همشهری آنلاین، فاطمه عباسی: اینجا در صحن و سرای امام هشتم، مرزهای جغرافیایی، تفاوت‌های زبانی و تنوعات فرهنگی رنگ می‌بازند و همگی زیر یک آسمان و با یک نجوا، نام «رضا» را صدا می‌زنند.
این اجتماع عظیم، یک سوگواری مشترک است؛ سوگواری برای غریب‌الغربایی که حالا قرن‌هاست پناهگاه دل‌های بی‌قرار شده است. در میان این جمعیت، لهجه‌های شیرین فارسی از هر گوشه ایران، با نجواهای عربی زائران عراقی و لبنانی و زمزمه‌های اردو و آذری زائرانی از پاکستان و جمهوری آذربایجان در هم می‌آمیزد و یک سمفونی بی‌کلام از عشق و ارادت را می‌سازد. این موج انسانی که خیابان‌های منتهی به حرم را به رودخانه‌هایی خروشان از جمعیت سیاه‌پوش بدل کرده، تنها یک آمار و عدد نیست، بلکه تجلی یک باور عمیق است.
در میان این ۷میلیون نفر، حکایت‌های نابی از دلدادگی نهفته است؛ حکایت کاروان‌های پیاده‌ای که صدها کیلومتر را با قدم‌های تاول‌زده اما دل‌هایی مشتاق پیموده‌اند تا غبار راه را با نسیم صحن گوهرشاد بزدایند؛ حکایت پدرانی که فرزندان خود را بر دوش گرفته‌اند تا نخستین تصویر از گنبد طلا در قاب چشمان معصوم‌شان ثبت شود و حکایت مادرانی که اشک‌هایشان را نذر پنجره فولاد کرده‌اند. هر زائر، خود یک کتاب ناگشوده از نیاز، شکرگزاری و دلتنگی است که برای بازخوانی به محضر امام مهربانی‌ها آمده است.
اینجا، مشهدالرضا، نقطه تلاقی تمام راه‌ها و پایان تمام دلتنگی‌هاست؛ شهری که این روزها به وسعت تمام ایران و حتی فراتر از آن، عزادار است و در عین حال، میزبان حماسه‌ای از حضور است که تاریخ معاصر کشور کمتر به‌خود دیده است. در ادامه ضمن ترسیم ابعاد این حضور شکوهمند، سراغ متولیان اصلی این امر رفته‌ایم تا از زبان آنها بشنویم که برای میزبانی از این رویداد عظیم چه تدابیری اندیشیده‌اند و چگونه می‌توان چالش‌ها را به فرصتی برای نمایش «همگرایی ملی» در خدمت به زائران امام مهربانی‌ها تبدیل کرد.
زیارت یک مسئله ملی است
آیت‌الله احمد مروی، تولیت آستان قدس رضوی، معتقد است هویت و بقای شهر مشهد با مضجع شریف رضوی گره خورده است؛ به‌طوری که بدون این بارگاه ملکوتی، این شهر هرگز به چنین جایگاهی نمی‌رسید. او با تأکید بر اینکه «زیارت یک مسئله ملی است»، افق نگاه به این رویداد را از یک موضوع استانی فراتر برده و عنوان می‌کند که حضور زائران از سراسر ایران و جهان اسلام، وظیفه‌ای ملی برای تمام دستگاه‌ها جهت پاسداشت شأن این بارگاه ایجاد می‌کند. آیت‌الله مروی با اشاره به آثار و برکات فراوان زیارت حرم مطهر امام رضا(ع) می‌گوید: این بارگاه منور تنها یک مکان زیارتی نیست، بلکه ظرفیتی بی‌نظیر برای تحقق وحدت ملی، کاهش آسیب‌های اجتماعی و ترویج سبک زندگی اسلامی است.
