بورس در کانال هراس و امید

شروین ورجاوند، کارشناس بازار سرمایه، نماگر بورسی را از نظر تکنیکال بررسی کرد و گفت: شاخص کل با از دست دادن محدوده مهم 2‌میلیون و 680 هزار واحد، وارد اصلاحات سنگینی شد. در مصاحبه‌های گذشته با روزنامه «دنیای اقتصاد» نیز اشاره شد که رسیدن شاخص به این عدد می‌تواند آغاز اصلاحات جدی باشد و همین اتفاق رخ داد. اکنون محدوده بسیار مهم شاخص، بازه 2‌میلیون و 480 تا دو‌میلیون و 380 هزار واحد است. این محدوده برای شاخص اهمیت بالایی دارد. با نگاه به گذشته در یک سال اخیر شاخص دو محدوده کلیدی خود را از دست داده؛ یکی محدوده سه‌میلیون و 84 هزار واحد که سیگنال خروج بود و دیگری محدوده دو‌میلیون و 680 هزار واحد. بنابراین در شرایط فعلی نیز می‌توان محدوده دو‌میلیون و 400 تا دو‌میلیون و 380 هزار واحد را سطحی بسیار حساس دانست که از دست رفتن آن می‌تواند مجددا اصلاحات سنگینی را رقم بزند. این محدوده همان خط روند بلندمدت شاخص است که نباید از دست برود، چراکه در صورت وقوع چنین اتفاقی، فشار عرضه‌ها و فروش در بازار افزایش خواهد یافت. از سوی دیگر، محدوده‌های مقاومتی شاخص کل بین 2‌میلیون و 500 استاتیک تا 2‌میلیون و 600 هزار واحد (خط روند نزولی بلندمدت شاخص در سه تا چهار ماه گذشته) قرار دارند.

موضوع بعدی ارزش معاملات است که در سطوح به شدت پایینی قرار دارد. ارزش معاملات روز گذشته به سختی به 3 همت رسید، درحالی‌که میانگین ماه گذشته حدود شش همت بود. این موضوع ضعف بازار را نشان می‌دهد و تا زمانی که ارزش معاملات حداقل بالای 10همت نرود، نمی‌توان به رشد بازار امیدوار بود. در حال حاضر بازار تقریبا از فروشندگان خالی شده و فروشنده قوی وجود ندارد. اما اگر شاخص محدوده دو‌میلیون و 380 هزار واحد را از دست بدهد، احتمالا فروشندگان بار دیگر فعال خواهند شد. همچنین اگر شاخص به محدوده‌های مقاومتی برسد و همزمان اتفاق مهم اقتصادی یا سیاسی مثبتی رخ ندهد، فروشندگان تقویت می‌شوند و فشار فروش، قیمت‌ها را به سمت پایین خواهد کشاند.

از منظر تکنیکال، سهم‌های بزرگ بنیادی و صندوق‌های اهرمی در نقاط حساس و محدوده‌های مهمی ایستاده‌اند. اگر قیمت‌ها زیر این محدوده‌ها بسته شوند، شرایط بازار سخت خواهد شد. صندوق‌های اهرمی نیز در موقعیت‌های مشابهی قرار دارند و حفظ این سطوح اهمیت بالایی دارد. در غیر این صورت فشار عرضه‌ها دوباره شدت خواهد گرفت. فضای روانی بازار همچنان منفی و ترس از فعال شدن مکانیسم ماشه در بازار و میان فعالان بالا و احتمال فعال شدن آن در حد 90 درصد است. همین موضوع و جدا از این، احتمال وقوع مجدد تنش، موجب ترس از آینده شده است.

با این حال، اگر ایران پیش از فعال شدن مکانیسم ماشه وارد مذاکرات شود، حتی بدون توجه به نتیجه آن، همین اتفاق می‌تواند حداقل در کوتاه‌مدت مانع از ریزش بیشتر شاخص شود. اما هر چه به زمان فعال شدن مکانیسم ماشه نزدیک‌تر شویم و نشانه‌ای از مذاکرات دیده نشود، این ترس افزایش خواهد یافت.

