همشهری آنلاین - سیدسروش طباطباییپور: همین چند روز پیش، در خبرها آمده بود که این اتفاق در کشوری که بهنظر میرسد مردمانش بسیار مسئولیتپذیرند، بسیار معمول است؛ حتی ژاپنیها در زبان خود برای این ماجرا، اصطلاحی هم دارند: «جوهاتسو»؛ که معنی تبخیرشدن میدهد و مفهومش یعنی تصمیمی آگاهانه برای ترک زندگی پیشین و فراتر از آن، اکنون در ژاپن شرکتهایی هستند که وقتی شما به دلایلی مثل ورشکستگی، خشونت خانگی، مشکلات ریز و درشت زندگی یا حتی انجام کارهای خودخواهانه، تصمیم میگیرید ناپدید شوید، به شکل رسمی به شما کمک میکنند تا به هدفتان برسید.
بیشتر بخوانید:
آرشها و رویشها
حتی آمارهای رسمی در این کشور نشان میدهند که در سال ۲۰۱۵، ۸۰هزار نفر جوهاتسو شدهاند و این تعداد مثلا در سال ۲۰۱۹به حدود ۹۰هزار نفر رسیده که رشد حیرتانگیزی است؛ مراکز رسمی معتقدند این آمارها واقعی نیست و تعداد افراد ناپدید شده، بیش از اینهاست.
البته روانشناسان ژاپنی تا حدی ماجرا را بررسی کرده و به این نتیجه رسیدهاند که این ماجرا، ریشه در فرهنگ عمیق ژاپنی دارد؛ یعنی در این فرهنگ حفظ آبرو و ظاهر، بر همهچیز مقدم است و اگر آبروی کسی به هر دلیلی برود، برای ژاپنیها بسیار شرمآور است و آنها ترجیح میدهند ناپدید شوند تا با نگاه اطرافیانشان مواجه نشوند.
تبخیرشدن در فرهنگ ما ایرانیها هم طرفداران زیادی دارد و حتی ما هم برای جوهاتسو یا تبخیرشدن معادلی پر معنا داریم: «بیمسئولیتی»
البته اگر زندگی بیمسئولیتهای دور و برمان را بررسی کنیم، میتوانیم این کلمه را کمی در زبان فارسی گسترش دهیم و به واژگانی چون، راحتطلبی، خودخواهی، سهلانگاری، وظیفهنشناسی و... برسیم. اما بهنظر میرسد شهروندان بیمسئولیت ما با بیمسئولیتهای ژاپنیها یک تفاوت عمده دارند؛ شرم و حیای یک فرد بیمسئولیت ژاپنی، باعث میشود او تصمیم بگیرد حتی خودش را از زندگی محو کند، اما بیمسئولیتهای کشور ما اغلب راست راست توی کوچه و خیابان راه میروند و توی چشم من و شما نگاه میکنند.
مثلا همین چند روز پیش، با همسایهای برخورد کردم که در اوج بحران آب و با بیمسئولیتی تمام، مشغول شستوشوی پیادهروی جلوی منزلش بود و وقتی تذکر من را شنید، بهجای تبخیر و محو شدن در بیکرانهها، چشمانش را درید و صدایش را چند پله بالاتر برد و کوچه را روی سرش گذاشت و گفت دلم میخواهد و پولش را میدهم و به کسی هم ربطی ندارد!
کاش چنین شرکتهایی هم در ایران تأسیس شوند تا بیمسئولیتها را یا مسئولیتپذیر کنند یا تبخیر.