به گزارش خبرنگار مهر میدان گازی پارس جنوبی، قلب تپنده تأمین گاز ایران، در سال ۱۴۰۴ با چالشی بی‌سابقه روبه‌رو است. افت مداوم فشار مخزن، رشد بی‌محابای مصرف داخلی و اتلاف گسترده انرژی، زنگ خطری برای آینده انرژی کشور به صدا درآورده است؛ هشداری که بی‌توجهی به آن می‌تواند مسیر تأمین پایدار گاز را به بن‌بست برساند و بازارهای صادراتی را در معرض خطر قرار دهد.

افت فشار مخزن؛ از اعداد نگران‌کننده تا پیامدهای فوری

گزارش‌های مؤسسات بین المللی انرژی در ماه‌های اخیر، کاهش شدید فشار سرچاهی را در چندین فاز ثبت کرده‌اند؛ فشار طبیعی برخی بخش‌ها از ۳۵۰۰ به ۲۴۰۰ psi رسیده است. این افت نزدیک به ۳۰ درصدی، مستقیماً ظرفیت تولید را محدود کرده و بخش قابل توجهی از توان تولیدی را به حاشیه رانده است. در زمستان امسال، این وضعیت باعث شد وزارت نفت ناچار به کاهش گازرسانی به صنایع و نیروگاه‌ها شود تا فشار کافی برای بخش خانگی حفظ شود.

در روزهای اوج سرما، مصرف گاز در بخش‌های خانگی و تجاری به بیش از ۷۰۰ میلیون مترمکعب در روز رسید؛ رقمی معادل تولید پایدار پارس جنوبی در همان بازه. حتی با تزریق حداکثری گاز از میادین جانبی، شبکه در حالت فوق‌العاده باقی ماند. اجرای فشارافزایی اضطراری با کمپرسورهای موجود تنها توانست به شکل مقطعی اوضاع را کنترل کند و کارشناسان هشدار داده‌اند که این راهکار نمی‌تواند پاسخگوی روند رو به رشد تقاضا باشد.

اتلاف ۲۵ میلیارد مترمکعبی؛ معادل چند فاز

آمار رسمی سال ۱۴۰۴ از اتلاف بیش از ۲۵ میلیارد مترمکعب گاز در شبکه انتقال و مصرف حکایت دارد. نشت‌های گسترده، تلفات فشار، احتراق ناقص وسایل گرمایشی غیراستاندارد و بی‌توجهی به عایق‌بندی ساختمان‌ها، عوامل اصلی این هدررفت هستند. این حجم، معادل تولید سالانه چند فاز مستقل پارس جنوبی است و عملاً بخشی از سرمایه‌گذاری‌های میلیارد دلاری کشور را بی‌اثر می‌کند.

اجرای پروژه‌های تقویت فشار شامل نصب کمپرسورهای فوق‌سنگین دریایی و خشکی، نیازمند سرمایه‌گذاری چند میلیارد دلاری و فناوری پیشرفته است. با توجه به تحریم‌ها و محدودیت‌های فنی، آغاز بهره‌برداری کامل از این پروژه‌ها در برخی فازها تا اواخر ۱۴۰۶ طول خواهد کشید. تا آن زمان، اتکای اصلی کشور همچنان به فشار طبیعی مخزن خواهد بود.

ضرورت اصلاح الگوی مصرف به‌عنوان سیاست ملی

تجربه زمستان ۱۴۰۴ نشان داد که افت فشار در برخی خطوط اصلی حتی به بیش از ۱۵ درصد رسید. برای جلوگیری از قطع برنامه‌ریزی‌شده، اصلاح مصرف باید از یک توصیه عمومی به یک الزام ملی تبدیل شود. این اصلاح شامل بازنگری تعرفه‌ها، جایگزینی وسایل کم‌بازده، بهینه‌سازی موتورخانه‌ها و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر برای کاهش مصرف گاز در نیروگاه‌هاست.

اختلال در تأمین داخلی، مستقیماً صادرات گاز به کشورهایی چون عراق، ترکیه و ارمنستان را تهدید می‌کند. کاهش یا توقف صادرات نه‌تنها منافع اقتصادی را از بین می‌برد بلکه اعتماد خریداران منطقه‌ای به ایران را تضعیف می‌کند.

هشدار نهایی؛ پنجره محدود تصمیم‌گیری

هشدارهای فشارافزایی پارس جنوبی در ۱۴۰۴ فراتر از یک مسئله فنی است و به امنیت انرژی کشور گره خورده است. اگر امروز تصمیمات سخت برای کاهش اتلاف و مدیریت مصرف اتخاذ نشود، حتی بهترین پروژه‌های فشارافزایی نیز در آینده قادر به بازگرداندن میدان به وضعیت پایدار نخواهند بود.