همشهری آنلاین – آرش نهاوندی: اعتیاد، خواسته‌های روزمره مغز را با خواسته‌های ماده مخدری که به آن معتاد هستید، عوض می‌کند. با تغییر مغز، دیگر از کارهایی که دیگران انجام می‌دهند لذت نمی‌برید. این تغییرات با تشخیص لذت شروع می‌شود و با تمایل به رفتارهای اجباری برای برآورده کردن آن خواسته پایان می‌یابد. گاهی اوقات، وقتی سعی در ترک می‌کنید، اعتیاد توانایی شما را در مدیریت تکانه‌ها تضعیف می‌کند. اعتیاد تأثیر طولانی و قدرتمندی بر مغز می‌گذارد. این تأثیر به سه صورت بروز می‌کند:
- اشتیاق به ماده اعتیادآور
- از دست دادن کنترل بر اندازه مصرف
- ادامه مصرف با وجود مشکلاتی که ایجاد می‌کند
در اعتیاد به مواد مخدر و الکل، مواد مورد مصرف سیستم پاداش مغز را مختل می‌کنند. این می‌تواند منجر به ایجاد وابستگی جسمی به مواد شود. برخی افراد هنگام ترک یا کاهش مصرف مواد، علائم جسمی ناخوشایند و گاهی خطرناکی را تجربه می‌کنند. این تغییرات منجر به تضعیف توانایی کنترل با وجود پیامدهای منفی می‌شود.
سوءمصرف مواد می‌تواند منجر به مشکلات جدی جسمی، عاطفی و اجتماعی شود. به عنوان مثال، ادامه مصرف مواد مخدر یا الکل می‌تواند منجر به از دست دادن شغل، از هم پاشیدن خانواده و روابط دوستانه و سایر شکست‌ها شود. این مشکلات اغلب استرس و اضطراب را افزایش می‌دهند.
اختلالات سلامت روان یکی از عوامل اصلی
استرس، اضطراب، تروما و افسردگی همچنین می‌توانند منجر به ایجاد اختلالات مصرف مواد شوند که می‌تواند چالش‌های جدیدی را برای سلامت روان ایجاد کند.
مطالعات نشان می‌دهد که بسیاری از کسانی که با سایر اختلالات سلامت روان دست و پنجه نرم می‌کنند، با اعتیاد به مواد مخدر و الکل نیز دست و پنجه نرم می‌کنند. بسیاری از افراد مبتلا به اختلال مصرف مواد (SUD) علائم یا اختلالات سلامت روان دیگری نیز دارند.
همراه با اعتیاد چه بلایی سرتان می‌آید؟
از اختلالاتی که با اعتیاد همراه هستند، می‌توان به اختلال دوقطبی، اضطراب، افسردگی، اختلالات خوردن، اختلال کم‌توجهی/ بیش‌فعالی (ADHD)، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، اختلال وسواس فکری-عملی (OCD)، اختلالات شخصیتی، مانند اختلال شخصیت مرزی و اسکیزوفرنی و سایر اختلالات روان‌پریشی، اشاره کرد.
همه در خطرند
اعتیاد غنی و فقیر و تفاوت طبقاتی نمی‌شناسد و به عنوان خطرناک‌ترین پدیده می‌تواند بسیاری را در خود فرو ببرد. افراد در هر سن، با هر پیشینه و گروه اجتماعی-اقتصادی می‌توانند به الکل یا مواد مخدر اعتیاد پیدا کنند. اگرچه برخی از گروه‌ها نسبت به سایرین آسیب‌پذیرتر هستند، اما عوامل متعددی وجود دارد که در شروع اعتیاد نقش دارند.
فشار همسالان
دوستان یک فرد ممکن است فرد را تشویق کنند که در مصرف مواد مخدر به آن‌ها بپیوندد. بسیاری از افراد به دلیل ترس از دست دادن دوستان یا تمایل به جا افتادن در جمع، تسلیم فشار همسالان می‌شوند.
