راضیه احقاقی: به نظر می‌رسد درحالی‌که عمده نظارت بر ورود ماشین‌های سنگین از طریق رهگیری فیزیکی انجام می‌شود، رانندگان امکان تخلف و ورود به شهر در ساعات غیر مجاز را دارند و همین موضوع با توجه به حمل بارهای سنگین از جمله مصالح ساختمانی، آهن‌آلات و...توسط اغلب این خودروها می‌تواند سلامت سایر خودروهای سواری را به خطر بیندازد. جایگزینی رهگیری برخط از طریق دوربین‌های پلاک‌خوان با رهگیری فیزیکی و اعمال قانون سختگیرانه با متخلفان لازمه کاهش تردد کامیون‌ها در ساعات اوج تردد شبانگاهی خودروهای شخصی است.
ورود خودروهای سنگین به کلان‌شهرها در ساعات پایانی شب و ابتدای روز مجاز است؛ این تصمیم با هدف کاهش بار ترافیکی شهرهای بزرگ و افزایش ایمنی شهروندان به دلیل مخاطرات تردد خودروهای سنگین اخذ شده است؛ با این وجود برخی شهروندان از تردد غیر مجاز خودروهای سنگین در شهر تهران در ساعات ابتدایی شب ناراضی هستند. هفته گذشته شهروند تهرانی در تماسی تلفنی با خبرنگار گروه «مسکن و شهری» روزنامه «دنیای اقتصاد» از تردد خودروهای سنگین در برخی بزرگراه‌های اصلی پایتخت در ساعات ابتدایی شب گلایه داشت و این موضوع را اینگونه توصیف کرد: در مسیر بازگشت به خانه در حوالی ساعت 9 شب مورد تهاجم خودروهای سنگین قرار گرفتم که با سرعت بالایی در حال تردد در بزرگراه بودند؛ البته این اولین مرتبه نیست که با چنین موضوعی مواجه می‌شوم، با توجه به قرارگیری منزل خود در یکی از مناطق واقع در ورودی شهر تهران، تجربه‌های مشابه دیگری نیز در این زمینه دارم؛ اما سرعت بالای خودروهای سنگینی که در بزرگراه تردد داشتند و خطرات احتمالی این موضوع برای خودروهای سبک باعث شد تا درصدد برآیم تا موضوع را پیگیری کنم. این شهروند ادامه داد: با این وجود پیگیری من در خصوص زمان قانونی ورود خودروهای سنگین به محدوده شهری بی‌نتیجه بود؛ گویا مرجع مشخصی برای اعلام این ساعت وجود ندارد و بنابراین درصدد برآمدم تا با اطلاع دادن موضوع به روزنامه، خواهان پیگیری رسمی علت افزایش تردد خودروهای سنگین در شهر تهران در ساعات ابتدای شب شوم.
بررسی میدانی خبرنگار «روزنامه دنیای اقتصاد» از شهروندانی که عموما در ساعات ابتدایی شب در خیابان تردد دارند نیز افزایش حضور خودروهای سنگین در برخی بزرگراه‌ها را تایید می‌کند؛ این در حالی است که اغلب این شهروندان ساعت مجاز تردد خودروهای سنگین را 10 شب تا 6 صبح در خاطر دارند. خبرنگار گروه شهری «دنیای اقتصاد» برای بررسی عدم تغییر ساعت مجاز تردد خودروهای سنگین در پایتخت ابتدا سایت شهرداری تهران، بخش معاونت ترافیکی و سوالات مطرح را مورد بازدید قرار داد؛ اما در این سایت خبری از ساعات مجاز تردد خودروهای سنگین نبود. در ادامه با شماره 120 (پلیس راهور) تماس گرفته شد، به‌رغم صرف زمان طولانی انتظار برای اتصال تلفن گویا به کارشناس، اما در نهایت ارتباط بدون پاسخ قطع شد.
تلاش بعدی برای دریافت پاسخ ساعت قانونی تردد خودروهای سنگین تماس با شماره 110 بود که کارشناس مربوطه، تلفن را به راهور یکی از مناطق شمالی تهران وصل کرد؛ راهور پشت خط ساعت قانونی برای ورود به منطقه تحت ماموریت خود را 12 شب اعلام کرد و گفت: خودروهای سنگین از ساعت 10 شب اجازه ورود به حریم شهر تهران را پیدا می‌کنند، اما با توجه به سرعت مجاز تردد این وسایل نقلیه و فاصله مبادی ورودی شهر تا هر منطقه، بسته به موقعیت جغرافیایی، برای مناطق مختلف نیز ساعت مشخصی برای ورود درنظر گرفته شده است. بنابراین اگرچه خودروهای سنگین با محدودیت زمانی و سرعت ترددی برای ورود به شهر مواجه هستند، اما مشاهدات میدانی شهروندان از نقض این محدودیت‌ها از سوی برخی رانندگان این وسایل حکایت دارد.