او با اشاره به آمار میلیونی زائران در دهه پایانی صفر، این پرسش کلیدی را مطرح می‌کند که آیا تمام دستگاه‌های دولتی به اندازه کافی پای کار هستند؟ آیت‌الله مروی این میزان حضور را با مراسم حج و اربعین مقایسه می‌کند که در آنها همه نهادها بسیج می‌شوند و خواستار عزمی مشابه برای زائران رضوی است. از نظر تولیت آستان قدس، چالش‌های ملموسی مانند حجم بالای خودروهای شخصی و ترافیک سنگین خیابان‌های اطراف حرم، نمونه‌ای از ضرورت ورود جدی و فوری نهادهای ملی برای حل مشکلات زائران است.
آزمون بزرگ «همگرایی ملی»
مصطفی فیضی، قائم‌مقام تولیت آستان قدس رضوی، دهه پایانی صفر را نماد و آزمون «همگرایی ملی» برای خدمت‌رسانی به زائران توصیف می‌کند. از دیدگاه او، این رویداد فراتر از مرزهای مشهد بوده و یک مناسبت ملی و متعلق به جهان اسلام است که موفقیت در میزبانی شایسته از آن، در گرو همکاری همدلانه و برنامه‌ریزی دقیق تمام دستگاه‌های مسئول است. وی با اولویت‌بخشی به ۲عنصر «امنیت و سلامت» بر تلاش شبانه‌روزی نیروهای نظامی، انتظامی و کادر بهداشت و درمان تأکید کرده و نقش اطلاع‌رسانی بموقع رسانه‌ها را در پیشگیری از حوادثی مانند تصادفات، حیاتی می‌داند.
فیضی معتقد است خدمت‌رسانی نباید به تامین نیازهای اولیه محدود شود. او بر اهمیت برنامه‌های فرهنگی تأکید ویژه‌ای دارد و می‌گوید: «زائر باید با کوله‌باری از معنویت و معرفت به دیار خود بازگردد.» این هدف، از طریق حضور روحانیون در کاروان‌ها و تولیدات عمیق رسانه‌ای محقق می‌شود. قائم‌مقام تولیت آستان قدس در نهایت نتیجه می‌گیرد که رفع چالش‌های زیرساختی بزرگی همچون کمبود پارکینگ و ناترازی آب و برق در ایام اوج حضور زائران، تنها با یک عزم و هم‌افزایی در سطح ملی امکان‌پذیر خواهد بود.
اجرای گسترده‌ترین طرح فرهنگی و خدماتی
رضا خوراکیان، مدیر عالی حرم مطهر رضوی از اجرای «گسترده‌ترین طرح فرهنگی، خدماتی و تبلیغی» در دهه پایانی صفر خبر می‌دهد و پیش‌بینی می‌کند که با رشد ۱۰ تا ۱۵درصدی حضور زائران نسبت به سال‌های گذشته، امسال شاهد شکل‌گیری بزرگ‌ترین اجتماع مذهبی کشور خواهیم بود. او شعار محوری امسال «ایران، امام رضا(ع)، ملت متحد، متفق و پیروز» را نه یک عبارت تبلیغاتی، بلکه ریل‌گذاری و مبنای تمام برنامه‌ریزی‌ها عنوان می‌کند.
به‌گفته خوراکیان، نقطه عطف این رویداد عظیم، شکل‌گیری «گسترده‌ترین خدمت‌رسانی مردمی» در کشور است؛ جایی که بدنه اصلی خدمات توسط خود مردم ارائه شده و نهادهایی چون آستان قدس نقش پشتیبان را ایفا می‌کنند. او با ارائه آماری شگفت‌انگیز، این ادعا را مستند می‌کند: «بیش از ۹۱هزار خادم و خادمیار رضوی در کنار ۷۵۴هیئت مذهبی از ایران و ۸کشور دیگر جهان، مسئولیت خدمت‌رسانی و برگزاری مراسم عزاداری را بر عهده دارند. این همکاری گسترده با حضور تشکل‌های ملی و مراکز دانش‌بنیان تکمیل می‌شود تا غنای محتوایی و دامنه ارتباطات فرهنگی در سطوح ملی و بین‌المللی ارتقا یابد.»
