همشهری آنلاین- محمد سرابی: ته سیگارهای رها شده در شهر را نمی‌توان شمرد ولی می‌توان فهمید که برای پاکسازی یک خیابان، هزینه و انرژی زیادی مصرف می‌شود. هزینه‌ای که بی‌مسئولیتی و بی‌مبالاتی سیگاری‌ها به‌وجود آورده است.
۲۰میلیون سیگاری
رها کردن ته سیگار، رفتار و عادت زیانباری است که به‌صورت فردی انجام می‌شود اما آثار اجتماعی و زیست‌محیطی دارد. حدود ۲۰میلیون نفر، معادل یک چهارم ایرانی‌ها مصرف‌کننده سیگار هستند و روزانه ۱۹۰میلیون نخ سیگار می‌کشند. تقریبا هر فرد سیگاری روزی ۱۰نخ سیگار آتش می‌زند. اگر این سیگارها را در فضای باز دود کند و نیمی از ته سیگارهایش را روی زمین بیندازد، هر روز حدود ۱۰۰میلیون ته سیگار در پیاده‌رو و پارک‌ها رها می‌شود.
پیدا کردن سطل زباله کوچک و بزرگ در خیابان‌های اصلی سخت نیست و وقت زیادی نمی‌گیرد ولی وقتی ته سیگار روی زمین له می‌شود و درون خاک باغچه جا خوش می‌کند، جمع‌آوری آن سخت خواهد بود. ته سیگار از استات سلولز ساخته شده است که آلودگی پلاستیکی غیرقابل تجزیه محسوب می‌شود و وقتی خیس باشد، مواد سمی در خاک و آب پخش می‌کند.
داوطلبان پاکسازی
زباله و آلودگی در شهر و طبیعت اطراف ما آنقدر زیاد است که بعضی از گروه‌های مردمی علاقه‌مند به محیط‌زیست، حوزه‌های تخصصی خودشان را پیدا کرده‌اند. یکی از آنها به نام «رفتگران طبیعت استان تهران» برای جمع‌آوری زباله‌های کوچک از فضای عمومی تشکیل شده است. زباله‌هایی مثل ته سیگار و درپوش بطری.
یک روز در پارک لاله با اعضای این گروه همراه شدیم. این گروه ۱۳سال قبل کار خود را شروع کرده و تا حالا ۵۸۱برنامه جمع‌آوری زباله در پارک‌های تهران، گذرگاه‌های کوهستانی مانند درکه، ولنجک و دارآباد و همینطور در شهرهای کوچک اطراف تهران مانند دماوند و طالقان اجرا کرده است. به‌طور متوسط حدود ۳۵نفر در هر برنامه شرکت می‌کنند.
همه اعضای گروه دستکش دارند و هر کدام به شیوه‌ای متفاوت ته سیگارها را جمع‌آوری می‌کنند. بعضی‌ها با دست، بعضی‌ها با انبرهای کوچک و بعضی‌ها با انبرهای دسته‌بلند که تا زمین می‌رسد، ته سیگارها را درون بطری‌های خالی نوشابه خانواده و آب معدنی می‌اندازند. بطری‌ها را بعدا در سطل‌های زباله می‌ریزند. گاهی اوقات هم اشخاصی بطری‌ها را تحویل می‌گیرند تا در فعالیت‌های هنری مانند ساخت مجسمه از مواد بازیافتی، مورد استفاده قرار دهند.
فرهنگسازی در قله
انداختن ته سیگار در سطل زباله کار سختی نیست اما کندن آن از خاک و برداشتنش از روی آسفالت و جارو کردنش از سطح سنگفرش سخت است. مخصوصا که ته سیگارها خیلی زیاد هستند و جمع‌آوری داوطلبانه آنها بیشتر یک عمل نمادین از نوع فرهنگسازی به‌نظر می‌آید. «ناصر نجفی» می‌گوید: «در مسیرهای کوهنوردی و حتی تا نزدیکی قله دماوند هم ته سیگار پیدا کردیم. شاید تصور کنید که این کار در عمل نتیجه زیادی ندارد اما وقتی ته سیگارهای یک محدوده مشخص را جمع‌آوری می‌کنیم، تا مدتی پاک باقی می‌ماند.»
جریمه پرتاب زباله
براساس قوانین ایران پرت کردن زباله از خودروها در مناطق مسکونی از ۳۰تا ۶۰هزار تومان و در جاده‌ها ۱۰۰هزار تومان جریمه دارد اما مشخص نیست روزانه و سالانه چند خودرو به این دلیل جریمه می‌شوند و چه سهمی از آنها به ته سیگار اختصاص دارد.
این جریمه در انگلیس به ۵۰۰پوند می‌رسد که به نسبت حجم زباله متفاوت است. در بین کشورهای اروپایی یکی از سنگین‌ترین جریمه‌ها مربوط به ایتالیا است که در آن جریمه پرتاب زباله از خودرو بیش از هزار یورو هزینه دارد. برای دستمال کاغذی و ته سیگار نیز این جریمه کمتر از هزار یورو نیست. در نقاطی مانند ساحل دریا که فیلتر سیگار با ماسه‌ها مخلوط می‌شود و قابل جمع‌آوری نیست، مجازات‌های ویژه‌ای برای سیگارکشیدن تعیین شده است.
اتحادیه اروپا و برخی کشورها مانند هلند به‌دنبال ثبت رسمی فیلتر سیگار به‌عنوان یک «آلودگی پلاستیکی» هستند که باعث می‌شود جریمه رها کردن آن بیشتر از زباله عادی باشد.
