خبرگزاری مهر، گروه استانها: همزمان با ۲۸ صفر، ایران اسلامی در غم رحلت پیامبر اکرم (ص) و شهادت امام حسن مجتبی (ع) سیاهپوش شد. هزاران زائر در مشهد مقدس، با دسته‌های عزاداری خود را به حرم مطهر امام رضا (ع) رساندند تا این مصیبت را به ایشان تسلیت بگویند.
امروز، مشهد الرضا (ع) میزبان خیل عظیمی از دلدادگان خاندان عصمت و طهارت است. خیابان‌های منتهی به حرم مطهر، مملو از هیئت‌های سینه‌زنی و زنجیرزنی است که با نوای یا رسول‌الله و یا حسن بن علی، ارادت خود را به پیامبر (ص) و سبط اکبرشان ابراز می‌کنند. این آئین‌ها که نشان از عمق باورهای دینی مردم دارد، فضایی سرشار از معنویت و حزن را به وجود آورده است. این مراسم، تجلی وحدت و همدلی مسلمانان در غم از دست دادن بزرگترین اسوه بشریت و پیشوای دوم شیعیان است.
پیامبر (ص)؛ اسوه جامعیت و امام مجتبی (ع)؛ نماد مظلومیت و صبر
حجت‌الاسلام رضا صابری، کارشناس مسائل دینی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: شخصیت پیامبر (ص) یک پدیده کاملاً جامع و الهی بود که تمام ابعاد انسانیت را در خود جمع کرده بود. ایشان تنها یک پیام‌آور دینی نبودند، بلکه در قامت یک رهبر سیاسی، یک مربی اخلاقی، یک قاضی عادل و یک فرمانده نظامی مقتدر نیز ظاهر شدند. آنچه امروز برای جامعه بشری بسیار ضروری است، درک همین جامعیت وجودی ایشان است. پیامبر (ص) با اخلاق نیکوی خود، توانستند دل‌های سخت و جاهلی را نرم کرده و آنها را به سمت توحید و انسانیت سوق دهند. ایشان حتی با سرسخت‌ترین دشمنان خود نیز با مدارا و بخشش رفتار می‌کردند؛ مگر در مواردی که بقای اسلام و جامعه اسلامی در خطر بود.
بنیان‌گذار حقوق بشر؛ تعالیم نبوی در باب عدالت و کرامت انسانی
کارشناس مسائل دینی تصریح کرد: یکی از مهم‌ترین ابعاد سیره پیامبر (ص)، تأکید ایشان بر حقوق فردی و اجتماعی انسان‌ها بود. ایشان در خطبه‌های خود، به کرامت انسانی، عدالت، و برابری نژادی و جنسیتی اشاره کردند. پیامبر (ص) با لغو سنت‌های جاهلی، به زنان جایگاه واقعی خود را بخشیدند و بر رعایت حقوق یتیمان، فقرا و بردگان تأکید داشتند. این آموزه‌ها، بیش از هزار و چهارصد سال پیش، بنیان‌گذار حقوق بشر واقعی بودند، در حالی که امروز هم برخی جوامع غربی در حال تلاش برای رسیدن به این مفاهیم هستند.
امام حسن (ع)؛ نماد صبر و بصیرت سیاسی
وی افزود: از سوی دیگر، شهادت امام حسن مجتبی (ع) نیز درس‌های فراوانی برای ما دارد. ایشان نماد صبر و مظلومیت بودند. صبری که شاید برای بسیاری از ما قابل درک نباشد. امام حسن (ع) در شرایطی بسیار دشوار و پیچیده، تصمیم به صلح گرفتند. صلحی که به ظاهر یک عقب‌نشینی بود، اما در باطن، بزرگترین خدمت به دین و بقای تشیع بود. ایشان با این صلح، توطئه‌های امویان را برملا ساختند و چهره واقعی آنها را به جهانیان نشان دادند. اگر امام حسن (ع) آن صلح را انجام نمی‌دادند، ممکن بود ریشه تشیع و اهل‌بیت (ع) از بین برود. امروز ما باید قدر این صلح تاریخی را بدانیم و درک کنیم که گاهی برای حفظ هدف‌های بزرگ‌تر، باید از خواسته‌های کوچک‌تر دست کشید.