طبق جدیدترین آمار رسمی ترافیکی از معابر شهر تهران بار ترافیک عصرگاهی در پایتخت از ساعت 5 بعدازظهر تا 9 شب به بیشترین میزان خود می‌رسد؛ به نحوی که طول صف ترافیکی در کل معابر خودرویی در این 4 ساعت حدود 300 کیلومتر می‌شود؛ این رقم معادل 3 برابر طول صف ترافیک شهر در سایر ساعات شبانه‌روز است. شاخص طول ترافیک نشان می‌دهد که تهران 4 ساعت پر ترافیک دارد، اما از ساعت 9 شب از بار ازدحام ترافیک به مرور کاسته می‌شود به‌نحوی که از ساعت 11 شب بار ترافیکی عادی می‌شود. به این ترتیب ورود خودروهای سنگین به محدوده شهر از حوالی ساعت 9 شب به مفهوم افزایش خطر برای رانندگان خودروهای سبک است. این خطر برای شهروندانی که در مناطق مجاور مبادی ورودی تهران قرار دارند به مراتب بیشتر است؛ چرا که رانندگان ماشین‌های سنگین پیش از ساعات مجاز و در واقع ساعات اوج تردد شبانگاهی وارد این مناطق می‌شوند. به‌عنوان نمونه منطقه 22 و در ادامه منطقه 5 در غرب تهران در زمره مناطقی هستند که به دلیل قرارگیری در مبادی غربی به‌خصوص در مبادی بزرگراه‌های حکیم و همت با چالش خودروی سنگین مواجه هستند.
درحالی‌که بررسی‌ها از استمرار ممنوعیت ورود خودروهای سنگین به شهر در ساعات ابتدایی شامگاه حکایت دارد؛ اما به نظر می‌رسد که خلل نظارتی باعث شده تا بسیاری از راننده‌های خودروهای سنگین به رعایت نکردن قانون روی آورند. در حال حاضر عمده نظارت برای ورود خودروهای سنگین به شهرها از طریق رهگیری فیزیکی است. طبیعتا امکان رهگیری تمامی تخلفات به شکل فیزیکی وجود ندارد و همین موضوع باعث شده تا زیر پا گذاشتن قانون ساعت ورود به مبادی شهر برای رانندگان متخلف میسر باشد.
دوربین‌هایی که شهرداری در محدوده هر شهر نصب می‌کند، چند مدل متفاوت دارد؛ دوربین نظارتی که نسبت به ثبت تصویر اقدام می‌کنند و این دوربین‌ها کارکرد ثبت رصد ترافیکی خیابان‌ها را دارند، اما به شکل حرفه‌ای پلاک‌خوان نیستند. نوع دیگری از دوربین‌های شهری پلاک‌خوان هستند؛ از این مدل دوربین برای کنترل ورود خودرو به محدوده طرح ترافیک استفاده می‌شود و همچنین از دوربین پلاک‌خوان با قابلیت سنجش سرعت برای ثبت تخلفات عبور از سرعت غیر مجاز استفاده می‌شود. دوربین‌های پلاک‌خوان ذکر شده قابلیت ثبت پلاک خودروهای سنگین را نیز دارند؛ در واقع به شکل کلی پتانسیل ثبت داده ورود خودروهای سنگین به شهر در ساعات غیر مجاز وجود دارد؛ البته پلاک‌هایی که در ساعات غیرمجاز به محدوده شهرها وارد شده‌اند باید به اطلاع پلیس راهور برسد و در صورتی که این ورود بدون دریافت مجوز موردی باشد، باید مورد اعمال قانون قرار گیرد.
به خبرنگار «دنیای اقتصاد» تا زمان تنظیم این گزارش پاسخ شفاف و رسمی در خصوص استفاده یا عدم استفاده از قابلیت دوربین‌های پلاک‌خوان برای اعمال قانون، وسایل نقلیه سنگین که در ساعت غیرمجاز به شهر وارد می‌شوند، داده نشد. اما بررسی‌های غیر رسمی حکایت از آن دارد که عمده رهگیری ورود خودروهای باری به شهرها به شکل فیزیکی است. اگرچه برای اعمال این بررسی فیزیکی تلاش زیادی از سوی دستگاه‌های نظارتی انجام می‌شود، اما طبیعتا نمی‌توان تمامی مبادی ورودی شهر را به شکل فیزیکی رصد کرد؛ در واقع نیروی انسانی و ناوگان کافی برای این کار وجود ندارد. به این ترتیب در کمبود نظارت، خودروهای باری سنگین که اغلب محصولات سنگینی نظیر آهن‌آلات و سیار مصالح ساختمانی را حمل می‌کنند در ساعات اوج ترافیک وارد محدوده شهر تهران می‌شوند و این موضوع مخاطرات جدی را برای خودروهای سبک ایجاد می‌کند.
