روز اربعین، برابر ۲۰ صفر به دلیل گرامیداشت چهلمین روز شهادت امام حسین (ع) ، یکی از مهمترین ایام مذهبی در فرهنگ و تقویم مسلمانان، به ویژه شیعیان است. بسیاری از مردم در این روز به زیارت حرم امام حسین (ع) می‌روند و اعمال خاصی مانند خواندن زیارت اربعین را انجام می‌دهند که در ادامه این گزارش از گسترش نیوز به آن می پردازیم.
در منابع معتبر، همچون مفاتیح الجنان، بر اعمال روز اربعین و دعاها و ذکرها تأکید شده است. در ادامه، هر کدام از دعاها و اذکار روز اربعین را شرح می‌دهیم:
دعای «یا شَدیدَ الْقُوی»: دعایی برای دفع شر و نجات مؤمنان
دعای «یا شَدیدَ الْقُوی» بخشی از دعای چهل و سوم صحیفه سجادیه است و در مفاتیح الجنان آمده است. این دعا برای دفع شر، سختی‌ها و نجات مؤمنان از گرفتاری‌ها خوانده می‌شود و به خواندن آن در ماه‌های محرم و صفر بسیار توصیه شده است.
یا شَدیدَ الْقُوی وَیا شَدیدَ الْمِحالِ یا عَزیزُ یا عَزیزُ یا عَزیزُ ذَلَّتْ بِعَظَمَتِکَ جَمیعُ خَلْقِکَ فَاکْفِنی شَرَّ خَلْقِکَ یا مُحْسِنُ یا مُجْمِلُ یا مُنْعِمُ یا مُفْضِلُ یا لا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ سُبْحانَکَ اِنّی کُنْتُ مِنَ الظّالِمینَ فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَنَجَّیْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَکَذلِکَ نُنْجِی الْمُؤْمِنینَ وَصَلَّی اللّهُ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِهِ الطَّیِّبینَ الطّاهِرینَ
این دعا را ۱۰ بار در طول روز یا پس از زیارت اربعین با نیت دفع بلا، حفاظت از شر دشمنان و نجات مؤمنان بخوانید.
دعای وداع، دعایی است که در پایان زیارت امام حسین (ع) و هنگام ترک حرم یا پایان مراسم زیارت از راه دور خوانده می‌شود. این دعا نشانه عشق، ارادت و تجدید عهد با امام حسین (ع) و اهل بیت ایشان است.
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَوْدِعُکَ الْیَوْمَ سَیِّدِی وَ مَوْلایَ الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلامُ، وَ أَسْأَلُکَ أَنْ تَجْعَلَنِی مِنْ أَوْلِیَائِهِ وَ أَنْصَارِهِ، وَ أَنْ تُحْیِیَنِی فِی زُمْرَتِهِ وَ تَحْشُرَنِی مَعَهُ فِی الْجَنَّةِ.
این دعا را با نیت تجدید عهد با امام حسین (ع) و درخواست شفاعت، پس از اتمام زیارت اربعین یا هنگام خروج از حرم و با حالت خضوع و گریه، به سمت ضریح یا قبله بخوانید.
فرستادن صلوات بر پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت (ع) یکی از پرفضیلت‌ترین اعمال در اسلام است که در روز اربعین نیز توصیه شده است. صلوات، نشانه محبت به خاندان پیامبر و تجدید بیعت با آن‌هاست. در روز اربعین، که یادآور فداکاری اهل بیت است، صلوات به‌ویژه معنادار می‌شود.
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
در طول روز اربعین، به‌ویژه پس از زیارت یا هنگام پیاده‌روی و با نیت تقرب به خدا و اهل بیت حداقل ۱۴ صلوات به نیت ۱۴ معصوم توصیه می‌شود. هرچه بیشتر صلوات بفرستید، ثواب بیشتری دارد.
ذکر «لا حول و لا قوه الا بالله» (هیچ نیرو و توانی جز از خدا نیست)نشانه توکل به خدا و اعتراف به عجز انسان در برابر قدرت الهی است.و یکی از اذکار پرفضیلت در اسلام است که در روز اربعین به دلیل فضیلت بالای آن توصیه شده است.
در هر زمان از روز با نیت تقرب به خدا و طلب مغفرت حداقل 100 بار یا بیشتر در طول روز اربعین خوانده شود.
و در نهایت زیارت اربعین که یکی از مهمترین اعمال مستحبی روز اربعین است که از امام صادق (ع) توسط صفوان بن جمال نقل شده است. این زیارت، علاوه بر بیان فضائل امام حسین (ع) و یارانش، به موضوعاتی مانند ولایت، شهادت و مبارزه با ظلم می‌پردازد. طبق روایات، خواندن زیارت اربعین در این روز، گناهان را پاک می‌کند و زائر را به مقامات معنوی والا می‌رساند.
