به گزارش همشهری آنلاین، ویتامین‌های گروه B از جمله مواد مغذی ضروری هستند که نقش مهمی در تأمین انرژی، سلامت مغز، عملکرد سیستم عصبی و سوخت‌وساز بدن دارند. این ویتامین‌ها با وجود تأثیر گسترده‌ای که بر عملکرد بدن دارند، اغلب کمتر از آنچه باید مورد توجه قرار می‌گیرند. آیا می‌دانید هر کدام از ویتامین‌های این گروه چه وظایفی دارند و کمبود آنها چه عوارضی می‌تواند داشته باشد؟ شناخت انواع ویتامین‌های گروه B به ما کمک می‌کند تا با تغذیه مناسب، سبک زندگی سالم تری داشته باشیم.
ویتامین B چیست و چرا اهمیت دارد؟
ویتامین‌های گروه B مجموعه‌ای از هشت ویتامین محلول در آب هستند که در بسیاری از فعالیت‌های حیاتی بدن نقش دارند. برخلاف ویتامین‌های محلول در چربی، این دسته از ویتامین‌ها در بدن ذخیره نمی‌شوند و باید به‌طور منظم از طریق رژیم غذایی تأمین شوند. از تنظیم سوخت‌وساز انرژی گرفته تا عملکرد طبیعی مغز و اعصاب، همه و همه به عملکرد صحیح این گروه از ویتامین بستگی دارد.
بیشتر بخوانید: کمبود کدام ویتامین‌ها در زنان و مردان شایع‌تر است؟
انواع ویتامین‌های گروه B و عملکرد آنها
هر یک از ویتامین‌های گروه B نقش منحصربه‌فردی در بدن ایفا می کنند:
- B1 ( تیامین): کمک به تبدیل کربوهیدرات به انرژی و پشتیبانی از عملکرد سیستم عصبی.
- B2 (ریبوفلاوین): شرکت در تجزیه چربی‌ها، داروها و هورمون‌ها و حفظ سلامت پوست و چشم.
- B3 (نیاسین): نقش کلیدی در متابولیسم انرژی و سلامت پوست و دستگاه گوارش.
- B5 (اسید پانتوتنیک): ضروری برای تولید برخی هورمون‌ها و بازسازی سلول‌های آسیب‌دیده.
- B6 (پیریدوکسین): دخیل در تولید انتقال‌دهنده‌های عصبی و کمک به ساخت گلبول‌های قرمز.
- B7 (بیوتین) : حفظ سلامت پوست، مو و ناخن و مشارکت در متابولیسم چربی و کربوهیدرات.
- B9 فولات حیاتی در دوران بارداری برای رشد جنین و جلوگیری از ناهنجاری‌های عصبی.
- ) B12 کوبالامین(مشارکت در تولید DNA و عملکرد طبیعی سلول‌های عصبی و خونی.
بیشتر بخوانید: ویتامین B در چه چیزهایی وجود دارد | علائم کمبود ویتامین B را بشناسید
علائم کمبود ویتامین‌های گروه B
نشانه‌های کمبود ویتامین B بسته به نوع آن متفاوت است، اما برخی از علائم عمومی شامل موارد زیر می شوند:
- خستگی مداوم حتی پس از استراحت کافی
- کاهش تمرکز و مشکلات حافظه
- احساس بی‌حسی یا گزگز در اندام‌ها
- کم‌خونی و رنگ پریدگی پوست
- ترک خوردن گوشه لب و التهاب زبان
- مشکلات پوستی مانند جوش یا خشکی شدید
این علائم گاهی با بیماری‌های دیگر اشتباه گرفته می‌شوند و تنها با بررسی‌های آزمایشگاهی قابل تأیید هستند.
بیشتر بخوانید: ۵ ویتامین مهم که کمبود آنها شما را به بیماری‌های ویروسی مبتلا می‌کند
عوامل مؤثر در کمبود ویتامین B
کمبود ویتامین‌های گروه B می تواند به دلایل مختلفی بروز پیدا کند:
- رژیم غذایی یکنواخت و فاقد منابع حیوانی
- مصرف بیش از حد الکل که جذب مواد مغذی را مختل می‌کند
- بیماری‌های گوارشی مانند سلیاک یا کرون که مانع جذب صحیح می‌شوند
- استفاده طولانی‌مدت از برخی داروها مثل ضداسیدها یا متفورمین
- افزایش نیاز بدن در دوران بارداری، شیردهی یا سالمندی
بیشتر بخوانید: آشنایی با ویتامین B12
چگونه ویتامین‌های B را تأمین کنیم؟
دریافت کافی ویتامین‌های گروه B از طریق یک رژیم غذایی متنوع و متعادل کاملاً ممکن است. منابع حیوانی مانند گوشت قرمز، ماهی، تخم‌مرغ و لبنیات از بهترین منابع این ویتامین‌ها هستند. در عین حال، گیاهخواران می‌توانند با مصرف سبزیجات برگ‌سبز، حبوبات، مغزها و غلات کامل تا حد زیادی نیاز بدن را تأمین کنند. در موارد خاص و با تشخیص پزشک، مصرف مکمل‌ها نیز توصیه می‌شود.
توصیه‌های روزانه برای حفظ سطح مناسب ویتامین B
برای حفظ سلامت عمومی و جلوگیری از کمبود این گروه از ویتامین‌ها، رعایت نکات زیر توصیه می‌شود:
- مصرف روزانه سبزیجات تازه، حبوبات و غلات سبوس‌دار
- گنجاندن منابع پروتئینی متنوع در وعده‌های غذایی
- پرهیز از مصرف زیاد غذاهای فرآوری شده و فست‌فود
- نوشیدن آب کافی برای کمک به عملکرد بهتر ویتامین‌های محلول در آب
- انجام چکاپ سالانه برای بررسی سطح ویتامین B12، به ویژه برای افراد در معرض کمبود
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر برای مدت بیش از چند هفته با علائمی مانند ضعف عمومی، تغییرات خلقی، خستگی شدید یا ریزش مو مواجه هستید، بهتر است با پزشک مشورت کنید. این علائم می‌توانند نشان‌دهنده کمبود یکی از ویتامین‌های گروه B باشند. افراد مسن، گیاهخواران و بانوان باردار در اولویت بررسی قرار دارند، چراکه در معرض خطر بالاتری هستند.
ویتامین B؛ کلید انرژی و سلامت روزمره
حفظ سطح مناسب ویتامین‌های گروه B نه تنها به تولید انرژی کمک می کند بلکه نقش حیاتی در سلامت اعصاب، پوست، خون‌سازی و حتی سلامت روان دارد. این ویتامین‌ها با عملکرد گسترده‌ای که در بدن دارند، باید بخشی ثابت از برنامه غذایی روزانه ما باشند. پیشگیری از کمبود این ویتامین‌ها، گامی مؤثر در جهت زندگی سالم و پرانرژی است.
