فرارو: حجم واردات به ایران درحدفاصل بهار 1403 تا بهار 1404 به جز یک مورد تقلیل پیدا کرده است. گزارش‌های رسمی از سوی گمرک ایران نشان می‌دهد در این مدت 9 میلیون و 13 هزار تن کالا با ارزشی به‌اندازه 13 میلیارد و 29 میلیون دلار سر از کشور درآورده. فلش‌بک به بازه معادل در بهار 1403 ما را با کاهش تقریبا پنج درصدی از حیث وزن و تقریبا 12 درصدی از منظر ارزش معاملات روبرو می‌کند.

واردات طلا اما عدد و رقم‌های دیگری را مشخص می‌کند. بهار 1403 ارزش کل واردات طلا خام به ایران معادل 476 میلیون دلار به‌ثبت رسیده ولی سه ماه ابتدایی سال جاری شاهد ورود حجمی از طلا به‌اندازه 965 میلیون دلار بودیم. به بیان ساده‌تر می‌توانیم با استناد به داده‌های گمرک ادعا کنیم، همزمان با کاهش تقریبا 12 درصدی ارزش واردات کالا به کشور، ارزش واردات طلا خام فقط در یک سال قریب دو برابر شده است.

مسیر واردات طلا چطور باز شد

افزایش دوبرابری واردات طلا اتفاقی نیست. در نگاه اول ممکن است تصور کنیم، افزایش تقاضا برای خرید طلا احتمالا مهمترین دلیل برای ورود 965 میلیون دلار طلا در سه‌ماه ابتدایی امسال بوده اما بررسی سرنخ‌ها ما را به ماجرای رفع تعهد ارزی وارد‌کننده‌ها می‌رساند.

طبق قانون صادر‌کننده‌هایی که با موانعی در مسیر ورود ارز به‌کشور دست‌وپنجه نرم می‌کنند، می‌توانند از فرآیند رفع تعهد ارزی استفاده کنند. دقیقا چه کاری؟‌ واردات طلا برای تسویه با بانک مرکزی. موضوعی که اتفاقا باب میل بخش قابل توجهی از تجار است و عامل مهمی در رشد دو برابری واردات طلا به ایران دارد.

واردات طلا از یک منظر دیگر جایگزین مناسبی برای فرار از شر محدودیت‌های انتقال ارز و تحریم‌های بانکی تلقی می‌شود. دلیل کم‌اهمیت‌تر بعدی را باید کاهش دنگ‌وفنگ‌های واردات طلا به ایران بدانیم. اتفاقی که بعد از مصوبه هیئت دولت در پاییز 1401 رخ داد و به‌موازات تقلیل تعرفه‌ها و ساده‌سازی مسیر واردات طلا، پایه‌گذار افزایش حجم واردات طلا به کشور شد.

مصائب سیل واردات طلا به ایران

واردات طلا فقط مختص طلا خام است و در ظاهر برای حمایت از کارگاه‌های طلا کشور، اجازه ورود مصنوعات داده نمی‌شود. به‌همین خاطر طلا خامی که به کشور راه پیدا می‌کند، بعد از طی مسیر قانونی و عبور از فیلتر مرکز مبادله ارز و طلا ایران، به دست گروهی خاص می‌رسد. چه کسانی؟

فروشنده‌های عمده شمش طلا، تولید‌کننده‌ها و سازنده‌های دارای پروانه و حتی خرده‌فروش‌های طلا آبشده. نتیجه این اتفاق هم می‌تواند شکل‌گیری انواع و اقسام پلتفرم‌های آنلاین باشد. موضوعی که هر از گاهی حواشی آن به تیتر اخبار اقتصادی راه پیدا می‌کند.

شاید باور نکنید اما تعداد کسب‌وکار‌های آنلاین مجاز فروش طلا در ایران سه رقمی شده. بخش قابل توجه دیگری از پلتفرم‌ها اصلا مجوز ندارند و در برخی از موارد کار به ورود دادستانی می‌کشد.

خالی‌فروشی و سایر تخلفات هم می‌تواند نگرانی دیگری برای رشد این مدل پلتفرم‌ها باشد. هنوز تکلیف برندها و پلتفرم‌های قبلی مشخص نشده اما بابک زنجانی به‌عنوان کسی که ادعا می‌شود سرمایه شرکت دات‌وان متعلق به ‌اوست، از عرضه شمش‌های فیزیکی طلا با همین برند خبر می‌دهد.