قبل از زیارت، غسل کنید، لباس پاکیزه بپوشید و اگر امکان حضور در حرم امام حسین (ع) وجود دارد، این زیارت در کنار ضریح خوانده شود. در غیر این صورت، از راه دور با نیت زیارت و با تواضع و حضور قلب انجام می‌شود.و پس از زیارت نیز دو رکعت نماز زیارت بخوانید و برای حاجات خود دعا کنید.
نشانه مؤمن بودن
یکی از مهمترین فضیلت‌های زیارت اربعین، کامل کردن نشانه‌های ایمان مؤمن است. امام صادق (ع) فرموده‌اند:
«زیارت قبر حسین بن علی (ع) در روز اربعین، از نشانه‌های مؤمن است.»
پاک شدن گناهان
زیارت اربعین، طبق روایات، سبب آمرزش و بخشیده شدن گناهان زائر می‌شود. امام صادق (ع) در این‌باره فرموده‌اند:
«کسی که قبر حسین (ع) را با معرفت زیارت کند، مانند کسی است که از مادر متولد شده و گناهانش پاک می‌شود.»
ثواب عظیم اخروی
زیارت اربعین دارای ثوابی عظیم است که در روایات به آن تأکید شده است. امام صادق (ع) فرموده‌اند:
«زیارت حسین بن علی (ع) در روز اربعین، ثوابی برابر با هزار حج و هزار عمره مقبول دارد و زائر در زمره شهدا قرار می‌گیرد.»
این ثواب عظیم، نشان‌دهنده ارزش والای این عمل در نزد خداوند است. همچنین، قرار گرفتن در زمره شهدا، به معنای کسب مقام معنوی والایی است که زائر را به بهشت و شفاعت اهل بیت (ع) نزدیک‌تر می‌کند.
کسب شفاعت امام حسین (ع)
یکی از مهمترین آثار زیارت اربعین، جلب شفاعت امام حسین (ع) در روز قیامت است. طبق روایات، زائران امام حسین (ع) در روز قیامت مورد شفاعت ایشان قرار می‌گیرند و از عذاب الهی نجات می‌یابند.
تقویت ایمان و توکل به خدا
متن زیارت اربعین، به دلیل گواهی بر ولایت امام حسین (ع)، ستایش فداکاری‌های او و لعن بر دشمنانش، به تقویت ایمان و توکل زائر به خدا کمک می‌کند.
ایجاد اتحاد و همبستگی اجتماعی
به دلیل اینکه میلیون‌ها زائر از سراسر جهان در این مراسم شرکت می‌کنند و به سمت کربلا پیاده‌روی می کنند،نمادی از اتحاد و همبستگی شیعیان و حتی دیگر ادیان است.و این تجمع عظیم، پیام عاشورا را به جهانیان منتقل می‌کند. این همبستگی، که در زیارت اربعین و پیاده‌روی آن متبلور می‌شود، به تقویت روحیه جمعی و اتحاد در برابر ظلم کمک می‌کند.
کسب مقام معنوی و نزدیکی به بهشت
زیارت اربعین، زائر را به مقامات معنوی والا می‌رساند. طبق حدیث امام صادق (ع)، زائر قبر امام حسین (ع) در روز اربعین، به دلیل اخلاص و محبت به اهل بیت، به بهشت نزدیک‌تر می‌شود و در روز قیامت با شهدا محشور خواهد شد. این فضیلت، انگیزه‌ای قوی برای انجام این عمل مستحبی است.
همانطور که در بالا گفته شد زیارت اربعین فضیلت بسیاری دارد و از اعمال مستحب در روز اربعین است از این رو در زیر متن کامل زیارت اربعین آورده شده است:
السَّلامُ عَلَى وَلِیِّ اللَّهِ وَ حَبِیبِهِ السَّلامُ عَلَى خَلِیلِ اللَّهِ وَ نَجِیبِهِ السَّلامُ عَلَى صَفِیِّ اللَّهِ وَ ابْنِ صَفِیِّهِ السَّلامُ عَلَى الْحُسَیْنِ الْمَظْلُومِ الشَّهِیدِ السَّلامُ عَلَى أَسِیرِ الْکُرُبَاتِ وَ قَتِیلِ الْعَبَرَاتِ
