به گزارش خبرنگار مهر، ارژنگ جوادی در نشست خبری که امروز در معاونت علمی برگزار شد، به پیچیدگی‌های حوزه کشاورزی و وابستگی کشور به محصولات فناورانه اشاره کرد و گفت: حوزه کشاورزی یک حوزه بسیار پیچیده است. در حال حاضر، حجم بزرگی از واردات کشور مربوط به محصولات فناورانه غذایی و کشاورزی از جمله نهاده‌ها، نهاده‌های دائمی، تجهیزات، ماشین‌آلات، دارو و واکسن است. ما در ستاد تلاش کردیم به این حوزه‌ها ورود کنیم و وابستگی کشور را کاهش دهیم. امروز که خدمت شما هستم، می‌توانم بگویم که ما در حوزه‌های فناورانه کشاورزی، حدود ۲۰ درصد به استقلال کشور اضافه کرده‌ایم.
به گفته دبیر ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان غذا و کشاورزی معاونت علمی، در گذشته میزان وابستگی کشور به بذور هیبرید بین ۸۵ تا ۹۰ درصد بوده، اما امروز این رقم به حدود ۷۰ درصد رسیده است.این عدد بسیار بزرگی است، چون در سال‌های گذشته، مثلاً در یک بازه ۱۰ ساله، فقط ۵ درصد کاهش وابستگی اتفاق افتاده بود. ولی امروز شرکت‌های ما نشان دادند که می‌توانند وارد میدان شوند. البته فقط ستاد ما در این زمینه فعال نبوده، بلکه شرکت‌های فناور نیز وارد شده و محصولاتی را عرضه کرده‌اند که به کاهش وابستگی کمک کرده است.
رشد استقبال از ابزارهای حمایتی در قالب تسهیلات و معافیت‌های مالیاتی
وی در ادامه به ابزارهای حمایتی اشاره کرد و گفت: بخشی از تسهیلات در قالب تبصره ۱۸ در اختیار شرکت‌ها قرار می‌گیرد. این تسهیلات برای شرکت‌های دانش‌بنیان بسیار جذاب است و باعث شده آن‌ها به‌طور فعال وارد این حوزه شوند. برای مثال، در سال ۱۳۹۹ فقط ۱۴۳ طرح از سوی شرکت‌ها دریافت کردیم، اما اکنون حجم مراجعات و طرح‌ها افزایش چشمگیری داشته است.
جوادی با اشاره به عملکرد ستاد در این زمینه اظهار کرد: در مجموع، ما در ستاد غذا و کشاورزی در سال ۱۴۰۳ ، ۶۱۰ طرح دریافت کردیم که ۲۴۹ طرح از طریق درخواست مستقیم در سامانه معاونت علمی حمایت گرفتند. به‌نظر من این یک رکورد بالاست و شاید بتوان گفت جزو اولین‌های معاونت در این حوزه بوده‌ایم.همچنین، ۲۲۹ شرکت درخواست استفاده از اعتبار مالیاتی داشتند، یعنی می‌خواستند از معافیت مالیاتی بهره‌مند شوند. همچنین ۱۳۹ شرکت از تسهیلات تبصره ۱۸ استفاده کردند. این موضوع باعث شد تا شرکت‌ها بتوانند از تمامی ابزارهای حمایتی که در معاونت وجود دارد، بهره‌مند شوند.
دبیر ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان غذا و کشاورزی معاونت علمی با بیان اینکه یکی از دستاوردهای ما ایجاد تعادل در سبد حمایتی بوده، اظهار کرد: ما تلاش کردیم که حمایت‌ها را به‌صورت متوازن بین ابزارهای مختلف تقسیم کنیم. اگر این سبد را ۱۰۰ درصد در نظر بگیریم ۲۳ درصد به تسهیلات تبصره ۱۸ اختصاص یافته، ۳۷ درصد به اعتبار مالیاتی اختصاص یافته است.
نقش ستاد در سیاست‌گذاری کلان حوزه غذا و کشاورزی
جوادی همچنین به نقش ستاد در فرآیندهای سیاست‌گذاری کشور اشاره کرد و گفت:ما در ستاد علاوه‌بر دریافت طرح‌ها، چند اقدام مهم دیگر نیز انجام داده‌ایم که جزو دستاوردهای اصلی ما محسوب می‌شود. یکی از آن‌ها مشارکت در فرآیند سیاست‌گذاری‌های کلان کشور در حوزه غذا و کشاورزی است. ستاد به‌عنوان یکی از مشارکت‌کنندگان فعال در جلسات تخصصی حضور دارد. البته ما صرفاً به‌عنوان عضو جلسات حاضر نمی‌شویم، بلکه در قالب مشارکت در تولید اسناد تخصصی نقش ایفا می‌کنیم. برای مثال، در تدوین سند جامع امنیت غذایی و سایر اسناد مشابه، ستاد نقش‌آفرینی داشته است.
