خبرگزاری مهر؛ گروه اقتصاد _ علی فروزان‌فر؛ صنعت دارو که چهارمین گروه بزرگ بازار سرمایه از نظر تعداد شرکت‌ها به شمار می‌رود، طی ۵ سال گذشته مسیری به‌شدت متفاوت از بازارهای موازی پیموده است. بررسی عملکرد این گروه از اوج تاریخی سال ۱۳۹۹ تا امروز، نشان می‌دهد سقوط‌های چند ۱۰ تا بیش از ۹۰ درصدی در بسیاری از نمادها رقم خورده؛ افت‌هایی که شکاف بزرگی با رشدهای چند ۱۰۰ درصدی طلا، دلار و حتی نرخ تورم ایجاد کرده است.
سقف‌های قیمتی سال ۱۳۹۹ برای بسیاری از صنایع بورسی به یادگار ماند، اما برای صنعت مواد و محصولات دارویی، این قله‌ها به‌سرعت به پرتگاه‌های عمیق تبدیل شدند. گروهی که در آن سال با موج تورمی و رشد عمومی بازار سرمایه، به سطوح بی‌سابقه‌ای رسید، در ادامه مسیر نه‌تنها نتوانست این ارتفاع را حفظ کند، بلکه در اغلب موارد سقوطی فراتر از شاخص‌های اصلی بورس را تجربه کرد.
این افت‌ها در کنار جهش افسارگسیخته بازارهای موازی، تصویر روشنی از عقب‌ماندگی ساختاری سهام دارویی نسبت به طلا، دلار و تورم ترسیم می‌کند؛ عقب‌ماندگی‌هایی که در برخی نمادها جبران آن مستلزم رشدهای چند برابری و حتی ۴ رقمی است.
در گزارش پیشین، عملکرد ۵۰ شرکت دارویی از سقف ۱۴۰۲ و همچنین قبل از جنگ تحمیلی تا مرداد ۱۴۰۴ و مقایسه آن با چهار شاخص کلان بازار بررسی شد؛ نتیجه آن بود که حتی برندگان نسبی این گروه نیز از بازارهای موازی عقب مانده‌اند. اکنون، با بازگشت به نقطه تاریخی اوج سال ۱۳۹۹ — زمانی که صنعت دارو در اوج انتظارات تورمی و ارزش‌گذاری‌های پرشتاب قرار داشت — قصد داریم مسیر ۵ ساله این نمادها را تا وضعیت فعلی دنبال کنیم؛ مسیری که از رکوردهای تاریخی عبور کرده و به یکی از سنگین‌ترین ریزش‌های قیمتی در بین صنایع بزرگ بورس ختم شده است.
دارویی‌ها از تابستان ۱۳۹۹ تا امروز؛ از سقوط‌های عمیق تا صعودهای شگفت‌انگیز
در حالی که ۴ شاخص اصلی بازار سرمایه از سقف تاریخی خود در مرداد ۱۳۹۹ تاکنون به ترتیب بیش از ۲۰ درصد برای شاخص کل بورس، بیش از ۴۶ درصد برای شاخص کل هم‌وزن بورس، بیش از ۸ درصد برای شاخص کل فرابورس و بیش از ۶۱ درصد برای شاخص هم‌وزن فرابورس رشد کرده‌اند، بررسی بازدهی نمادهای صنعت دارو نشان می‌دهد تصویر این گروه بسیار متنوع و دو سر طیف است.
اکثر نمادهای این صنعت در تابستان ۱۳۹۹ سقف قیمتی خود را لمس کرده‌اند؛ دوره‌ای که همزمان با شروع ریزش تاریخی شاخص کل از مرداد همان سال بود. با این حال، چند نماد بعد از این مقطع عرضه شدند که شامل ددانا در ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۱، درازی در ۱۵ شهریور ۱۴۰۱، بیوتیک در ۱۸ بهمن ۱۴۰۲ و دزاگرس در ۳ دی ۱۴۰۳ هستند و بازدهی آن‌ها بر اساس قیمت روز عرضه تا امروز محاسبه شده است. همچنین، نماد شتهران به‌دلیل قفل بودن در صف‌های خرید و فروش در بیشتر زمان‌ها، عملاً فرصت سرمایه‌گذاری قابل توجهی برای فعالان بازار فراهم نکرده است.
قعرنشینان با افت‌های عمیق‌تر از تمام شاخص‌ها
در پایین‌ترین سطوح بازدهی، دتولید که سقف خود را ۱۸ تیر ۱۳۹۹ ثبت کرده بود با منفی ۹۰.۴ درصد پیشتاز سقوط است. پس از آن، برکت (۱۴ مرداد ۱۳۹۹) با منفی ۸۵.۸ درصد، دزهراوی (۳۰ تیر ۱۳۹۹) با منفی ۸۳.۳ درصد و دسانکو (۱۷ تیر ۱۳۹۹) با منفی ۸۲.۸ درصد در جمع بدترین عملکردها قرار دارند.
