برای رشد اقتصادی، چین به شدت روی هوش مصنوعی، رایانش ابری و دیگر فناوری‌های دیجیتال سرمایه‌گذاری می‌کند و بخش بزرگی از این برنامه شامل ساخت سریع مراکز داده برای افزایش قدرت محاسباتی است. اما این مجموعه‌های عظیم سرور انرژی زیادی مصرف می‌کنند و هر کدام روزانه نیازمند صدها هزار گالن آب برای دفع گرمای تولیدشده هستند. این مسئله باعث می‌شود مراکز داده با نیازهای حیاتی انسان‌ها به آب، مانند کشاورزی و آشامیدن، رقابت کنند.

به گزارش زومیت، بسیاری از شرکت‌ها مراکز داده خود را در خشک‌ترین مناطق جهان مانند آریزونا، بخش‌هایی از اسپانیا و خاورمیانه قرار داده‌اند؛ زیرا هوای خشک خطر آسیب تجهیزات ناشی از رطوبت را کاهش می‌دهد. اما چین برای حل مشکل، مراکز داده را در مرطوب‌ترین محیط ممکن، یعنی اقیانوس، قرار داده است. در ژوئن ۲۰۲۵، ساخت یک مرکز داده زیرآبی با انرژی بادی حدود ۱۰ کیلومتر از ساحل شانگهای، یکی از قطب‌های هوش مصنوعی چین، آغاز شد.

مراکز داده اطلاعات را ذخیره و محاسبات پیچیده‌ای برای کسب‌وکارها انجام می‌دهند. با افزایش اتوماسیون، نیاز به این محاسبات هم بیشتر می‌شود. این مراکز برق و آب زیادی مصرف می‌کنند زیرا سرورها همیشه روشن و نزدیک به هم هستند و گرمای اضافی تولید می‌کنند که می‌تواند تجهیزات را تخریب و داده‌ها را از بین ببرد. بنابراین نیاز به خنک‌سازی مداوم دارند.

حدود ۴۰ درصد برق مصرفی یک مرکز داده صرف خنک‌کردن سرورها می‌شود. بیشتر این انرژی برای خنک کردن آب استفاده می‌شود که یا به هوا پاشیده می‌شود تا هوای اطراف سرورها خنک شود یا تبخیر می‌شود تا دما پایین بیاید. این آب معمولاً از زیرزمین، رودخانه‌ها یا فاضلاب تصفیه‌شده تأمین می‌شود.

در مراکز داده زیرآبی، آب دریا ازطریق لوله‌ها به رادیاتور پشت قفسه‌های سرور پمپ می‌شود تا گرما جذب و دفع شود. شرکت های‌لانی‌یون (Hailanyun) که مسئول مدیریت مرکز داده شانگهای است، می‌گوید ارزیابی انجام‌شده با آکادمی فناوری اطلاعات و ارتباطات چین نشان داده که این پروژه به لطف خنک‌سازی طبیعی، حداقل ۳۰ درصد برق کمتری نسبت به مراکز داده زمینی مصرف می‌کند.

مرکز داده شانگهای به یک مزرعه بادی نزدیک متصل خواهد شد که ۹۷ درصد انرژی آن را تأمین می‌کند. فاز اول پروژه شامل ۱۹۸ قفسه سرور است و ظرفیت محاسباتی آن برای آموزش مدل GPT-3.5 در یک روز کافی است. بااین‌حال، این مرکز داده در مقایسه با مراکز داده زمینی کوچک است: یک مرکز داده متوسط در چین معمولاً تا ۳۰۰۰ قفسه دارد و نسخه‌های بزرگ می‌توانند بیش از ۱۰ هزار قفسه داشته باشند.

های‌لانی‌یون از تجربه مایکروسافت در پروژه «ناتیک» الهام گرفته است. بیش از یک دهه پیش، مایکروسافت یک کپسول حاوی بیش از ۸۰۰ سرور را ۳۵ متر زیر آب ساحل اسکاتلند غرق کرد. این ایده هرچند نتایج مثبتی به همراه داشت، در سال ۲۰۲۴ کنار گذاشته شد.

با وجود مزایا، نگرانی‌هایی درباره محیط زیست و امنیت مراکز داده زیرآبی وجود دارد. پژوهشگران مایکروسافت دریافتند کپسول (محفظه‌ای که مرکز داده در آن قرار دارد) باعث گرم‌شدن اندک آب شد، هرچند تأثیر محدود بود. اما پژوهش‌های دیگر نشان می‌دهند که در طول موج‌های گرمایی دریایی، مراکز داده زیرآبی می‌توانند به موجودات دریایی آسیب برسانند. از طرف دیگر، مطالعه‌ای در ۲۰۲۴ نشان داد که مراکز داده زیرآبی ممکن است با صداهای خاص تخریب شوند و همین امر نگرانی از حملات صوتی را افزایش می‌دهد.

های‌لانی‌یون می‌گوید مراکز داده آن‌ها دوستدار محیط زیست هستند و ارزیابی‌ها نشان داده افزایش دما در آب اطراف کمتر از یک درجه است و تأثیر قابل توجهی ندارد.

ایده مراکز داده زیرآبی تنها محدود به چین نیست. کره جنوبی نیز قصد دارد این روش را اجرا کند و ژاپن و سنگاپور نیز در حال بررسی مراکز داده‌ای هستند که روی سطح آب شناورند. موفقیت این پروژه‌ها بستگی به توانایی اپراتورها در حل مسائل قانونی، زیست‌محیطی و زنجیره تأمین دارد. چین هم‌اکنون در مقیاس بزرگ در حال رفع چنین مسائلی است.