طرح «E1» به عنوان بخشی از تلاش‌های اشغالگران برای اتصال شهرک معالیه آدومیم به قدس اشغالی و جداسازی قدس از محیط فلسطینی اطراف آن، راه‌اندازی شد و هدف از آن گسترش شهرک‌سازی رژیم صهیونیستی جهت اعمال کنترل بر قدس و جلوگیری از تأسیس یک کشور فلسطینی از نظر جغرافیایی پیوسته است.
زمینه تاریخی ساخت شهرک معالیه آدومیم
شهرک صهیونیستی معالیه آدومیم در سال ۱۹۷۵ توسط «اسحاق رابین»، نخست وزیر وقت رژیم صهیونیستی تأسیس شد و یکی از بزرگترین و گسترده‌ترین شهرک‌های صهیونیستی از زمان تأسیس آن در شرق قدس است. این شهرک به همراه شهرک‌های همسایه‌اش، منطقه‌ای وسیع را تشکیل می‌دهند که بین شهرها و روستاهای فلسطینی قرار گرفته و فلسطینی‌های ساکن کرانه باختری را از قدس جدا می‌کند.
رژیم صهیونیستی این شهرک را برای دستیابی به دو هدف اصلی تأسیس کرد: نفوذ استراتژیک در سرزمین‌های اشغالی فلسطین و تحکیم سلطه خود بر قدس.
اوایل دهه ۱۹۹۰، «آرییل شارون» وزیر مسکن وقت رژیم صهیونیستی طرحی برای گسترش شهرک با ساخت ۲۵۰۰ واحد مسکونی، هتل‌ها و مناطق صنعتی متعدد ارائه داد و بدین ترتیب کنترل رژیم صهیونیستی بر قدس را تقویت کرد.
در سال ۱۹۹۴، کابینه رابین طرحی را برای الحاق شهرک مذکور به شهر قدس، معروف به E1 (شرق یک)، به عنوان بخشی از تلاش‌ها برای ایجاد مجاورت جغرافیایی بین شهرک‌های اشغالگر واقع در شمال شرقی قدس اشغالی، اعلام کرد. طرح کابینه رابین شامل تصرف تقریباً ۱۲۵۰۰ دونم (هر دونم معادل ۱۰۰۰ متر مربع) از زمین‌های قدس و کرانه باختری، ایجاد یک منطقه صنعتی به مساحت یک کیلومتر مربع، علاوه بر ۴۰۰۰ واحد مسکونی و ۱۰ هتل بود.
در سال ۱۹۹۷، «اسحاق مردخای»، وزیر جنگ وقت رژیم صهیونیستی، این طرح را تصویب کرد و دو سال بعد، کابینه اسرائیل طرح جامع منطقه E1 را تصویب کرد.
طبق این طرح، تقریباً ۱۲۰۰۰ دونم از قدس اشغالی مصادره و به عنوان «زمین دولتی» اعلام شد و به بخشی از شهرک معالیه آدومیم تبدیل شد.
در سال ۲۰۱۴، اشغالگران به طور غیررسمی زیرساخت‌های این پروژه را آماده کردند. در ژوئیه ۲۰۱۶، «بتسلئیل اسموتریچ» از حزب «خانه یهودی» و «یوآو کیش» از حزب لیکود، کمپینی را در کنست (پارلمان رژیم صهیونیستی) آغاز کردند که شامل اعلام «حاکمیت اسرائیل» بر معالیه آدومیم بود.
یک سال بعد، کیش و «یسرائیل کاتس» دوباره این طرح را به عنوان بخشی از «لایحه قدس بزرگ» در کنست ارائه کردند، اما به دلیل مداخله آمریکا به حالت تعلیق درآمد. در سال ۲۰۲۰، رژیم صهیونیستی با سوءاستفاده از اعلام «معامله قرن» توسط دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، که هدف آن نابودی آرمان فلسطین بود، اجرای این طرح را تسریع کرد. حدود یک ماه پس از اعلام این طرح، ترامپ به نتانیاهو چراغ سبز ساخت ۳۵۰۰ واحد مسکونی در منطقه E1 را نشان داد و اظهار داشت که این پروژه به مدت ۶ سال و نیم به تعویق افتاده است.
در همان سال، «نفتالی بنت»، وزیر آموزش وقت و عضو کنست گفت که طرح E1 اولین گام به سوی الحاق کامل کرانه باختری است.
در ۲۷ ژوئیه ۲۰۲۵، مقامات اشغالگر طرح‌هایی را برای اتصال شهرک معالیه آدومیم به قدس شرقی تصویب کردند و اسموتریچ متعاقباً موافقت خود را با ساخت هزاران واحد مسکونی در چارچوب طرح شهرک‌سازی E1 اعلام کرد.
اسموتریچ اظهار داشت که این طرح «ایده تشکیل یک کشور فلسطینی را مدفون می‌کند... برای فلسطینی‌ها و جامعه بین‌المللی، این منطقه استراتژیک است و بدون آن، تشکیل یک کشور فلسطینی با پایتختی قدس شرقی امکان‌پذیر نیست.»
طرح‌های فرعی در خدمت طرح E1
رژیم صهیونیستی به عنوان بخشی از تلاش‌های خود برای اجرای طرح E1 طرح‌ها و پروژه‌های فرعی متعددی را تصویب کرد، زیرساخت‌ها و جاده‌های شهری و امنیتی را برای خدمت به این پروژه ایجاد کرد و ساخت هزاران واحد مسکونی را اعلام کرد.