دیران (۵ مرداد) با منفی ۷۶.۹ درصد، داوه (۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۹) با منفی ۷۲.۷ درصد، کی‌بی‌سی (۱۵ مرداد) با منفی ۷۱ درصد و دسبحا (۱۱ تیر) با منفی ۶۹.۲ درصد نیز همگی شرایطی بدتر از تمام شاخص‌های کلان بازار داشته‌اند.
گروه منفی ۵۰ تا ۷۰ درصد؛ بازنده‌های بزرگ دیگر
دجابر (۱۳ مرداد) و شفا (۱۶ تیر) هر دو با منفی ۶۴.۸ درصد، دبالک (۵ مرداد) با منفی ۶۳ درصد، ریشمک (۲۴ تیر) با منفی ۶۲.۴ درصد و والبر (۱۳ مرداد) با منفی ۶۱.۶ درصد در این دسته جای می‌گیرند.
در ادامه، درازک (۸ تیر) با منفی ۵۴.۱ درصد، دکیمی (۷ تیر) با منفی ۵۱.۷ درصد و دسبحان (۱۴ تیر) با منفی ۴۹.۶ درصد قرار دارند. دلقما (۱۹ مرداد) با منفی ۴۷.۸ درصد، دحاوی (۱ تیر) با منفی ۴۶.۹ درصد و داسوه (۱۵ مرداد) با منفی ۴۵.۹ درصد نیز در این فهرست دیده می‌شوند.
نوسانات مثبت تا افت‌های منفی ۳۰ درصدی
سبد زیان‌دیده‌های میانه شامل ددام (۳ تیر) با منفی ۳۸.۶ درصد، دکوثر (۳ تیر) با منفی ۳۳.۷ درصد، دروز (۲۸ بهمن ۱۳۹۹) با منفی ۳۳.۱ درصد، دالبر (۱۸ تیر) با منفی ۳۱.۳ درصد، پخش (۱۷ خرداد) با منفی ۱۲.۷ درصد و دشیری (۲۰ بهمن) با منفی ۱۱.۲ درصد می‌شوند.
درازی (۱۵ شهریور ۱۴۰۱) با منفی ۸.۵ درصد افتی کمتر از شاخص کل فرابورس دارد. دتوزیع (۱۶ تیر ۱۳۹۹) با رشد مثبت ۲.۵ درصد و دفارا (۸ تیر ۱۳۹۹) با رشد مثبت ۱۷ درصد، نمونه‌هایی دیگر از نمادهای دارویی هستند که عملکردی ضعیف‌تر از تمام شاخص‌ها داشتند.
از این گروه به بعد، میزان بازدهی به حدی است که برخی نمادها حتی از شاخص هم‌وزن فرابورس بهتر عمل کرده‌اند.
عملکرد نزدیک یا بهتر از شاخص‌ها
وپخش (۱۴ تیر) با مثبت ۳۲ درصد، ددانا (۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۱) با مثبت ۳۶.۵ درصد و دابور (۲ تیر) با مثبت ۴۱.۱ درصد نیز عملکردی به‌مراتب بهتر از بورس و فرابورس دارند.
رشدهای پرقدرت و استثنایی
در محدوده‌های مثبت، دتماد (۶ دی ۱۳۹۹) با مثبت ۴۶.۴ درصد، تیپیکو (۱۷ تیر) با مثبت ۵۳.۲ درصد و دپارس (۱۴ تیر) با مثبت ۵۷.۲ درصد قابل توجه‌اند. بیوتیک که ۱۸ بهمن ۱۴۰۲ عرضه شد، تاکنون مثبت ۵۷.۶ درصد بازدهی داشته و دزاگرس (۳ دی ۱۴۰۳) نیز با مثبت ۶۱.۵ درصد از بهترین‌هاست.
دارو (۱۴ تیر) با مثبت ۶۱.۸ درصد، هجرت (۱۷ تیر) با مثبت ۶۳.۹ درصد، دلر (۱۹ خرداد) با مثبت ۷۲ درصد و دعبید (۲۲ تیر) با مثبت ۷۹.۶ درصد در این مسیر قرار می‌گیرند.
همچنین دشیمی (۳ دی ۱۳۹۹) با مثبت ۸۶.۱ درصد، دقاضی (۳۱ تیر) با مثبت ۹۴.۱ درصد، دسینا (۳ تیر) با مثبت ۱۱۱.۶ درصد و دامین (۱۷ تیر) با مثبت ۱۱۵.۶ درصد عملکردی کم‌نظیر داشته‌اند.
رهبران بی‌رقیب صنعت دارو
در صدر گروه دارو ۳ نماد رکورددار هستند: درهآور (۲۸ تیر) با مثبت ۱۵۹.۵ درصد، کاسپین (۴ تیر) با مثبت ۲۸۵.۸ درصد و دکپسول (۱۱ تیر) با مثبت ۳۶۵.۱ درصد.