از منظر اقتصادی نیز شاخص‌ها عملکرد ضعیفی را نشان می‌دهند و این روند در ماه‌های آینده تشدید خواهد شد. ترس از رکود و نااطمینانی اقتصادی یکی دیگر از عواملی است که بازار سرمایه را تحت فشار قرار می‌دهد. در مجموع اقتصاد کشور با مشکلات اقتصادی و سیاسی به طور همزمان درگیر است و با حل شدن این دو می‌توان به آینده اقتصاد و بازار سهام امیدوار بود.

 درآمدثابت‌ها باید بدون ریسک باشند

احسان خاتونی، کارشناس بازار سرمایه به ارزیابی وضعیت بازار سرمایه پرداخت و گفت: پس از مدت‌ها، بالاخره روز گذشته شاهد ورود نقدینگی حقیقی‌ها به بازار بودیم و صفوف خرید پایدار تا اواخر وقت شکل گرفت. این اتفاق در شرایطی رخ داد که بازار پس از ریزش‌های پی‌درپی و سقوط حدودا ۳۰ تا ۴۰ درصدی قیمت سهام، در موقعیت بسیار حساسی قرار داشت. از سوی دیگر، قیمت‌ها در محدوده‌های جذاب و حداقلی خود قرار داشت و فروشندگان، به‌ویژه به جز صندوق‌ها، تا حد زیادی تضعیف شده بودند. در واقع، هر کس که قصد فروش داشت، در همین روزها اقدام کرده بود و همین شرایط کافی بود تا با اندک تقاضایی، بازار به سمت بالا حرکت کند.

پرسش مهم سرمایه‌گذاران در شرایط فعلی این است که میزان پایداری رشد فعلی چقدر است؟ با توجه به حمایت‌ها و اراده‌ای که برای رشد بازار در مقطع کنونی دیده می‌شود، به نظر می‌رسد دست‌کم تا پایان هفته می‌توان به پایداری رشد امیدوار بود. با این حال، دوام بیشتر این روند به عواملی همچون ریسک‌های سیاسی و مسائلی مانند ناترازی انرژی بستگی دارد؛ مسائلی که حاشیه سود شرکت‌ها را کاهش داده و فشار مضاعفی بر بازار وارد کرده‌اند. بر همین اساس، برخی بر این باورند که پایداری رشد چندان طولانی نخواهد بود و مثبت‌های اخیر بیشتر جنبه مقطعی دارند. با وجود این، کاهش بیشتر قیمت‌ها با توجه به ریزش‌های شدید گذشته چندان محتمل به نظر نمی‌رسد.

بازار سهام متاسفانه به گونه‌ای عمل می‌کند که اگر برای مدتی از اخبار مثبت محروم شود و درجا بزند، به ناچار به سمت منفی حرکت خواهد کرد. بنابراین، اینکه بازار بتواند ریزش‌های گذشته را جبران کند و برای مدت طولانی در مسیر مثبت باقی بماند، فعلا در میان فعالان بازار طرفداران چندانی ندارد.

این کارشناس، بازنگری در حدنصاب صندوق‌های درآمدثابت در خرید سهام را مورد ارزیابی قرار داد: در این میان، شایعاتی نیز درباره بازنگری در حد نصاب سهام صندوق‌های درآمدثابت مطرح شده است. هرچند بعید به نظر می‌رسد رگولاتوری بازار سهام چنین تصمیمی را اجرا کند، زیرا پیش‌تر تجربه مشابهی وجود داشت و با توجه به تبعاتی که برای صندوق‌ها ایجاد شد، اجرای آن مورد بازنگری قرار گرفت. یکی از اصلی‌ترین دلایل مخالفت با ورود صندوق‌های درآمدثابت به بازار سهام این است که این صندوق‌ها ذاتا بر پایه ابزارهای بدون ریسک تعریف شده‌اند و ورود آنها به دارایی‌های ریسکی می‌تواند تبعات سنگینی به همراه داشته باشد.

با این حال، از نگاه منتقدان و برخی فعالان بازار، در شرایطی که قیمت‌ها و شاخص‌ها در کمترین سطوح خود قرار گرفته‌اند، ورود این صندوق‌ها می‌تواند بازدهی مناسبی برای آنها ایجاد کند. اما در نهایت باید توجه داشت که بازار سهام به طور ذاتی، بازاری ریسکی است، به‌ویژه در کشوری مانند ایران که انواع ریسک‌ها بر بازار سرمایه سایه انداخته است. به همین دلیل، بعید است چنین پیشنهادی مورد موافقت رگولاتور قرار گیرد.