سفیر اسبق ایران در انگلیس می گوید ضمن اینکه ایران اعلام کرده آماده است با آمریکا مذاکره کند، به شرط اینکه آمریکا آن چیزی که آقای تخت روانچی مطرح کرده را بپذیرد؛ یعنی اگر بخشی از تحریم‌ها برداشته شود ما هم آمادگی داریم مثلاً مسئله غنی‌سازی را برای مدتی تعلیق کنیم.

بعد از جنگ ایران و اسرائیل/آمریکا، تهران مذاکره جدید با آمریکا را مشروط به دادن تضمین از سوی آمریکا مبنی بر عدم حمله نظامی مجدد کرده است.

از طرف دیگر گفت‌و‌گو‌های ایران و تروئیکای اروپایی (فرانسه، انگلیس و آلمان) نیز از روز جمعه سوم مرداد در استانبول ترکیه کلید خورده و مقرر شده این گفت‌و‌گو‌ها ادامه یابد.

پیش از مذاکرات جمعه هم اعلام شده بود که اروپا سه شرط برای عدم فعال کردن مکانیسم ماشه از ایران دارد. رویترز در این زمینه روز پنج‌شنبه‌شب به نقل از دیپلمات‌ها خبر داده بود که سه کشور اروپایی روز جمعه در استانبول پیشنهاد تمدید ۶ماهه مهلت مکانیسم ماشه را مطرح می‌کنند. این رسانه افزود: «آن‌ها در مقابل، این خواسته‌ها را دارند؛ ورود تهران به مذاکرات با واشنگتن، همکاری کامل با آژانس و ارائه گزارش درباره ذخایر اورانیوم با غنای بالا.»

درباره این موضوع، خبرنگار تابناک گفتگویی با «سیدجلال ساداتیان»، سفیر اسبق ایران در انگلیس انجام داده که در ادامه می‌آید.

سیدجلال ساداتیان، کارشناس مسائل خاورمیانه و سفیر اسبق ایران در انگلیس است که به عنوان نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی نیز حضور داشته است.

*در حالی صحبت از مذاکره احتمالی میان ایران و آمریکا می‌شود که دو طرف بر مواضع خودشان پیش از تجاوز اسرائیل و آمریکا به خاک ایران پافشاری می‌کنند؛ ایران بر حق غنی‌سازی اورانیوم و آمریکا بر غنی‌سازی صفر تأکید دارد. از طرف دیگر اروپا هم مکانیزم ماشه را در اختیار دارد. بر این اساس پیش‌بینی شما از زمان مذاکره احتمالی و موفقیت آن چیست؟

طبیعی است که در بحث مذاکراتی طرفین بر مواضع خودشان اصرار کنند و سعی کنند بیشترین امتیاز را از طرف مقابل بگیرند. هر کدام از این طرف‌ها باید دید چه ابزاری را به‌عنوان ابزار قدرت در اختیار دارند. فعلاً در وضعیت فعلی که ما هستیم، ایران مقداری از ابزار‌هایی را که داشته از دست داده، ولی معنی این حرف اصلاً این نیست که ایران چیزی برای عرضه ندارد.

ترامپ دنبال این نیست که جنگ دیگری در پیش بگیرد؛ هم به لحاظ اینکه اسرائیل موقعیت جنگ دیگری را فعلاً در شرایط موجود ندارد، هم به‌خاطر اختلافات داخلی خودش و هم به‌خاطر اینکه بازسازی نکرده لطمات و ضرباتی را که از جنگ دریافت کرد. در نتیجه آنها دنبال این هستند که بتوانند در یک شرایط پرفشار موقعیت خودشان را تثبیت کنند و ایران را وادار به تسلیم کنند.

ایران هم در موقعیتی است که به هر حال ابزاری فکر می‌کند که برای ارائه دارد؛ از جمله مسئله قدرت موشکی. به‌علاوه گفت‌و‌گو‌هایی اتفاق افتاده مبنی بر اینکه از چین مثلاً ابزار دفاعی بیشتری دریافت کند، هرچند آنها تکذیب کردند، ولی طبیعی است تکذیب کنند، چون نمی‌خواهند خودشان را درگیر بکنند. ترامپ هم قبلاً وعده داده بود که هیچ کمکی به ایران نمی‌کنند. 

مذاکرات با روسیه هم که هنوز به نتیجه خاصی نرسیده است. جمعه گذشته ترامپ و پوتین دیداری داشتند که گمانه‌زنی‌هایی در مورد مسائل مختلف پیش آمده، اما واقعیت این است که از محتوای مذاکرات چیز زیادی دریافت نکردیم، الا اینکه گفته شده فرش قرمز ترامپ پهن شده برای پوتین و بعد هم ابراز کرده که گفت‌و‌گو‌ها سازنده بوده است.

پوتین در کنفرانس خبری پس از مذاکرات حدود هشت دقیقه سخن گفت و ترامپ نیز نزدیک به چهار دقیقه به بیان دیدگاه‌های خود پرداخت.

