به گزارش اقتصادنیوز؛ رئیس ستاد ارتش پاکستان، عاصم منیر، آخر هفته گذشته با لبخندی بر لب و دست در دست یک ژنرال ارشد آمریکایی، بار دیگر وارد قلب قدرت نظامی ایالات متحده شد. این دومین استقبال گرم واشنگتن از رهبر ارتش پاکستان در تابستان امسال بود.
به نوشته فایننشال تایمز، منیر برای شرکت در مراسم بازنشستگی ژنرال مایکل کوریلا، فرمانده نیروهای نظامی آمریکا در خاورمیانه، به فلوریدا سفر کرد؛ کسی که پیشتر همکاری پاکستان در مبارزه با تروریسم را یک «شراکت استثنایی» توصیف کرده بود. منیر همچنین در این مراسم، یک لوح یادبود و دعوتنامه‌ای برای بازدید از پاکستان به ژنرال دن کین، عالی‌ترین فرمانده نظامی آمریکا، اهدا کرد.
در اتفاقی به مراتب شگفت‌انگیزتر، منیر در ژوئن گذشته، تنها یک ماه پس از شدیدترین درگیری نظامی چند دهه اخیر میان پاکستان و رقیب دیرینه‌اش هند، در واشنگتن ناهاری خصوصی و دو ساعته با دونالد ترامپ داشت. این استقبال بی‌سابقه برای مردی است که باوجود تصدی یکی از قدرتمندترین مناصب کشور، هرگز مقام ریاست دولت را نداشته و عملاً نماینده نظامی یک کشور، آن هم پاکستان است. پیش‌بینی می‌شد که رابطه واشنگتن با اسلام‌آباد پس از انتخاب مجدد ترامپ، که روزگاری پاکستان ۲۴۰ میلیون نفری را متهم به «دروغ و فریب» می‌کرد، یک سقوط قریب‌الوقوع باشد.
اما روابط ترامپ با پاکستان در حال شکوفایی است، در حالی که رابطه واشنگتن با هند - که از دیدار منیر با ترامپ در کاخ سفید به شدت خشمگین است - با تحریم‌ها و تنش‌هایی روبرو شده است؛ تحریم‌هایی که شامل تعرفه ۱۹ درصدی نسبتاً ملایم بر کالاهای پاکستان در برابر تعرفه ۵۰ درصدی آمریکا بر واردات هند می‌شود.
مایکل کوگلمن، پژوهشگر بنیاد آسیا-پاسیفیک، می‌گوید: «رابطه فعلی آمریکا و پاکستان یک رونق غیرمنتظره، حتی نوعی رنسانس را تجربه می‌کند. پاکستان به خوبی فهمیده چگونه با رئیس‌جمهور غیرمتعارف آمریکا تعامل کند».
این تحول در روابط سیاسی و اقتصادی با بهره‌گیری از همکاری‌های ضدتروریسم، تعامل با گروه‌های تجاری نزدیک به ترامپ و قراردادهایی در حوزه انرژی، مواد معدنی حیاتی و ارزهای دیجیتال حاصل شده است؛ تلاش‌هایی که همزمان با تمجیدهای مکرر از کاخ سفید انجام شده است. اسلام‌آباد متوجه شد که برای جلب اعتماد رئیس‌جمهور غیرقابل پیش‌بینی آمریکا و متحدانش، که قبلاً به حمایت پاکستان از طالبان در جنگ افغانستان انتقاد داشتند، باید به سرعت در صف دوستان او قرار گیرد.
طرح پیش‌انتخاباتی «پروژه ۲۰۲۵» که الهام‌بخش بسیاری از اقدامات اولیه دولت ترامپ بود، حکومت تحت کنترل نظامی پاکستان را «شدیداً ضدآمریکایی و فاسد» و دنباله‌رو چین خوانده بود. اعضای حلقه نزدیک به ترامپ همچنین به رفتار دولت پاکستان با نخست‌وزیر سابق زندانی، عمران خان، انتقاد داشتند. گروهی دوحزبی در کنگره شروع به تهیه لایحه‌ای برای تحریم منیر به خاطر بازداشت عمران خان کردند. یک دیپلمات ارشد پاکستانی گفت: «ما نمی‌دانستیم از ترامپ چه انتظاری داشته باشیم، اما اجماع عمومی این بود که احتمالاً کار سخت خواهد بود».
