به گزارش بهداشت‌نیوز، در بدن انسان چیزی به نام "ریتم شبانه‌روزی" (Circadian Rhythm) وجود دارد؛ نوعی ساعت درونی که به‌صورت طبیعی بین ۲۴ تا ۲۵ ساعت تنظیم شده و تقریباً همه عملکردهای زیستی بدن را کنترل می‌کند.

این ساعت بیولوژیک از طریق نور خورشید، غذا، خواب و تحرک تنظیم می‌شود. اختلال در این چرخه – مثلاً بیداری‌های شبانه، غذا خوردن در نیمه‌شب یا استفاده زیاد از نور مصنوعی – می‌تواند مغز و بدن را کاملاً سردرگم کرده و به بیماری‌های مزمن منجر شود.

چه چیزهایی با ساعت زیستی تنظیم می‌شوند؟
ترشح هورمون‌ها (مثل کورتیزول، ملاتونین، انسولین)

دمای بدن

ضربان قلب

کیفیت خواب

اشتها و گوارش

تمرکز و عملکرد شناختی

سطح انرژی و خلق‌وخو

نشانه‌های اختلال در ساعت بدن:
احساس خواب‌آلودگی در طول روز

بی‌خوابی در شب با وجود خستگی

ولع به شیرینی یا غذاهای چرب

خستگی مزمن

افزایش وزن ناگهانی

افت تمرکز و حافظه

سردرگمی خلقی یا اضطراب

علل رایج به‌هم‌ریختگی ساعت بدن:
کار شب‌کاری یا شیفتی

خوابیدن و بیدار شدن در ساعت‌های متفاوت هر روز

استفاده از موبایل و لپ‌تاپ قبل از خواب

نخوردن صبحانه یا خوردن شام سنگین نزدیک خواب

پروازهای طولانی (Jet Lag)

زندگی بدون دریافت نور طبیعی

چگونه ساعت بدن را دوباره تنظیم کنیم؟
ثابت نگه‌داشتن زمان خواب و بیداری – حتی در روزهای تعطیل
قرار گرفتن در نور آفتاب در ساعات صبحگاهی (حداقل ۱۵ دقیقه در روز)
خوردن وعده‌های غذایی در زمان‌های منظم و پرهیز از غذا خوردن دیرهنگام
خاموش کردن صفحه‌نمایش‌ها یک ساعت قبل از خواب
ورزش در طول روز، ترجیحاً قبل از غروب
قرار ندادن بدن در تاریکی مطلق در روز یا نور زیاد در شب

تحقیقات چه می‌گویند؟
پژوهش‌های دانشگاه کالیفرنیا نشان داده افرادی که در تناسب با ریتم شبانه‌روزی غذا می‌خورند و می‌خوابند، تا ۳۵٪ کمتر دچار اضافه‌وزن و دیابت می‌شوند. همچنین، مطالعات منتشرشده در مجله Nature Neuroscience تأیید می‌کنند که اختلال در ساعت زیستی، با افزایش ریسک افسردگی، اختلال دوقطبی و آلزایمر ارتباط دارد.

جمع‌بندی:
ساعت بدن یک سیستم بیولوژیکی دقیق و حیاتی است که مانند یک رهبر ارکستر، تمام عملکردهای بدن را هماهنگ می‌کند. اگر با آن همکاری کنیم، بدن در تعادل، انرژی، تمرکز و خلق‌وخو عملکردی فوق‌العاده خواهد داشت. اما اگر به آن بی‌توجه باشیم، سلامتی جسم و روان به‌تدریج دچار اختلال خواهد شد.