بر همین اساس، اخبار منتشره بنظر می‌رسد بیشتر از قول مشاور ترامپ نقل شده که ظاهرا خودش هم در جلسه گفت‌و‌گو حضور نداشته است. به نقل از وزیر دفاع یا وزیر خارجه اظهاراتی کرده و مشخص نیست در آنجا سر ایران چه معاملاتی صورت گرفته است. ولی قبلش گفته شده که روسیه نامه‌ای به شورای امنیت برای جلوگیری از فعال شدن استپ بک داده است.

ابعاد اخباری که دریافت می‌شود هنوز مقداری ناتراز است و اخبار ضد و نقیضی به گوش می‌رسد. در نتیجه تحلیل‌ها هم درباره اینکه شرایط به چه سمتی می‌رود خیلی روشن نیست.

ضمن اینکه ایران اعلام کرده آماده است با آمریکا مذاکره کند، به شرط اینکه آمریکا آن چیزی که آقای تخت روانچی مطرح کرده را بپذیرد؛ یعنی اگر بخشی از تحریم‌ها برداشته شود ما هم آمادگی داریم مثلاً مسئله غنی‌سازی را برای مدتی تعلیق کنیم.

اینها همه در شرایطی است که برای این دور از گفت‌و‌گو‌ها طرفین همچنان یکدیگر را بر اساس توانمندی‌ها، تهدیدات یا امکانات تست می‌کنند. واقعیت این است که هنوز به مرحله‌ای نرسیده‌اند که بر سر یک میز بنشینند و بگویند چه می‌دهند و چه می‌گیرند.

ایران به هر صورت مسئله غنی‌سازی‌اش را حیثیتی کرده و به هیچ وجه حاضر نیست آن را از دست بدهد، ولو اینکه حاضر شود برای مدتی تعلیق کند؛ مثلاً بگوید پنج سال غنی‌سازی نمی‌کنم تا اطمینان‌های لازم داده شود.

ضمن اینکه قبلش هم فرمول‌های دیگری را پیشنهاد کرده بود؛ مثل غنی سازی در قالب کنسرسیومی که برخی کشور‌های همسایه از جمله عربستان سعودی و امارات و دیگران، همانند سازمان ملل در آن حضور داشته باشند تا شفافیت لازم به همه جهان بیان شود.

*«مجید تخت روانچی»، معاون وزیر خارجه ایران، اعلام کرده است که ایران در ازای لغو تحریم‌های آمریکا حاضر است برای مدتی محدود بر توسعه هسته‌ای خود محدودیت‌هایی بپذیرد. آیا این موضع جدیدی از سوی ایران محسوب می‌شود؟

در ارتباط با کنسرسیومی که قبلاً مطرح شده بود و همچنین آن مطلبی که آقای دکتر ظریف مطرح کرده بود، به نظر می‌آید که مطلبی که حالا آقای تخت روانچی مطرح کرده‌اند جدید باشد. حداقل یک گام دیگر است که متضمن دو نکته است:

اول اینکه ایران به هیچ وجه از مسئله غنی‌سازی نمی‌خواهد دست بردارد، ولو اینکه مطلب دومش این باشد که راضی شود برای مدت محدودی آن را تعلیق کند. خب این موضوع نسبت به آن مسئله کنسرسیوم و آنچه آقای دکتر ظریف مطرح کرده بودند تفاوت‌هایی دارد.

*ایران همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را مشروط به ایجاد سازوکاری جدید اعلام کرده است. چقدر می‌توان امیدوار به حصول چنین سازوکاری بود؟

آنها ابراز تمایل کرده‌اند که از فوردو بازدید کنند. در ابتدا گفتند چیزی نشده و بعد متوجه شدند خطا کرده‌اند و گفتند آنجا لطمه دیده و آلوده است. بازرس‌ها به همین راحتی نمی‌توانند وارد چنین محوطه‌ای شوند؛ بنابراین باید سازوکاری تعریف شود که امکان‌پذیر باشد.

در این چارچوب، ایران هم پالس مثبت داده و اعلام کرده آمادگی انجام این کار را دارد. معاون آقای گروسی با یک تیم کارشناسی (نه بازرس) به تهران آمدند. صحبت‌هایی صورت گرفت و شاید بر اساس همان چارچوب بتوان کاری انجام داد.

*برخی منابع خبری اعلام کرده بودند که کشور نروژ به‌عنوان میانجی جدید در مذاکرات احتمالی ایران و آمریکا مطرح خواهد شد، اما سخنگوی وزارت خارجه این موضوع را تأیید نکرد. به نظر می‌رسد میانجیگری عمان کاملاً منتفی است. در چنین شرایطی کدام کشور ممکن است به‌عنوان میانجی مطرح شود؟

به نظر می‌آمد اهداف دیگری در این موضوع طرح شده باشد. نروژ به‌عنوان بخشی از اروپا مطرح است و ایران با این موضوع تمایلش را به سمت مذاکره با اروپا نشان می‌دهد. ولی اینکه این موضوع قطعی شده باشد، خیر؛ نه وزیر خارجه تأیید کرده و نه سخنگوی وزارت خارجه.