آشکار اصول بنیادین حقوق بین‌الملل همراه بود، نه‌تنها تأسیسات صلح‌آمیز هسته‌ای و مراکز نظامی، بلکه زیرساخت‌های حیاتی غیرنظامی، مناطق مسکونی، امدادگران هلال احمر و حتی نهاد‌های رسانه‌ای را هدف قرار داد و به وضوح نمایانگر یک نقض گسترده و سیستماتیک مقررات حقوق بین‌الملل در حوزه‌های مختلف است.
از منظر حقوق بین‌الملل، اقدام رژیم صهیونیستی مصداق بارز تجاوز نظامی محسوب می‌شود که ناقض اصل بنیادین «منع توسل به زور» مندرج در ماده ۲ منشور ملل متحد است. افزون بر این، حملات صورت‌گرفته، قواعد ناظر بر حقوق بین‌الملل بشردوستانه، به‌ویژه اصول تمایز، تناسب و احتیاط در حمله را به شکلی فاحش و بی‌پرده نقض کرده‌اند. همچنین، هدف قرار دادن غیرنظامیان و تأسیسات درمانی و امدادی، بر اساس کنوانسیون‌های ژنو و پروتکل‌های الحاقی، جنایت جنگی تلقی شده و مستوجب پیگرد بین‌المللی است.
رژیم صهیونیستی در سال‌های اخیر بار‌ها نشان داده است که هیچ‌گونه پایبندی واقعی به قواعد آمره حقوق بین‌الملل، اصول بنیادین حقوق بشر یا حتی حداقل الزامات حقوق بشردوستانه ندارد. مرور کارنامه سیاه این رژیم در نوار غزه، کرانه باختری، لبنان و اکنون ایران، به‌روشنی بیانگر آن است که با بی‌اعتنایی مطلق به نظام بین‌المللی، به‌طور سیستماتیک به تضعیف حاکمیت قانون در سطح جهانی مبادرت می‌ورزد.
آمار و ارقام خود گویاترین سند این حقیقت تلخ‌اند:
• از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ تا امروز، بیش از ۵۷ هزار شهید در غزه برجای مانده‌اند که بخش عمده آنان را زنان و کودکان تشکیل می‌دهند.
• بیش از ۱۳۵ هزار نفر زخمی شده‌اند و حدود ۱۴ هزار نفر همچنان زیر آوار مفقود هستند.
• در لبنان، از زمان آتش‌بس ۷ آذر ۱۴۰۳ تاکنون، بیش از ۳۷۰۰ بار آتش‌بس نقض شده و هزاران انسان بی‌گناه شهید یا مجروح گردیده‌اند.
• در جریان تجاوز اخیر علیه جمهوری اسلامی ایران، قریب به ۱۱۰۰ نفر شهید و بیش از ۵۶۰۰ نفر مجروح شدند؛ در میان آنان ده‌ها کودک و زن، شماری از نخبگان علمی کشور و حتی شیرخوار دوماهه‌ای به نام رایان قاسمیان دیده می‌شود.
• در این حملات وحشیانه، ۷ بیمارستان، چندین پایگاه اورژانس، واحد‌های بهداشتی و ده‌ها دستگاه آمبولانس هدف قرار گرفت. حتی ساختمان «صلح» جمعیت هلال احمر بمباران شد و امدادگران مظلومانه جان خود را از دست دادند.
برای درک بهتر ابعاد این جنایات، کافی است تنها به سه نمونه شاخص از اقدامات اخیر این رژیم اشاره کنیم:
۱. حمله به زندان اوین (۲ تیرماه ۱۴۰۴):در حمله هوایی مستقیم به زندان اوین، بخش‌های کاملاً غیرنظامی از جمله سالن ملاقات، بهداری و بند زندانیان عادی هدف قرار گرفت. این جنایت منجر به شهادت دست‌کم ۸۰ نفر شامل زندانیان، خانواده‌های ملاقات‌کننده، کارمندان اداری و حتی ساکنان اطراف شد. حمله به مکانی فاقد هرگونه ارزش نظامی، نقض آشکار پروتکل اول الحاقی کنوانسیون‌های ژنو و مصداق بارز جنایت جنگی است.
۲. فاجعه میدان قدس تهران (۲۵ خرداد ۱۴۰۴):در ساعت ۱۵:۳۰ دو انفجار مهیب، ابتدا ساختمانی شش‌طبقه و سپس پرجمعیت‌ترین میدان تهران را در هم کوبید. در این حمله، ۱۷ شهروند بی‌گناه از جمله یک کودک سه‌ساله و یک زن باردار به شهادت رسیدند و ۴۶ نفر دیگر زخمی شدند. تصاویر این جنایت نشان می‌دهد که هدف قرار دادن غیرنظامیان نه یک «خطای نظامی»، بلکه بخشی از الگوی تکراری نسل‌کشی سیستماتیک توسط رژیم صهیونیستی است.