اللَّهُمَّ إِنِّی أَشْهَدُ أَنَّهُ وَلِیُّکَ وَ ابْنُ وَلِیِّکَ وَ صَفِیُّکَ وَ ابْنُ صَفِیِّکَ الْفَائِزُ بِکَرَامَتِکَ أَکْرَمْتَهُ بِالشَّهَادَةِ وَ حَبَوْتَهُ بِالسَّعَادَةِ وَ اجْتَبَیْتَهُ بِطِیبِ الْوِلادَةِ وَ جَعَلْتَهُ سَیِّداً مِنَ السَّادَةِ وَ قَائِداً مِنَ الْقَادَةِ وَ ذَائِداً مِنَ الذَّادَةِ وَ أَعْطَیْتَهُ مَوَارِیثَ الْأَنْبِیَاءِ وَ جَعَلْتَهُ حُجَّةً عَلَى خَلْقِکَ مِنَ الْأَوْصِیَاءِ فَأَعْذَرَ فِی الدُّعَاءِ وَ مَنَحَ النُّصْحَ وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیکَ لِیَسْتَنْقِذَ عِبَادَکَ مِنَ الْجَهَالَةِ وَ حَیْرَةِ الضَّلالَةِ وَ قَدْ تَوَازَرَ عَلَیْهِ مَنْ غَرَّتْهُ الدُّنْیَا وَ بَاعَ حَظَّهُ بِالْأَرْذَلِ الْأَدْنَى وَ شَرَى آخِرَتَهُ بِالثَّمَنِ الْأَوْکَسِ وَ تَغَطْرَسَ وَ تَرَدَّى فِی هَوَاهُ وَ أَسْخَطَکَ وَ أَسْخَطَ نَبِیَّکَ، وَ أَطَاعَ مِنْ عِبَادِکَ أَهْلَ الشِّقَاقِ وَ النِّفَاقِ وَ حَمَلَةَ الْأَوْزَارِ الْمُسْتَوْجِبِینَ النَّارَ فَجَاهَدَهُمْ فِیکَ صَابِراً مُحْتَسِباً حَتَّى سُفِکَ فِی طَاعَتِکَ دَمُهُ وَ اسْتُبِیحَ حَرِیمُهُ اللَّهُمَّ فَالْعَنْهُمْ لَعْناً وَبِیلاً وَ عَذِّبْهُمْ عَذَاباً أَلِیماً
السَّلامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ سَیِّدِ الْأَوْصِیَاءِ أَشْهَدُ أَنَّکَ أَمِینُ اللَّهِ وَ ابْنُ أَمِینِهِ عِشْتَ سَعِیداً وَ مَضَیْتَ حَمِیداً وَ مُتَّ فَقِیداً مَظْلُوماً شَهِیداً وَ أَشْهَدُ أَنَّ اللَّهَ مُنْجِزٌ مَا وَعَدَکَ وَ مُهْلِکٌ مَنْ خَذَلَکَ وَ مُعَذِّبٌ مَنْ قَتَلَکَ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ وَفَیْتَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَ جَاهَدْتَ فِی سَبِیلِهِ حَتَّى أَتَاکَ الْیَقِینُ فَلَعَنَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ ظَلَمَکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً سَمِعَتْ بِذَلِکَ فَرَضِیَتْ بِهِ اللَّهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ أَنِّی وَلِیٌّ لِمَنْ وَالاهُ وَ عَدُوٌّ لِمَنْ عَادَاهُ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ أَشْهَدُ أَنَّکَ کُنْتَ نُوراً فِی الْأَصْلابِ الشَّامِخَةِ وَ الْأَرْحَامِ الْمُطَهَّرَةِ لَمْ تُنَجِّسْکَ الْجَاهِلِیَّةُ بِأَنْجَاسِهَا وَ لَمْ تُلْبِسْکَ الْمُدْلَهِمَّاتُ مِنْ ثِیَابِهَا وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ مِنْ دَعَائِمِ الدِّینِ وَ أَرْکَانِ الْمُسْلِمِینَ وَ مَعْقِلِ الْمُؤْمِنِینَ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ الْإِمَامُ الْبَرُّ التَّقِیُّ الرَّضِیُّ الزَّکِیُّ الْهَادِی الْمَهْدِیُّ وَ أَشْهَدُ أَنَّ الْأَئِمَّةَ مِنْ وُلْدِکَ کَلِمَةُ التَّقْوَى وَ أَعْلامُ الْهُدَى وَ الْعُرْوَةُ الْوُثْقَى وَ الْحُجَّةُ عَلَى أَهْلِ الدُّنْیَا فَإِنِّی بِکُمْ مُؤْمِنٌ وَ بِإِیَابِکُمْ مُوقِنٌ أُومِنُ بِسِرِّکُمْ وَ عَلانِیَتِکُمْ وَ شَاهِدِکُمْ وَ غَائِبِکُمْ وَ أَوَّلِکُمْ وَ آخِرِکُمْ.
در نهایت، روز اربعین، به‌عنوان یکی از مهمترین ایام مذهبی شیعیان، به گرامیداشت چهلمین روز شهادت امام حسین (ع) اختصاص دارد و زیارت حرم ایشان و انجام اعمالی مانند خواندن زیارت اربعین، دعای «یا شدید القوی»، دعای وداع، صلوات و ذکر «لا حول و لا قوه الا بالله» توصیه شده است. این اعمال، علاوه بر تقویت ایمان و توکل به خدا، سبب آمرزش گناهان، کسب شفاعت امام حسین (ع)، نزدیکی به بهشت و ایجاد همبستگی اجتماعی میان زائران می‌شود. زیارت اربعین، به‌ویژه، نشانه ایمان مؤمن و دارای ثوابی عظیم است که زائر را به مقامات معنوی والا می‌رساند.
