همشهری‌آنلاین – مجیدجباری: ریاض این روزها میزبان یکی از مزایده‌های پرزرق و برق بین المللی است؛ رویدادی که در آن پرندگان شکاری مثل باز و شاهین با قیمت‌های نجومی خرید و فروش می‌شوند. اما پشت این ویترین یک واقعیت تلخ وجود دارد. هر سال صدها پرنده شکاری از زیستگاه‌های ایران صید و قاچاق می‌شوند و سرانجام بخشی از آن‌ها در همین بازارهای رسمی کشورهای حاشیه خلیج فارس به نمایش گذاشته می‌شوند.
قوش‌بازی، سنت دیرپای شیخ‌نشین‌ها، امروز هم بخشی از هویت و اشرافیت آنان است. باز، شاهین و بالابان، شکارچیان اصلی این آیین هستند و طعمه محبوبشان معمولا پرندگانی مثل «هوبره» در خطر انقراض است که در بیابان‌های ایران و پاکستان زیست می‌کند و جمعیت آن در ایران به شدت کاهش یافته است.
آمار رسمی از قاچاق پرندگان شکاری ایران به کشورهای عربی در دست نیست اما براساس برآورد برخی کارشناسان، سالانه بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ شاهین در ایران به دام می‌افتند. در شمال کشور، ترکمن‌صحرا و سواحل خزر محل اصلی زنده‌گیری هستند و در جنوب نیز استان‌های سیستان‌وبلوچستان، هرمزگان، بوشهر و خوزستان. پرندگان پس از جابه‌جایی در داخل کشور، نهایتا از مسیر دریا یا مرزهای زمینی به امارات، قطر و عربستان قاچاق می‌شوند.
ورود رسمی محیط‌زیست به قاچاق حیات وحش
مدیرکل دفتر مدیریت و حفاظت حیات‌وحش سازمان حفاظت محیط زیست، درباره این تجارت غیر قانونی می‌گوید: «برای جلوگیری از قاچاق پرندگان شکاری نخستین اقدامی که انجام دادیم، عضویت سازمان حفاظت محیط زیست در ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز بود. تا پیش از این، سازمان محیط زیست هیچ مداخله‌ای در بحث قاچاق نداشت و حتی عضو این ستاد هم نبود. خوشبختانه ما را پذیرفتند و پس از آن، کمیته‌ای با عنوان مقابله با قاچاق گونه‌های زیستی به ریاست معاون سازمان حفاظت محیط زیست تشکیل شد.»
غلامرضا ابدالی درگفت‌وگو با همشهری‌آنلاین ادامه می‌دهد: «در این ستاد، دستگاه‌های مختلفی از جمله گمرک، پلیس بین‌الملل، پلیس فرودگاه و سایر نهادهای مرتبط حضور دارند. خوشبختانه اکنون به نقطه ای رسیده‌ایم که در حال تدوین یک ساز وکار مشخص برای پایش ورودی و خروجی‌ها هستیم. همچنین مذاکراتی با وزارت امور خارجه انجام شده است تا از طریق همکاری‌های بین‌المللی، به کشورهای همسایه اطلاع رسانی کنیم و در این زمینه کمک بگیریم. هدف این است که به جای اقدامات غیر اصولی در زمینه قوش‌بازی، همکاری‌های سازنده‌ای میان ایران و کشورهای عربی شکل بگیرد.»
کمک دستگاه‌های داخلی و تعامل با همسایگان
ابدالی می‌گوید: «ایران بیش از هرچیز به‌عنوان مسیر عبور پرندگان شکاری استفاده می‌شود و گونه‌های حیات وحش از این پدیده آسیب جدی می‌بینند. به همین خاطر، تلاش می‌کنیم که با کمک دستگاه‌های داخلی، این پدیده را به حداقل برسانیم و از طریق ارتباطات بین‌المللی نیز تعامل موثر با کشورهای همسایه برقرار کنیم.»
او در توضیح ریشه قاچاق و تجارت پرندگان بومی و مهاجر از ایران به کشورهای عربی می‌گوید: «در برخی جوامع محلی که وضعیت معیشتی ضعیفی دارند، زنده‌گیری و صید پرندگان شکاری به عنوان منبع درآمد تلقی می‌شود. امیدواریم با برنامه‌ریزی برای بهبود معیشت این جوامع، از فشار بر طبیعت و حیات‌وحش بکاهیم و قاچاق این گونه‌های ارزشمند به کشورهای عربی کنترل شود.»
کریدورهای قاچاق پرندگان شکاری کجاست؟
ابدالی همچنین به کریدورهای قاچاق حیات‌وحش ایران اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: «ورودی‌های شمالی کشور، از جمله شمال شرق و غرب دریای خزر، مسیرهای اصلی ورود این پرندگان هستند. در جنوب کشور نیز، مقصد نهایی کشورهای حوزه خلیج فارس مانند امارات متحده عربی است. برخی از این پرندگان از طریق قاچاق وارد می‌شوند. متاسفانه برخی مراکز پرورش در این کشورها در کنار ما فعالیت دارند، اما در عین حال، دست‌اندازی به طبیعت ایران نیز صورت می‌گیرد. جوامع محلی مبالغی دریافت و پرندگان را از طبیعت برداشت می‌کنند که این موضوع جای نگرانی دارد.»
گردش مالی ۴۰ میلیون دلاری قاچاق هوبره | قوش‌بازان هوبره را چند می‌خرند؟
تفریح شیخ نشین‌ها با الماس کویر ایران !
به گزارش همشهری‌آنلاین، باشگاه بازهای عربستان سعودی از ۵ تا ۲۵ آگوست ۲۰۲۵، «مزایده بین‌المللی پرورش‌دهندگان باز» را در منطقه ملهم شمال ریاض برگزار کرد؛ رویدادی جهانی که پرندگان نادر و ممتاز در آن عرضه می‌شوند و مزایده‌های زنده آن از تلویزیون و شبکه‌های اجتماعی به سراسر جهان مخابره شد. در این میان، دو تصویر در کنار هم قرار می‌گیرند. در یک سوی ماجرا، مزایده ریاض و پرندگان شکاری بر دستان شیوخ عرب؛ و در سوی دیگر، زیستگاه‌های ایران که هر سال بخشی از ذخایر طبیعی شان به تور صیادان و شبکه‌های قاچاق می‌افتند.
آمارو ارقامی درباره قاچاق پرندگان بومی ایران
- ۳۰۰ تا ۵۰۰ مورد ، تعداد قاچاق سالانه شاهین از ایران به کشورهای عربی در گزارش‌های غیررسمی است
- ۴ هزار تخم هوبره تخم، جوجه و پرنده بالغ سالانه از ایران به کشورهای عربی قاچاق می‌شود
- ۵ هزار تا ۲۰ هزار دلار ، قیمت فروش یک بال هوبره در بازار غیر قانونی کشورهای عربی است
- ۳۰ هزار تله زنده گیری هوبره از مناطق مرزی ایران و افغانستان جمع آوری و باندهای زنده گیری و قاچاق هوبره با همکاری نیروی انتظامی متلاشی شده‌اند، اما زنده گیری هوبره هنوز ادامه دارد
- ۷۹۰ میلیون تومان؛ جریمه قاچاق و تجارت غیرقانونی شاهین و بالابان است