در دسترس بودن
افراد ممکن است زمانی که در مدرسه یا خانه مواد مخدر در دسترس داشته باشند، شروع به مصرف مواد مخدر یا الکل کنند. در برخی موارد، والدین فرزندان خود را با مواد مخدر آشنا می‌کنند. کودکانی که در خانواده‌ای بزرگ می‌شوند که دیگران در آن مواد مخدر یا الکل مصرف می‌کنند، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای شروع مصرف باشند.
وقایع و آسیب‌های زندگی
مشکلات مالی، جدایی بد، یا مرگ یک دوست نزدیک یا خویشاوند، از جمله موقعیت‌هایی هستند که می‌توانند شما را به سمت جستجوی آرامش یا فرار با مواد مخدر یا الکل سوق دهند. همچنین، افرادی که در معرض سطوح بالای استرس قرار دارند (به عنوان مثال، یک امدادگر) مستعد اعتیاد هستند. تحقیقات نشان داده است که 60 تا 80 درصد از افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) مشکلات مصرف مواد مخدر نیز دارند. افرادی که PTSD را تجربه می‌کنند، ممکن است برای مقابله با استرس یا تسکین علائمی مانند اضطراب، افسردگی و تحریک‌پذیری از مواد مخدر و الکل استفاده کنند.
نحوه تشخیص
خبر خوب این است که می‌توان درمان مؤثر و ایمنی برای اعتیاد دریافت کرد. هم دارو و هم روان‌درمانی در درمان اختلالات مصرف مواد بسیار موفق بوده‌اند. درمان نه تنها به مدیریت رفتارهای اعتیادآور کمک می‌کند، بلکه احتمال عود در آینده را نیز به حداقل می‌رساند. همچنین هیچ‌وقت برای درمان دیر نیست - برنامه‌های مراقبتی فردی برای هر بیمار ایجاد می‌شود و تضمین می‌کند که نیازهای دقیق شما برآورده می‌شود. هیچ دو بیماری شبیه هم نیستند.
برای تشخیص اعتیاد، یک پزشک دارای مجوز در مورد ماهیت مصرف مواد سوال می‌کند و درباره این صحبت می‌کند که مصرف مواد چگونه بر زندگی تأثیر می‌گذارد. متخصصان ممکن است در مورد عوامل دیگری مانند سابقه شخصی و خانوادگی شما و همچنین شناسایی هرگونه مشکل سلامت روان همزمان سوال کنند. صداقت و مشارکت خانواده در این فرآیند برای دریافت تشخیص دقیق بسیار مهم است.
درمان‌ها چطور پیش خواهند رفت؟
درمان اعتیاد و اختلالات همزمان ممکن است شامل ترکیبی از داروها، خانواده درمانی، درمان شناختی رفتاری (CBT)، درمان دیالکتیکی رفتاری (DBT)، درمان مواجهه و پیشگیری از پاسخ و رویکردهای گروه درمانی باشد. درمان‌های مبتنی بر ذهن آگاهی نیز رایج‌تر است. قبل از شروع هرگونه سفر درمانی، مهم است که با پزشک خود تماس بگیرید تا کمکی را که برای وضعیت شما یا یکی از عزیزانتان مناسب‌تر است، دریافت کنید. درمان‌ها بسته به نوع اختلال متفاوت هستند. در این بخش از مطلب برخی از رایج‌ترین گزینه‌های درمانی و پشتیبانی آورده شده است. در مجموع دو شیوه رایج‌تر برای ترک اعتیاد وجود دارد، شیوه ترک ناگهانی و ترک تدریجی.
