یارانه نقدی بد بود، غیرهدفمند بودنش بدتر/ این یارانه رفاه جامعه را درو کرد

اقتصادنیوز شنبه 01 شهریور 1404 - 07:25
اقتصادنیوز: متخصصان حوزه فقر معتقدند که یارانه نقدی بر رفاه افرادی که در دهک‌های میانی هستند، تاثیر چندانی ندارد.

به گزارش اقتصادنیوز، روزنامه دنیای اقتصاد نوشت:

 پس از سال ۱۳۸۹ (هدفمندسازی یارانه‌ها)، بسیاری از دولت‌ها از ابزار یارانه نقدی و کمک‌های معیشتی برای جلوگیری از آسیب دیدن معیشت مردم در مواجهه با شوک‌های تورمی استفاده کردند. به عبارت دیگر منطق یارانه‌دهی به همه اقشار جامعه، حفظ قدرت خرید معیشتی مردم بوده، به‌طوری‌که فقر در جامعه گسترش نیابد.

با این حال وجود عوامل مختلفی مانند تحریم‌های اقتصادی و تورم‌های بالا موجب شده تا نرخ و شکاف فقر در سال‌های گذشته افزایش یابد. برای مثال پیش از خروج آمریکا از برجام و بازگشت فشار حداکثری علیه کشور، نرخ فقر کمتر از ۲۰درصد بود. این نرخ در سال۱۴۰۲ در ۳۰درصد تثبیت شده است.

در این سال‌ها دولت‌ با افزایش و تجمیع یارانه‌های نقدی سعی در بهبود شرایط رفاهی داشته است. با این حال عامل تورم همواره نقش سدی محکمی در مسیر تحقق این هدف را داشته است.

به زبان ساده، در شرایطی که دولت خود با کسری بودجه مواجه بوده و با استفاده از راه‌های تورم‌زا، کسری خود را جبران می‌کند، با اعطای اعتباراتی که خود تشدیدکننده کسری بودجه، افزایش تورم و افزایش فقر در جامعه هستند، سعی در حفظ معیشت مردم داشته است. این در حالی است که افزایش یارانه‌ها تنها اثری کوتاه‌مدت داشته و تورم‌های بالا به سرعت اثر رفاهی یارانه‌های را خنثی می‌کرد. درحالی‌که نیروی تشدیدکننده کسری بودجه همچنان فعال بود. نگاهی به لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که اعتبارات حمایتی در نظر گرفته شده معادل ۹۲۳ هزارمیلیارد تومان یعنی ۱۷درصد بودجه عمومی دولت است. به همین دلیل در سال‌های گذشته بسیاری از کارشناسان به سیاست‌های حمایتی دولت انتقادات زیادی وارد کرده‌اند.

سیاست هزینه‌زا

یکی از نخستین انتقادات واردشده به شیوه تخصیص و میزان اعتبارات حمایتی در ایران، «غیرهدفمند» بودن و «فراگیر» بودن آن است. در کشورهای مختلف، از یارانه‌های مختلف به‌عنوان ابزاری برای حمایت از اقشار خیلی فقیر جامعه استفاده می‌شود. با این حال در ایران، سنگ‌بنای تخصیص یارانه به‌گونه‌ای گذاشته شد که با ماهیت اصلی این ابزار در تعارض بود و از سال۱۳۸۹ به بعد اغلب شهروندان ایرانی به یارانه‌بگیران تبدیل شدند.

با این حال با گذشت زمان و البته محدودیت منابع دولت، این سیاست به‌دلیل تورم‌زایی، برای همه اقشار جامعه زیان‌آور است. به همین دلیل یکی از توصیه‌های اصلی کارشناسان آن است که اعتبارات حمایتی باید به‌صورت هدفمند به اقشار ضعیف مانند افرادی که در فقر شدید به سر می‌برند، داده شود. از آنجا که فقر در ایران تنها جنبه درآمدی ندارد، اعتبارات حمایتی باید به‌صورت غیر نقدی نیز برای حمایت از افرادی که با فقر چندبعدی دست و پنجه نرم می‌کنند، اعطا شود. از آنجا که نقشه کلی این مسیر مشخص به نظر می‌رسد، پرسشی که وجود دارد آن است که این اصلاح ساختاری در چه قالبی باید انجام شود؟

 متخصصان حوزه فقر معتقدند که یارانه نقدی بر رفاه افرادی که در دهک‌های میانی هستند، تاثیر چندانی ندارد. به همین دلیل یکی از راه‌های تامین اعتبار مورد نیاز برای حمایت از اقشار ضعیف جامعه، حذف یارانه دهک‌های میانی است. اما نکته قابل‌توجه آن است که این اقدام به مقبولیت سیاستی نسبی نیاز دارد. اعتماد مردم به دولت موجب می‌شود که چنین اقدامی منجر به شکل‌گیری نارضایتی‌های جدید نشود. از سوی دیگر این اصلاحات باید پشتوانه کارشناسی داشته باشد و در قالب یک بسته سیاستی شفاف ارائه شود.

این در حالی است که دولت در مردادماه بدون رعایت این مساله و بدون ارائه توضیحات لازم، یارانه ۳‌میلیون نفر را قطع کرده است. برای مثال مردم باید بدانند که ۹۲۰‌میلیارد تومان حاصل از قطع یارانه این افراد، به چه منظوری استفاده خواهد شد. پیش از این اعلام شد که قرار است از منابع حاصل از قطع یارانه ۳ پردرآمد جامعه برای اعطای کالابرگ استفاده شود. اما در حال حاضر یارانه افرادی که در دهک‌های پایین‌تری نیز بوده‌اند، قطع شده است. این مساله بر نااطمینانی موجود به اقدامات دولت دامن می‌زند و موجب می‌شود تا سیاست‌های مفید نیز تبعات جدیدی به بار بیاورد. به همین دلیل دولت باید در هنگام اجرای یک چنین سیاستی به‌صورت شفاف عمل کند و اطلاعات لازم را به مردم بدهد.

 

منبع خبر "اقتصادنیوز" است و موتور جستجوگر خبر تیترآنلاین در قبال محتوای آن هیچ مسئولیتی ندارد. (ادامه)
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت تیترآنلاین مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویری است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هرگونه محتوای خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.