نمایش فناوری در ایران‌ساخت و معرفی محصولات ساخت داخل
وی با اشاره به نقش نمایشگاه ایران‌ساخت در معرفی محصولات کشاورزی و غذا گفت: نمایشگاه ایران‌ساخت فرصتی بود برای معرفی محصولات ساخت داخل در حوزه کشاورزی و غذا. شرکت‌های ما برای اولین بار محصولات خود را به‌صورت گسترده عرضه کردند. این اقدام در راستای اجرای حکم قانونی استفاده از تولیدات داخلی انجام شد؛ قانونی که الزام می‌کند اگر محصولی در داخل تولید می‌شود، از مشابه خارجی استفاده نشود.
۶ رقم بذر هیبرید فناورانه بومی به زودی وارد سبد غذایی می شود
دبیر ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان غذا و کشاورزی معاونت علمی گفت: دو دستاورد بزرگ در این حوزه داشتیم که باید به آن اشاره کنم. یکی از این دستاوردها تولید ارقام اولیه بذرهاست. شرکت‌های ما فرآیند چندساله‌ای که بسیار طولانی و پرهزینه است را با فناوری کوتاه‌تر کردند تا به عرضه برسد. این مسیر برای شرکت دانش‌بنیان سودآور نیست مگر در مرحله نهایی که به عرضه می‌رسد. ولی این شرکت‌ها حاضر شدند ریسک را بپذیرند تا کشور از این گلوگاه عبور کند. اکنون ۶ رقم بذر هیبرید فناورانه در حال طی مراحل ثبت هستند که شامل ارقام در حوزه سبزی، صیفی و غلات می‌شوند. این ارقام هنوز ثبت نشده‌اند، ولی به‌زودی وارد سبد غذایی کشور خواهند شد.
حل گلوگاه نهال در حوزه باغبانی با ایجاد مرکز بسته‌بندی نهال
جوادی در ادامه گفت:در حوزه باغبانی، بزرگ‌ترین مشکل ما نهال‌های بدون شناسنامه و عاری از اصالت و بیماری بود. در کشور، مراکز کمی برای نگهداری استاندارد نهال وجود دارد.
برای حل این مشکل، با شرکت‌های متخصص وارد مذاکره شدیم و اعلام کردیم در صورتی که مرکز بسته‌بندی نهال راه‌اندازی کنند، مورد حمایت ما خواهند بود.
وی توضیح داد: نهال باید پس از طی مراحل تولید، سریعاً عرضه شود وگرنه از بین می‌رود و مجبور به شخم‌زدن می‌شوند. این مسأله باعث بالا رفتن قیمت برای مصرف‌کننده و افزایش ضایعات می‌شود. از طرفی، اگر مصرف‌کننده یک یا دو ماه بعد نیاز به نهال داشته باشد، دیگر در دسترس نیست. این مرکز بسته‌بندی نهال ایجاد شده تا امکان نگهداری مکانیزه و سورتینگ نهال فراهم شود. این مرکز در حقیقت آخرین حلقه از زنجیره ارزش نهال است و همه مراحل علمی، پژوهشی، سرمایه‌گذاری و غربال‌گری بیماری‌ها را کامل می‌کند.
دبیر ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان غذا و کشاورزی معاونت علمی با اشاره به اثرات این مرکز گفت: سال گذشته این مرکز حتی به کشورهای ارمنستان و عراق صادرات داشت. همچنین باعث کاهش ۱۰ درصدی تلفات و بهبود کیفیت نهال، افزایش بهره‌وری تولید، افزایش پتانسیل صادراتی کشور، کاهش وابستگی به واردات و بهبود مدیریت منابع شد.
تمرکز بر نهاده‌های دامی؛ خوراک دام یکی از چالش‌های کلیدی
جوادی با اشاره به تمرکز ستاد بر نهاده‌های دامی گفت: در نهاده‌ها، تمرکز ما بر یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های فعلی کشور یعنی خوراک دام بوده است. استراتژی کشور در این حوزه، وابسته به واردات نهاده‌هایی مانند کنجاله سویا و ذرت است.
تنوع‌بخشی به خوراک دام و حرکت به‌سمت تولید داخلی نهاده‌های استراتژیک
دبیر ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان غذا و کشاورزی، در ادامه صحبت‌های خود با تأکید بر اهمیت کاهش وابستگی به نهاده‌های وارداتی گفت: درصد وابستگی ما بسیار بالاست. رقم بالایی از نیاز کشور، از نظر تأمین خوراک دام و نهاده‌های دامی، وارداتی است. از همین‌رو، ما در ستاد دو استراتژی اصلی را دنبال کردیم. استراتژی اول، تنوع‌بخشی به خوراک دام بود. یعنی وارد کردن ترکیباتی در جیره خوراک دام که امکان تولید آن‌ها در داخل کشور با استفاده از محصولات بومی وجود دارد. استراتژی دوم، استفاده از مکمل‌ها، ضایعات و پسماندها برای تولید خوراک دام بود. بسیاری از منابع ما در سال‌های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ در این راستا فعال شدند و الحمدلله چند دستاورد آماده بهره‌برداری نیز داریم که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنم.