ترک اعتیاد به روش ناگهانی
ترک اعتیاد به روش ناگهانی، سبکی است که در آن شخص به‌صورت ناگهانی و بدون استفاده از مراحل تدریجی، از مصرف ماده‌ای که به آن اعتیاد دارد، کاملا خودداری می‌کند. این روش معمولا با قطع کامل و ناگهانی مصرف ماده اعتیادآور آغاز می‌شود و فرد تمامی ارتباط خود را با ماده قطع می‌کند. ترک مواد مخدر به روش ناگهانی در برخی موارد می‌تواند مؤثر باشد، اما درعین‌حال دارای اشکالاتی نیز خواهد بود. به دلیل وقوع تغییرات فیزیولوژیکی و روانی در بدن، ترک ناگهانی ممکن است با عوارض و وسواس همراه باشد. افراد می‌توانند با عوارض جسمانی و روانی شدید، مانند خواب‌آلودگی، افسردگی، استرس، بی‌قراری، ناامیدی، افزایش خشم و تحریک‌پذیری مواجه شوند. علاوه بر این، ریسک بازگشت به مصرف مواد نیز در ترک ناگهانی بیشتر است.
روش تدریجی
ترک اعتیاد به روش تدریجی، روشی است که در آن شخص به‌تدریج و با مراحل مشخص، از مصرف ماده مخدر خودداری می‌کند. در این روش، فرد به‌مرور زمان میزان مصرف ماده را کاهش می‌دهد تا در نهایت به قطع کامل آن برسد. این روش برای ترک اعتیاد معمولا توسط تیم درمانی و متخصصان طراحی و اجرا می‌شود و شامل این مراحل است:
ارزیابی و تشخیص: در این مرحله، تیم درمانی و متخصصان به بررسی وضعیت فرد و میزان وابستگی و اعتیادش پرداخته و برنامه‌ای مناسب برای ترک تدریجی تهیه می‌کنند.
آمادگی برای ترک: در این مرحله، فرد با آموزش‌ها و اطلاعات لازم درباره عوارض قطع ماده، مدیریت استرس و ابزارهای مقابله، آمادگی روانی و فیزیکی خود را برای ترک تدریجی اعتیاد افزایش می‌دهد.
کاهش مصرف: فرد در این مرحله، به‌تدریج میزان مصرف ماده را کاهش می‌دهد. این می‌تواند با تعیین زمان‌های مشخص برای مصرف کمتر، کاهش تعداد مصرف روزانه، استفاده از جایگزین‌های کاهشی یا داروهای معتبر صورت گیرد.
حمایت درمانی: در این مرحله، فرد نیاز به حمایت و راهنمایی متخصصان و تیم درمانی دارد. این شامل جلسات درمانی فردی و گروهی، مشاوره، راهنمایی درباره مهارت‌های مقابله، حفظ سبک زندگی سالم و تحت‌نظر قرارگرفتن است.
پیشگیری از بازگشت: پس از قطع کامل ماده اعتیادآور، فرد نیاز دارد تا روش‌های مقابله با وسوسه‌ها و پیشگیری از بازگشت به مصرف را یاد بگیرد. حمایت مستمر تیم درمانی در این مرحله بسیار اهمیت دارد.
برای ترک اعتیاد از یک سری داروها نیز کمک گرفته می‌شود:
داروهای ضداعتیاد: این داروها با کاهش و کنترل وسوسه به فرد کمک می‌کنند. مثال‌هایی از این دسته داروها شامل نالترکسون، بوپرنورفین و دیسولفیرام هستند.
داروهای جایگزین: این داروها به عنوان جایگزینی برای ماده مخدر استفاده می‌شوند. مثال‌هایی از این دسته داروها شامل متادون و بوپرنورفین نالترکسون هستند.
داروهای تسکین‌دهنده علائم سایکوتیک: در برخی از موارد، اعتیاد به مواد ممکن است با علائم سایکوتیک (مانند هالووسیناسیون یا وهم) همراه باشد. در این صورت، داروهایی مانند آنتی‌پسیکوتیک‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
بیشتر بخوانید:
