به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از دانشگاه تهران، تیم پژوهشی از دانشکده زمین‌شناسی دانشگاه تهران، موفق به کشف سازوکار کلیدی در مخازن هیدروکربنی نامتعارف در ناحیه دشت آبادان شده‌اند.
این پژوهش که به سرپرستی حمزه مهرابی، دانشیار دانشگاه تهران و با همکاری مهندس الهام طالبی، دانشجوی دکتری دانشکده زمین شناسی انجام شد، در مجله معتبر بین‌المللی Facies انتشارات Springer به چاپ رسیده است.
مهرابی، عضو هیئت علمی دانشکده زمین‌شناسی دانشکدگان علوم، با بیان اینکه «مخازن نامتعارف» به مخازن نفتی یا گازی گفته می‌شود که به دلیل ویژگی‌های خاص زمین‌شناسی (مانند تخلخل بسیار ریز یا قرارگیری در سنگ‌های سخت)، استخراج از آنها به روش‌های معمول ممکن نیست یا بسیار پرهزینه است، گفت: «این مخازن با وجود داشتن حجم عظیم نفت، به سختی اجازه عبور سیال را می‌دهند. این مطالعه بر روی مخازن کربناتی ریزبلور و دارای منافذ بسیار ریز، در منطقه مهم نفتی دشت آبادان تمرکز داشته است.»
پژوهشگر دانشگاه تهران اظهار داشت: «نتایج این پژوهش نشان داد اگرچه این سنگ‌ها تخلخل زیادی دارند، اما گلوگاه‌های بین این منافذ به شدت باریک هستند. این موضوع مانند آن است که مخزن، نفت را در میلیون‌ها محفظه ریز زندانی کرده که راه ارتباطی بین آنها بسیار تنگ است و امکان جابه‌جایی و استخراج ندارند.»
وی افزود: «مشخص شد که کیفیت مخزن به شدت تحت تأثیر نوع بافت سنگ و تغییرات شیمیایی است که سنگ‌ها در طول میلیون‌ها سال در عمق زمین تجربه کرده‌اند و سنگ‌هایی که در گذشته تحت تأثیر انحلال توسط آب‌های زیرزمینی قرار گرفته‌اند، گلوگاه‌های بازتری دارند و برای استخراج مناسب‌ترند.»
مهرابی تاکید کرد: «این یافته‌ها به شرکت‌های نفتی کمک می‌کند تا با تمرکز بر نواحی شناسایی‌شده و استفاده از تکنیک‌های تحریک مخزن متناسب با ویژگی‌های ریزمنافذ (مانند شکست هیدرولیکی پیشرفته)، بهره‌وری استخراج از این ذخایر نامتعارف را به شکل محسوسی افزایش دهند.»
دانشیار دانشکدگان علوم با اشاره به کاربرد صنعتی این تحقیق گفت: «درک دقیق رابطه بین تاریخچه زمین‌شناسی سنگ‌ها و کیفیت مخزن، کلید توسعه اقتصادی مخازن نامتعارف در منطقه است. این پژوهش نقشه‌ای برای اکتشاف هدفمندتر فراهم می‌کند.»
وی در پایان گفت: «نتایج به دست آمده تاکید می‌کند که صرف وجود فضای خالی زیاد در سنگ کافی نیست؛ آنچه تعیین‌کننده است، امکان جریان یافتن نفت از میان شبکه به هم پیوسته این منافذ ریز است.»
شایان ذکر است این دستاورد، گامی مهم برای افزایش دانش بومی و کاهش وابستگی به فناوری خارجی در بهره‌برداری از منابع پیچیده هیدروکربنی کشور محسوب می‌شود.