چرخش پاکستان از همان ابتدا با دستگیری مهمی که آمریکا آن را کلیدی می‌دانست، تسهیل شد. در ماه مارس، عاصم مالک، رئیس اداره اطلاعات بین‌سازمانی پاکستان، یک عضو کلیدی گروه داعش خراسان را تحویل آمریکا داد؛ فردی که آمریکا گفته بود مسئول بمب‌گذاری سال ۲۰۲۱ در کابل است که بیش از ۱۸۰ کشته، از جمله ۱۳ سرباز آمریکایی، برجای گذاشت. این دستگیری باعث تمجید ترامپ از پاکستان در سخنرانی وضعیت کشور در ماه مارس شد، جایی که رئیس‌جمهور آمریکا همچنین هند را به دلیل تعرفه‌های بالا مورد انتقاد قرار داد.
از طرف دیگر، پاکستان از دیپلماسی رمزارزی (کریپتوکارنسی) به عنوان راهی برای ورود به حلقه نزدیک ترامپ استفاده کرد. شرکت World Liberty Financial، یک پروژه رمزارزی مورد حمایت ترامپ، در آوریل، زمانی که بنیان‌گذاران آن به پاکستان سفر کردند، با شورای کریپتو پاکستان نامه تفاهم امضا کرد. زک ویتکاف، پسر فرستاده ویژه آمریکا، در این سفر گفت که پاکستان دارای «تریلیون‌ها دلار» ثروت معدنی آماده برای توکنیزاسیون (Tokenization) است.
از آن زمان، بیلال بن صقیب، وزیر رمزارز و بلاک‌چین پاکستان، به‌عنوان یک دیپلمات در سایه ظاهر شده و در مذاکرات تجاری با واشنگتن شرکت می‌کند و پتانسیل رمزارزی پاکستان را برای نزدیکان خانواده و مشاوران ترامپ تبلیغ می‌کند.
مقامات پاکستانی همچنین رفتار خود در جریان درگیری ماه مه با هند را عامل تقویت اعتبارشان نزد ترامپ می‌دانند. به گفته آن‌ها، پاکستان ترکیبی از قدرت و خویشتن‌داری را نشان داد؛ چند فروند جت هندی را ساقط کرد اما از تشدید گسترده خودداری کرد.
اسلام‌آباد همچنین به ترامپ بابت میانجی‌گری در آتش‌بس با دهلی اعتبار داد و حتی رئیس‌جمهور آمریکا را برای دریافت جایزه صلح نوبل نامزد کرد. منیر که این آخر هفته لباس نظامی را با کت و شلوار عوض کرده بود، بار دیگر در دیدار با گروهی از پاکستانی-آمریکایی‌ها در تامپا فلوریدا، رئیس‌جمهور آمریکا را ستایش کرد. به گفته یک مقام پاکستانی، منیر گفت که «رهبری استراتژیک ترامپ» مانع «بسیاری از جنگ‌ها در جهان» شده است. حسین حقانی، سفیر پیشین آمریکا در پاکستان و عضو موسسه هادسون در واشنگتن، می‌گوید: «ترامپ به داستان‌های موفقیت نیاز دارد و پاکستان با خوشحالی آن‌ها را به او ارائه کند.»
در مقابل، نارندرا مودی رویکردی سرسختانه‌تر در پیش گرفته است. یک روز پیش از ناهار با منیر، مودی تماس تلفنی پرتنشی با رئیس‌جمهور آمریکا درباره نقش او در آتش‌بس داشت. سپس مودی به طور علنی با ترامپ مخالفت کرد و گفت توافق با پاکستان نه به خاطر مداخله آمریکا، بلکه به ابتکار پاکستان و از طریق کانال‌های ارتباطی موجود بین نیروهای مسلح دو کشور انجام شده است. هند درباره این تماس گفت: «نخست‌وزیر مودی به‌صراحت اعلام کرد که هند مداخله و میانجی‌گری را نمی‌پذیرد و نخواهد پذیرفت».
دیدار منیر با رئیس‌جمهور آمریکا که در حالی صورت گرفت که ایالات متحده برای حملات نظامی به ایران آماده می‌شد. منیر عملاً پاکستان را به عنوان یک کانال مورد اعتماد بین آمریکا و دشمنانش، ایران و چین، معرفی کرد؛ استراتژی‌ای که یادآور پاکستان دهه ۱۹۷۰ است که زمینه‌ساز آغاز روابط آمریکا با چین کمونیست به رهبری ریچارد نیکسون بود.