ابعاد شخصیتی پیامبر (ص)؛ الگوی رحمت و رهبر آینده‌نگر
در ادامه حجت السلام محمد صفایی، سخنران مذهبی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: پیامبر اکرم (ص) الگوی کاملی از رحمت و اخلاق بودند. خداوند در قرآن کریم ایشان را به عنوان رحمة للعالمین معرفی می‌کند. این رحمت، مرزهای جغرافیایی و دینی را درنوردیده و شامل تمام بشریت می‌شود. ایشان نه تنها در سخنانشان، بلکه در تمام رفتارشان، جلوه این رحمت بودند. ما امروز بیش از هر زمان دیگری به این اخلاق نبوی نیازمندیم؛ اخلاقی که صلح، همزیستی مسالمت‌آمیز و احترام به کرامت انسانی را ترویج می‌دهد.
این سخنران مذهبی افزود: یکی از مهم‌ترین نکات در مورد شخصیت پیامبر (ص)، پویایی و نگاه رو به آینده ایشان بود. برخلاف تصور برخی، دین اسلام و سیره نبوی، تنها برای یک دوره تاریخی خاص نیست. پیامبر (ص) در رفتار خود به گونه‌ای عمل می‌کردند که تعالیم ایشان برای همه اعصار و نسل‌ها کارآمد باشد. مدیریت ایشان در امور جامعه، تدبیرشان در اقتصاد، و برنامه‌ریزی‌شان برای آینده اسلام، نشان می‌دهد که ایشان یک رهبر آینده‌نگر بودند و ما هم باید با الهام از این نگاه، در جهت پیشرفت و تعالی جامعه خود گام برداریم
وی ادامه داد: اما در مورد امام حسن (ع)، باید گفت که زندگی ایشان سرشار از درسی عمیق در مورد هوشمندی و بصیرت سیاسی است. امام حسن (ع) در شرایطی که مردم به دلیل جنگ‌های پی در پی خسته شده بودند و آمادگی مقابله با معاویه را نداشتند، تصمیم به صلحی هوشمندانه گرفتند.
صفایی تصریح کرد: ایشان با این صلح، توطئه‌های امویان را برملا ساختند و چهره‌های واقعی آنها را به جهانیان نشان دادند. اگر امام حسن (ع) آن صلح را انجام نمی‌دادند، ممکن بود ریشه تشیع و اهل‌بیت (ع) از بین برود. امروز ما باید قدر این صلح تاریخی را بدانیم و درک کنیم که گاهی برای حفظ هدف‌های بزرگ‌تر، باید از خواسته‌های کوچک‌تر دست کشید.
این روحانی دینی افزود: در واقع، حرکت امام حسن (ع) تکمیل‌کننده مسیر پدر بزرگوارشان امیرالمؤمنین (ع) و زمینه‌ساز نهضت برادرشان امام حسین (ع) بود. هر دو بزرگوار، با دو رویکرد متفاوت (جنگ و صلح)، هدف واحدی را دنبال کردند و آن، حفظ اسلام ناب محمدی بود. این دوگانگی رفتاری در ظاهر، نشان‌دهنده هوشمندی اهل‌بیت (ع) در مواجهه با شرایط مختلف است.
این ایام، علاوه بر یادآوری مصیبت‌های اهل‌بیت (ع)، بستری برای بازخوانی نقش کلیدی پیامبر (ص) در تشکیل امت اسلامی و بصیرت امام حسن (ع) در حفظ آن است؛ درس‌هایی که امروز نیز برای وحدت و مقاومت امت اسلامی حیاتی است.