از برجسته‌ترین طرح‌های فرعی در خدمت پروژه E1 می‌توان به طرحی برای تصرف ۱۳۵۰ دونم و ساخت یک منطقه صنعتی در شمال غربی منطقه E1، که توسط وزارت صنعت و تجارت ارائه و در سال ۲۰۰۲ تصویب شد، اشاره کرد.
طرحی برای تصرف ۱۸۰ دونم و ایجاد یک مقر پلیس اشغالگران، که در سال ۲۰۰۵ توسط مقامات تصویب و در سال ۲۰۰۸ تکمیل شد و نیز طرحی برای تصرف ۵۰۰ دونم از زمین‌های شهر عناته و اردوگاه پناهندگان شعفاط در قدس اشغالی و تبدیل آن به محل دفن زباله از دیگر طرح‌های فرعی در خدمت طرح E1 است.
طرح جاده «بافت زندگی»
طرح جاده شهرک‌سازی «بافت زندگی» نیز یکی از مهمترین طرح‌های اشغالگران است که با هدف اتصال و گسترش شهرک‌ها در منطقه پروژه E1، به ویژه در اطراف شهرک معالیه آدومیم، ساخته شده است.
این طرح شامل ساخت دو جاده اصلی است. جاده اول، شهرهای العیزریه و الزعیم را به هم متصل می‌کند و برای تردد وسایل نقلیه فلسطینی به دور از شهرک معالیه در نظر گرفته شده است.
جاده دوم، که به عنوان «جاده جایگزین 08» شناخته می‌شود، یک جاده فرعی در شرق معالیه آدومیم است که العیزریه را به منطقه نزدیک روستای خان الاحمر، در شرق قدس اشغالی متصل می‌کند.
مکانیزم اجرای طرح E1
اشغالگران صهیونیستی اقدامات متعددی را برای اجرای طرح E1 با هدف اعمال کنترل کامل بر شهر قدس و جداسازی آن از محیط فلسطینی آن اتخاذ کرده‌اند.
رژیم صهیونیستی برای اجرای طرح E1، مناطق وسیعی از زمین‌های فلسطینی را مصادره کرده، خانه‌ها و سازه‌های فلسطینی را تخریب ساخته، جوامع بادیه‌نشین در دامنه‌های شرقی، دره اردن و خان الاحمر را تخلیه کرده و از دسترسی و کشت زمین‌های مالکان زمین در محدوده طرح جلوگیری کرده است.
اهداف طرح E1
اشغالگران صهیونیستی به منظور دستیابی به چندین هدف جهت گسترش شهرک‌سازی به سرعت در حال اجرای پروژه E1 هستند و یکی از مهمترین این اهداف ایجاد پروژه «قدس بزرگ» است که مساحتی بالغ بر ۶۰۰ کیلومتر مربع، معادل ۱۰ درصد از کرانه باختری را پوشش می‌دهد.
اهداف رژیم صهیونیستی در طرح E1 را می‌توان به شرح زیر خلاصه کرد:
- الحاق شهرک معالیه آدومیم به اراضی اشغالی و اتصال این شهرک به شهر قدس.
- جدا سازی قدس اشغالی از کرانه باختری، که به معنای جداسازی کامل آن از محیط فلسطینی اطرافش است.
- جدا کردن شهر رام‌الله در شمال از بیت‌لحم در جنوب قدس.
- تغییر موازنه جمعیتی در قدس به نفع صهیونیست‌ها و تصاحب بزرگترین منطقه ممکن از قدس و کرانه باختری.
- تجزیه کرانه باختری و جداسازی مرکز آن از شمال آن، که احتمال تقسیم آن به «کانتون‌ها» یا واحدهای جداگانه را تقویت می‌کند.
- خنثی کردن هرگونه فرصتی برای ایجاد یک کشور فلسطینیِ از نظر جغرافیایی پیوسته.
- دستیابی به پروژه «قدس بزرگ».
- تقویت حضور نظامی رژیم صهیونیستی در کرانه باختری و قدس و خنثی کردن توسعه شهری فلسطینیان در قدس.
- اخراج و آواره کردن جوامع بادیه‌نشین فلسطینی از سرزمین‌هایشان.
- جلوگیری از استفاده فلسطینیان از جاده‌های واقع در منطقه برنامه‌ریزی شده و منحصر کردن آنها به شهرک‌نشینان صهیونیستی.
- ساخت کمربندهای بزرگراهی و تونلی برای اتصال شهرک‌های صهیونیستی در کرانه باختری به شهرک‌های قدس.
- حذف شهرهای عناتا، العیساویه، الزعیم، العیزریه و ابودیس.
مخالفت بین‌المللی
طرح E-1 با مخالفت گسترده اتحادیه اروپا و کشورهای عربی و اسلامی روبرو شده است که بارها بیانیه‌هایی در محکومیت این طرح صادر کرده و از رژیم صهیونیستی خواسته‌اند که آن را لغو کند، زیرا این طرح، تأسیس هرگونه کشور فلسطینی را تضعیف می‌کند.
ایالات متحده نیز در چندین مورد ابراز تردید کرده است، در حالی که تشکیلات خودگردان فلسطین آن را «اعلان جنگ علیه راه‌حل دو دولتی و نابودی سیستماتیک هرگونه روند صلح آینده» دانسته است، زیرا قطعنامه‌ها و کنوانسیون‌های بین‌المللی را که گسترش شهرک‌سازی را نقض قوانین بین‌المللی می‌دانند، نادیده می‌گیرد.