راه‌اندازی خط تولید خوراک آبزیان با هدف جایگزینی واردات
جوادی گفت: یکی از دستاوردها، راه‌اندازی خط تولید خوراک آبزیان است. خوراک آبزیان تا پیش از این تقریباً به‌طور کامل وارداتی بود و بیش از ۸۵ درصد نیاز از خارج تأمین می‌شد. امسال در استان فارس، این پروژه به بهره‌برداری می‌رسد و گام بزرگی برای کاهش وابستگی و ایجاد زنجیره تأمین داخلی خواهد بود.
مشکل در تأمین پودر گوگرد و ورود به راهکارهای زیستی
دبیر ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان غذا و کشاورزی همچنین به یکی از چالش‌های جدی کشاورزی در حوزه کود اشاره کرد: ما با یک مشکل جدی در تأمین پودر گوگرد برای کشاورزی روبه‌رو بودیم. شرکت‌های پتروشیمی عموماً ترجیح می‌دهند این محصولات را صادر کنند تا ارزش اقتصادی بیشتری داشته باشند. اخیراً، شرکت‌های پتروشیمی اعلام کردند که حاضرند گوگرد را برای کشاورزی تأمین کنند، ولی با قیمت تمام‌شده بسیار بالا که این فشار سنگینی بر کشاورز و تولیدکننده داخلی وارد می‌کند.
وی افزود: به همین دلیل، به این نتیجه رسیدیم که نمی‌توان صرفاً بر منابع شیمیایی تکیه کرد. شرکت‌های دانش‌بنیان توانمندی‌های بسیار خوبی در این حوزه از خود نشان دادند و راهکارهای زیستی ارائه کردند که هم برای محیط زیست و هم برای سلامت انسان بسیار کم‌خطر—و حتی در مواردی تقریباً بی‌خطر—هستند. دست‌کم دو نوع کود زیستی نیز در سال ۱۴۰۴ آماده عرضه هستند.
ظرفیت‌های ناشناخته کشور در تولید صادرات‌محور
جوادی در ادامه تأکید کرد: در حوزه تولید، ما محصولاتی در کشور داریم که ظرفیت بسیار بالا اما ناشناخته‌ای دارند. نباید همه تمرکز ما روی حوزه‌های مرسوم و رایج باشد. یکی از ظرفیت‌های مهمی که به آن ورود کردیم، زنجیره تولید و ارزش آرتمیا در کشور است. آرتمیا به‌طور عمده محصولی صادراتی با قیمت بسیار بالا در بازار جهانی است.
تولید خوراک ماهیان دریایی؛ ظرفیت مغفول در سواحل جنوبی کشور
دبیر ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان غذا و کشاورزی، با اشاره به ظرفیت‌های موجود در تولید خوراک آبزیان دریایی، گفت: خوراک ماهیان دریایی، همواره به‌طور کامل وارداتی بوده، در حالی‌که ما در کشور، به‌ویژه در سواحل جنوبی، ظرفیت بسیار بالایی برای تولید داخلی این خوراک داریم. تولید این نوع خوراک به‌راحتی در داخل کشور امکان‌پذیر است و ما در بخش تولید، به‌صورت مشخص روی این ظرفیت‌ها متمرکز شده‌ایم تا بتوانیم به‌تدریج وابستگی را کاهش دهیم.
استفاده از ضایعات برای تولید خوراک دام
جوادی با اشاره به یکی از طرح‌های شاخص در حوزه خوراک دام گفت:یکی دیگر از طرح‌های بسیار خوب ما که مربوط به استفاده از ضایعات و پسماند برای تولید خوراک دام است، اکنون به مرحله پایانی رسیده و حدود ۹۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد. این پروژه در استان‌های آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی اجرا می‌شود و به‌نوعی یک الگوی دانش‌بنیان تبدیل ضایعات به خوراک دام است.
تکمیل خط تولید غلات در خراسان؛ گامی دیگر در ارتقاء کیفیت نهاده‌ها
دکتر جوادی همچنین به یکی از دستاوردهای فناورانه دیگر در حوزه نهاده‌های دامی اشاره کرد:در استان خراسان و شهر مشهد، یک خط تولید تخصصی در حوزه غلات به‌طور کامل راه‌اندازی شده که اکنون صد درصد آماده بهره‌برداری است. این دستگاه باعث می‌شود که عملکرد خوراک دام بهبود یابد، مصرف بهینه‌تری صورت گیرد، و بازده تولید افزایش پیدا کند. این گامی جدی در جهت ارتقای کیفیت نهاده‌های تولیدی کشور است.
وابستگی به تجهیزات؛ یکی از چالش‌های اصلی در حوزه نهاده‌ها
جوادی تأکید کرد: همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردم، وابستگی کشور در حوزه تجهیزات تولید نهاده‌ها، بسیار قابل توجه است. این وابستگی هم در زمینه دستگاه‌ها و هم در حوزه فناوری‌های فرآوری خوراک دام و طیور وجود دارد، که باید با حمایت از شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان کاهش یابد.
