همشهری آنلاین- زهرا رفیعی: ۷۰۰-۶۰۰ سال قبل از چغازنبیل، ساختمان تئاتر ۲۰ هزار نفره آجری مارسلوس روم ساخته شده است! این جمله تماما اشتباه، از زبان یک معمار گفته شده است و فضای مجازی را به تکاپو انداخته که به هر فرد ناآگاه از تاریخ ایران یادآور شود، اهرام ایران، حتی بسیار قدیمی‌تر از اهرام مصر هستند، بنای مارسلوس که جای خود. زیگورات‌ها در واقع نوعی هرم پلکانی هستند که در ایران باستان از آجر ساخته می‌شدند.

برشی از اظهارات احسان مالکی معمار، در یازدهمین گردهمایی بناهای فاخر که در آبان سال ۱۴۰۳ برگزار شد و در روزهای اخیر دوباره در فضای مجازی دست به دست می شود، بهانه‌ای برای بررسی قدیمی‌ترین بناهای هرمی شکل دنیا شد دست داد. به جز چغازنبیل که مربوط به ۱۲۵۰سال پیش از میلاد است، تپه سیلک به عنوان قدیمی‌ترین بنای هرمی شکل دنیا در فهرست می‌درخشد. این بناها بسیار قدیمی‌تر از بنای تئاتر مارسلوس است که در سال ۱۶ قبل از میلاد در زمان سزار ساخت آن شروع شده و پس از مرگش به نام دیگری تمام شده است.

احسان ملکی در بخش‌هایی از صحبت‌هایش با اشاره به نوشته‌های محمد کریم پیرنیا، معمار، پژوهشگر و نویسنده برجسته ایرانی که به عنوان یکی از مهمترین چهره‌ها در زمینه معماری سنتی و اسلامی ایران شناخته می‌شود و عنوان «پدر معماری سنتی ایران» لقب گرفته می‌گوید: «ما به عنوان معمار مرجع شناخت و دانش خودمان را از نوشته‌های آقای پیرنیا گرفتیم، با همان پنج اصل معروفش؛ پیمانه، اندازه، رنگ و ... در پروژه‌ها هم تلاش می‌کنیم این موارد را رعایت کنیم، اما باز هم اثر معماری ماندگار نمی‌شود. برخلاف شعر ما که از گذشته تاکنون همچنان زنده مانده و شاید غنی‌ترین هنر ما شعر بوده است، معماری هیچ‌وقت به آن غنا نرسیده. البته همین غنای نسبی که در معماری ما در تخت‌جمشید و پیشتر از آن در زیگورات چغازنبیل وجود دارد، وقتی نوشته‌های پیرنیا را می‌خوانیم، ایران به مرکز کره زمین تبدیل می‌شود و چغازنبیل به اولین و مهم‌ترین اثر آجری جهان؛ در حالی‌که این واقعیت ندارد. اگر او تئاتر مارسلوس را دیده بود، می‌دید که ششصد سال قبل از آن، تئاتری بیست‌هزار نفره با آجر ساخته شده بود.»

مارسلوس؛ قدیمی‌ترین تئاتر رومیان | عکس

آشنایی با محوطه تاریخی چغازنبیل - خوزستان

یک کشف مهم در سیلک کاشان

۱۶ هرم جهان که بعضی از آنها با آجر ساخته شده است (به ترتیب قدمت) :

زیگورات تپه سیلک – کاشان، ایران – حدود ۳۰۰۰ قبل از میلاد (قدیمی‌ترین سازه هرمی شناخته‌شده)

هرم جوزر (Djoser) – ممفیس، مصر – حدود ۲۶۱۰ قبل از میلاد (اولین هرم پلکانی مصر)

هرم خوفو (Khufu / Cheops) – جیزه، مصر – ۲۵۶۰ قبل از میلاد (بزرگ‌ترین هرم مصر)

زیگورات اور – شهر اور، عراق – حدود ۲۱۰۰ قبل از میلاد

زیگورات چغازنبیل – خوزستان، ایران – حدود ۱۲۵۰ قبل از میلاد

مقبره شاه کَشْتا – شِندی، سودان – حدود ۵۰۰ قبل از میلاد

هرم جبل برکل – کریمه‌تاون، سودان – حدود ۳۰۰ قبل از میلاد

آرامگاه چین شی هوانگ (Qin Shi Mausoleum) – شی‌آن، چین – حدود ۲۱۰ قبل از میلاد

هرم سستیوس (Pyramid of Cestius) – رم، ایتالیا – ۱۲۸ قبل از میلاد

هرم خورشید (Pyramid of the Sun) – تئوتیواکان، مکزیک – حدود ۱۰۰ میلادی

مقبره ژنرال (Tomb of the General) – شهر جی‌آن، چین – حدود ۳۰۰ میلادی

معبد بوروبودور – جاوه، اندونزی – ۸۰۰ میلادی

معبد پرانگ – کول کر، کامبوج – ۹۴۰ میلادی

هرم اِ ل کاستیلو (El Castillo) – چیچن ایتزا، مکزیک – حدود ۱۰۰۰ میلادی

مقابر شیا (Xia Tombs) – نینگشیا، چین – حدود ۱۰۴۸ میلادی

هرم مورونگو اوتا – راپا ایتی، پولینزی – حدود ۱۴۵۰ میلادی