۳. جنایت آستانه اشرفیه (۳ تیرماه ۱۴۰۴):پس از ترور فرزند دانشمند ایرانی، محمدرضا صدیقی صابر، خانواده وی برای مراسم تدفین به زادگاه خود در آستانه اشرفیه پناه بردند. اما در نیمه‌شب و درست همزمان با اعلام آتش‌بس، منطقه مسکونی محل سکونت آنان بمباران شد. در این حمله، ۱۵ نفر از جمله تمامی اعضای خانواده صدیقی صابر به شهادت رسیدند و ده‌ها تن دیگر مجروح شدند. این اقدام، نمونه آشکار سیاست هدفمند رژیم صهیونیستی در نابودی خانواده‌ها و ارعاب جامعه علمی ایران است.
این سه نمونه تنها بخش کوچکی از کارنامه سنگین رژیم صهیونیستی در تجاوز، کشتار غیرنظامیان و نقض گسترده قواعد آمره حقوق بین‌الملل است. مجموعه این جنایات، گواهی روشن بر ماهیت ضدانسانی این رژیم و ضرورت پاسخگویی فوری آن در محاکم بین‌المللی می‌باشد.
این حقایق به روشنی نشان می‌دهد که رژیم صهیونیستی نه‌تنها مرتکب تجاوز نظامی، بلکه مرتکب جنایت جنگی، جنایت علیه بشریت و نسل‌کشی شده است. این رژیم با حمایت مستقیم ایالات متحده و برخی دولت‌های غربی، عملاً به فروپاشی اعتماد عمومی نسبت به نهاد‌های حقوقی بین‌المللی دامن زده و اصل برابری کشور‌ها در برابر قانون را به سخره گرفته است.
همان‌طور که بیان شد، حمله نظامی رژیم صهیونیستی به خاک جمهوری اسلامی ایران، بر اساس ماده ۲ (۴) منشور ملل متحد، مصداق بارز توسل غیرقانونی به زور و در چارچوب ماده ۳ (الف) قطعنامه ۳۳۱۴ مجمع عمومی سازمان ملل متحد، از مصادیق روشن «تجاوز» محسوب می‌شود. این تجاوز، علاوه بر نقض قواعد بنیادین حقوق بین‌الملل، پیامد‌های گسترده‌ای بر حقوق بنیادین بشر در ایران بر جای گذاشته است که در چند محور قابل بررسی است:
۱. نقض حق بر حیات
• شهادت حدود ۱۱۰۰ نفر شامل ۱۰۲ زن (دو مادر باردار)، ۴۵ کودک و نوجوان و ۱۴ نخبه علمی و دانشگاهی.
• این موارد نقض صریح ماده ۶ میثاق حقوق مدنی و سیاسی و همچنین ماده ۵۱ پروتکل اول الحاقی کنوانسیون‌های ژنو در خصوص حمایت از غیرنظامیان در زمان جنگ است.
۲. نقض حق بر سلامت جسمی و روانی
• بیش از ۵۶۰۰ مجروح، عمدتاً از میان غیرنظامیان، زنان، کودکان و سالمندان.
• ایجاد صدمات جسمی جبران‌ناپذیر مانند قطع عضو و ناتوانی دائمی.
• پیامد‌های روانی شدید از جمله اضطراب، افسردگی و ترومای گسترده، خصوصاً در میان گروه‌های آسیب‌پذیر.
• این موارد نقض آشکار ماده ۱۲ میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است.
۳. تخریب زیرساخت‌های غیرنظامی و خدمات اساسی
• هدف قرار گرفتن ۲۳ مرکز درمانی و امدادی شامل بیمارستان‌ها و پایگاه‌های اورژانس.
• شهادت امدادگران هلال احمر در حمله به «ساختمان صلح»؛ نقض آشکار ماده ۱۲ پروتکل اول الحاقی و جنایت جنگی.
• حمله به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی، علاوه بر نقض اصل تفکیک و ممنوعیت حمله به اهداف غیرنظامی، مشمول ماده ۸ اساسنامه رم (جنایت جنگی) نیز می‌شود.
۴. نقض حق بر محیط زیست
• آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع طبیعی، نشت مواد شیمیایی و آلودگی منابع آبی.
• هدف قرار گرفتن پالایشگاه‌ها و مخازن نفتی و ایجاد آلودگی گسترده و بلندمدت.
• نقض ماده ۵۵ پروتکل اول الحاقی به کنوانسیون‌های ژنو و مغایرت با اصول استکهلم ۱۹۷۲ و ریو ۱۹۹۲.
۵. تخریب منازل، اماکن عمومی و صنعتی
• تخریب گسترده ۱۰ هزار واحد مسکونی و صد‌ها مرکز تجاری، صنعتی، آموزشی و زیرساخت‌های انرژی.
• نقض ماده ۵۳ کنوانسیون چهارم ژنو و ماده ۱۱ میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی (حق بر مسکن و معیشت).
• این اقدامات می‌توانند به‌عنوان جنایت جنگی نزد دیوان کیفری بین‌المللی پیگرد شوند.
۶. هدف قرار دادن رسانه‌ها و نقض آزادی بیان
• حمله مستقیم به ساختمان صداوسیما و زیرساخت‌های اطلاع‌رسانی، شهادت ۳ خبرنگار و کارکنان فنی و زخمی شدن بیش از ۱۰ نفر.
• محکومیت رسمی یونسکو به‌عنوان نقض حمایت‌های بین‌المللی از رسانه‌ها.
• این اقدام علاوه بر نقض آزادی بیان، تلاش آشکار برای حذف صدای قربانیان و سانسور حقیقت است.
۷. حمله به تأسیسات هسته‌ای و ایجاد خطرات فرامرزی
• حمله به سایت‌های هسته‌ای نطنز، فردو، اراک و اصفهان، با وجود صلح‌آمیز بودن فعالیت‌های آنها و نظارت کامل آژانس.
• نقض ماده ۵۶ پروتکل اول الحاقی و قطعنامه‌های متعدد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی.
• این حملات تهدیدی جدی برای سلامت عمومی، محیط زیست و امنیت منطقه‌ای محسوب می‌شوند و حتی می‌توانند مصداق جنایت علیه بشریت تلقی گردند.
آنچه ذکر شد تنها بخشی از ابعاد حقوق بشری تجاوز رژیم صهیونیستی علیه جمهوری اسلامی ایران است. این تجاوز، مجموعه‌ای از نقض‌های فاحش و سیستماتیک را دربرمی‌گیرد که شامل: حق بر حیات، سلامت، محیط زیست، مسکن، آزادی بیان و دسترسی به خدمات اساسی می‌شود.
سکوت و انفعال نهاد‌های بین‌المللی در قبال این جنایات، نه‌تنها مشروعیت آنها را زیر سؤال می‌برد، بلکه عملاً راه را برای تکرار چنین فجایعی هموار می‌سازد. جامعه جهانی باید با قاطعیت، رژیم صهیونیستی و حامیان آن را به‌عنوان ناقضان صریح حقوق بشر و حقوق بین‌الملل بشردوستانه معرفی کرده و برای پاسخگویی آنها در برابر عدالت بین‌المللی اقدام نماید.
اکنون باید این پرسش بنیادین را مطرح کرد:
با وجود این همه جنایات مستند و مستمر، آیا هنوز می‌توان از نظام بین‌المللی حقوق بشر و حقوق بین‌الملل سخن گفت؟ آیا نهادی باقی مانده که قادر به صیانت واقعی از حقوق ملت‌ها باشد؟
تجاوز ۱۲ روزه رژیم صهیونیستی علیه ایران، نه فقط حمله‌ای به خاک و ملت ما، بلکه حمله‌ای آشکار به همه ارزش‌های بشری و اصول بنیادین حقوق بین‌الملل است. اگر امروز جامعه جهانی در برابر این جنایات سکوت کند، فردا هیچ ملتی از تکرار چنین فجایعی در امان نخواهد بود.
ملت ایران با حفظ حق ذاتی دفاع مشروع خود، بر ضرورت پاسخگویی بین‌المللی این رژیم کودک‌کش و حامیان آن تأکید دارد. ما خواستار آنیم که جامعه جهانی، به‌ویژه سازمان ملل متحد و نهاد‌های وابسته به آن، در قبال این نقض‌های آشکار و مستمر، مسئولیت تاریخی خود را ایفا کرده و از انفعال و سکوت شرم‌آور خارج شوند.
در پایان، یاد و خاطره شهدای مظلوم این تجاوز و همه قربانیان بی‌گناه جنایات رژیم صهیونیستی را گرامی می‌داریم و با صدای رسا اعلام می‌کنیم:
«حقوق بشر و عدالت، قربانی سازش‌های سیاسی و منافع قدرت‌های سلطه‌گر نخواهد شد. خون شهیدان، نهال مقاومت و حقیقت را آبیاری می‌کند و آینده‌ای روشن‌تر برای ملت‌ها رقم خواهد».