با اینکه پاکستان به خاطر حملات آمریکا به ایران از واشنگتن انتقاد کرد، همچنان تلاش می‌کرد خود را به عنوان میانجی بین آمریکا و رقبایش معرفی کند. منیر در اواخر جولای به پکن سفر کرد، جایی که از مقر ارتش آزادی‌بخش خلق دیدن کرد و به وزیر خارجه چین، وانگ یی، وعده داد که از کارگران چینی در پاکستان در برابر حملات شورشیان محافظت خواهد کرد.
در میان دیدارهای گرم با فرمانده سنتکام آمریکا، کوریللا، که در اواخر جولای از سوی دولت پاکستان نشان نظامی دریافت کرد، منیر همچنین در اسلام‌آباد از رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، استقبال کرد.
ماروین واینباوم، پژوهشگر ارشد مؤسسه خاورمیانه در واشنگتن، می‌گوید: «پاکستان کشوری نادر است که با چین، ایران، کشورهای خلیج فارس، تا حدی روسیه و اکنون دوباره با آمریکا دوست است. آمریکا منیر را فردی می‌بیند که می‌تواند نقش استراتژیک مفیدی بازی کند و پاکستانی‌ها خطوط ارتباطی خود را با همه باز نگه می‌دارند اما می‌دانند وقتی یک رابطه با رابطه دیگر در تضاد است، چه زمانی باید عقب‌نشینی کنند».
برای هند، گسترش رابطه ترامپ با رقیب دیرینه‌اش باعث ناراحتی عمیقی شده که با تعرفه‌های سنگین بر اقتصاد بزرگ‌ترش تشدید شده است. ترامپ ابتدا ۲۵ درصد تعرفه بر هند وضع کرد و سپس به دلیل خرید نفت از روسیه، آن را به ۵۰ درصد افزایش داد.
مقامات هندی همچنین از اینکه پاکستانِ تحت حکومت نظامی با قراردادهای تجاری واشنگتن را جذب کرده، ناراحت‌اند. یک منبع گفت: «کار با سیستم‌های ناکارآمد خیلی آسان است».
مقامات و تحلیل‌گران پاکستانی سابق و فعلی هشدار می‌دهند که اگر پاکستان نتواند به تعهداتش عمل کند، ترامپ ممکن است دوباره علیه اسلام‌آباد موضع بگیرد. بیشتر ذخایر طبیعی پاکستان یا هنوز اثبات نشده‌اند یا در استان‌هایی ناامن قرار دارند که سال گذشته حدود ۲۰۰۰ کشته در آن‌ها ثبت شد. اقتصاد پاکستان وابسته به بسته نجات ۷ میلیارد دلاری صندوق بین‌المللی پول و تمدید بدهی‌هایش از چین و متحدان خلیج فارس است.
اگر ترامپ تصمیم بگیرد دوباره با هند آشتی کند، ممکن است برای خوشنودی مودی علیه پاکستان موضع بگیرد. دو دیپلمات گفتند ترامپ حتی به دنبال این است که اسلام‌آباد اسرائیل را به رسمیت بشناسد؛ که با توجه به مخالفت شدید عمومی، برای اسلام‌آباد خواسته‌ای دشوار است.
حقانی می‌گوید: «ترامپ کارت پاکستان را بازی می‌کند تا امتیاز بیشتری از هند بگیرد، هندی‌ها را ناراحت کند و ببیند آیا این باعث می‌شود آن‌ها با او مذاکره کنند و شرایطش را قبول کنند. این یک اهرم معامله‌ای است».
حسین ندیم، مشاور پیشین در دولت پاکستان که اکنون در واشنگتن منتقد حکومت منیر است، می‌افزاید: «رهبران غیرمنتخب و مقامات نظامی مایل‌اند بیش از حد وعده بدهند تا آنچه فکر می‌کنند خودشیفتگی ترامپ است را تغذیه کنند. ترامپ و مشاورانش ممکن است وقتی ببینند پاکستان به وعده‌ها عمل نمی‌کند، نهایتاً صبرشان تمام شود.»
شاهد خاقان عباسی، نخست‌وزیر پیشین حزب مسلم لیگ نواز پاکستان از ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۸ که اکنون حزب خود را تأسیس کرده، معتقد است پاکستان باید «مراقب نوسانات دولت ترامپ باشد». او گفت: «مودی زمانی [برای واشنگتن] خوب بود، حالا وضعیت خوبی ندارد. زلنسکی به طور علنی سرزنش شد. پاکستان باید هم منافع و هم عزت خود را حفظ کند».
