در سال‌های اخیر، مهاجرت و حضور اتباع غیرمجاز در کشور به یکی از موضوعات مهم و پیچیده اجتماعی، اقتصادی و امنیتی تبدیل شده است.
این پدیده نه‌تنها بر بازار کار و زیرساخت‌های اقتصادی تأثیر گذاشته، بلکه فشار چشمگیری بر خدمات عمومی مانند درمان، آموزش، حمل‌ونقل و تأمین یارانه‌ها وارد کرده است.
استفاده گسترده و بی‌ضابطه از این خدمات توسط افرادی که سهمی در تأمین مالی آن‌ها ندارند، منجر به کاهش کیفیت و دسترسی شهروندان ایرانی به این امکانات حیاتی شده است.
این مسئله در حالی رخ می‌دهد که بسیاری از مناطق کشور با کمبود سرانه‌های بهداشتی، آموزشی و حمل‌ونقل روبه‌رو هستند و منابع محدود به طور ناعادلانه‌ای بین جمعیت‌های مختلف تقسیم می‌شود.
در این شرایط، ضرورت بازنگری و اصلاح سیاست‌های موجود بیش از پیش احساس می‌شود تا ضمن رعایت حقوق انسانی و کرامت مهاجران، مدیریت کارآمد و عادلانه‌ای بر حضور اتباع خارجی اعمال شود.
اسکندر مومنی، وزیر کشور، روز دوشنبه در بدو ورود به مشهد در جمع خبرنگاران به بررسی وضعیت اتباع افغانستانی در ایران پرداخت و اعلام کرد که افزون بر ۷۰ درصد از اتباع افغانستانی ذکر شده به صورت خودمعرف به کشورشان بازگشته‌اند. این موضوع بیانگر روند کنترل و پیگیری وضعیت مهاجران و اتباع خارجی در کشور است.
وی به آمارهای موجود اشاره کرد و افزود: بیشترین خروج اتباع افغانستانی از مرز خراسان رضوی صورت گرفته است. وزیر کشور ضمن اشاره به سابقه تاریخی مشترک دو کشور ایران و افغانستان، گفت: در گام نخست، حدود ۲ میلیون از اتباع غیرمجاز افغانستانی با حفظ عزت و احترام به کشورشان باز خواهند گشت. این اقدام به‌عنوان یک اولویت در راستای قوانین و مقررات مهاجرتی ایران انجام می‌شود.
مومنی همچنین تصریح کرد که این اقدام به معنی مهاجر ستیزی نیست، چراکه هر کشوری ضوابط و قوانین خاص خود را برای اتباع خارجی دارد. او بیان کرد که بیش از ۶ میلیون نفر از اتباع افغانستان در ایران حضور دارند و بازگشت ۲ میلیون تبعه غیرمجاز تا پایان سال پیش‌بینی می‌شود.
وی درباره رسوب اتباع مجاز افغانستانی در کشور نیز گفت: با حضور رئیس سازمان ملی مهاجرت، این موضوع نیز بررسی‌های لازم را خواهد داشت. وزیر کشور همچنین به این نکته اشاره کرد که هر تبعه غیرمجاز باید به کشوری که از آن آمده برگردد، و این برگشت با سیر مراحل قانونی و با حفظ کرامت انسانی انجام خواهد شد.
مومنی در ادامه به آئین‌های دهه پایانی صفر اشاره و اظهار کرد: حضور ما در مشهد بیانگر نگاه ملی به این شهر مقدس است. این کلانشهر برای همه ایرانیان و حتی از کشورهای دیگر مسافران زیادی به خود می‌بیند. به گفته وی، همه کشور باید به موضوع میزبانی از زائران دهه آخر صفر کمک کنند. در همین راستا، در جلسه‌ای عصر امروز نیز دستگاه‌های ملی از جمله وزارت راه و شهرسازی حضور خواهند داشت تا هر پشتیبانی لازم در این زمینه انجام شود.
وی همچنین گفت: امروز بازدیدی از مرز دوغارون و روند انسداد مرز انجام خواهد شد. همچنین در برنامه‌ای در خصوص دهه آخر صفر در مشهد حضور خواهیم داشت تا موضوعات مربوط به حضور زائران از کشورهای مختلف و مسائل امنیتی و تامین امنیت عمومی برای زائران عزیز بررسی شود. مومنی در پایان بر ضرورت همکاری بین تمام نهادها و سازمان‌ها برای فراهم کردن امنیت و رفاه زائران تأکید کرد و این موضوع را از اولویت‌های دولت دانست.