اما سلطان بی‌رقیب این فهرست دفرا (۷ تیر) با رشد خارق‌العاده مثبت ۳۸۲.۳ درصد است. در این بین، شتهران با ثبت بازدهی شگفت‌انگیز مثبت ۱۹۱۶.۸ درصد بیشتر به خاطر شرایط خاص نقدشوندگی و قفل صف‌ها شهرت دارد و نه امکان واقعی سرمایه‌گذاری.
مقایسه‌ها نشان می‌دهد که اکثریت نمادهای دارویی از سقف تابستان ۱۳۹۹ بازدهی بسیار پایین‌تر از شاخص‌های کلان داشته‌اند، اما گروهی معدود توانسته‌اند بازدهی مثبت و حتی چند ۱۰۰ درصدی کسب کنند. رهبران رشد، نه‌تنها از شاخص کل و شاخص کل هم‌وزن بورس، بلکه از تمامی نماگرهای مهم بازار فاصله‌ای معنادار گرفته‌اند و کارنامه‌ای استثنایی به‌جا گذاشته‌اند.
شکاف عمیق صنعت دارو با بازارهای موازی؛ بازدهی‌هایی که از سال ۱۳۹۹ نتوانستند حتی ارزش سرمایه را حفظ کنند
مقایسه بازدهی ۴۹ نماد دارویی و شاخص‌های اصلی بورس از مرداد ۱۳۹۹ تاکنون با رشد بهای طلا، دلار و نرخ تورم تصویر روشنی از عمق عقب‌ماندگی این بخش را نمایان می‌کند. در حالی که طلا ۱۸ عیار بیش از ۶۵۰ درصد، دلار بیش از ۷۰۰ درصد و مجموع تورم کشور بیش از ۶۰۰ درصد رشد کرده‌اند، بخش بزرگی از نمادهای دارویی نه‌تنها از این سه متغیر کلیدی عقب مانده‌اند، بلکه برای بازگشت به «ارزش واقعی» سال ۱۳۹۹ باید جهش‌های چند برابری را تجربه کنند.
شاخص‌ها؛ حتی نماگرهای کلان بازار عقب ماندند
شاخص کل بورس با رشد کمتر از ۲۰ درصدی از سقف ۱۳۹۹، برای رسیدن به ارزش معادل تورم باید حدود ۵۰۰ درصد رشد کند. این عدد برای رسیدن به بازدهی طلا به ۸۶۲ درصد و برای دلار به ۹۲۶ درصد می‌رسد.
شاخص کل هم‌وزن نیز با رشدی ۴۵ درصدی، برای جبران عقب‌ماندگی نسبت به تورم نیازمند حدود ۴۰۰ درصد رشد است؛ رکوردی که نشان می‌دهد زیان‌های گسترده میانگین شرکت‌ها تا چه حد جدی است.
قعرنشین‌ها؛ مسیر بازگشت چند هزار درصدی
نمادهایی چون دتولید با افت منفی ۹۰٫۴ درصد و برکت با افت منفی ۸۵٫۸ درصد برای رسیدن به سطح تورم باید بیش از ۳۴۰۰ درصد رشد کنند. این شکاف در مقایسه با طلا به حدود ۳۶۵۰ درصد و در مقایسه با دلار به بیش از ۳۹۰۰ درصد افزایش می‌یابد. نمادهای دزهراوی و دسانکو نیز با افت‌های بالای منفی ۸۲ درصد شرایطی مشابه را تجربه می‌کنند و از منظر حفظ قدرت خرید سرمایه‌گذار، در پایین‌ترین رده‌ها قرار دارند.
عملکردهای میانه؛ فاصله هنوز بزرگ است
نمادهایی نظیر دبالک با افت منفی ۶۳ درصد و ریشمک با افت منفی ۶۲٫۴ درصد هرچند کمتر از قعرنشینان سقوط کرده‌اند، اما همچنان برای رسیدن به سطح بازدهی تورم به رشدهای بیش از هزار و ۸۰۰ درصدی نیاز دارند. این ارقام نشان می‌دهد حتی افت‌های کمتر از ۶۵ درصد نیز مانع بزرگی در برابر جبران شکاف با طلا و دلار هستند.
برندگان نسبی؛ باز هم عقب از طلا و دلار
حتی برخی نمادهای مثبت نیز از رقابت با طلا و دلار عقب مانده‌اند. برای نمونه دفرا با رشد مثبت ۳۸۲٫۳ درصد، باید برای هم‌سطح شدن با تورم حدود ۴۵ درصد دیگر رشد کند. این فاصله در مقایسه با طلا به ۵۵ درصد و در مقابل دلار به ۶۶ درصد افزایش می‌یابد. دکپسول با رشد مثبت ۳۶۵ درصد نیز در شرایط مشابه قرار دارد.
کاسپین با بازدهی مثبت ۲۸۵٫۸ درصد و درهآور با مثبت ۱۵۹٫۵ درصد هرچند از بسیاری از نمادها عملکرد بهتری داشته‌اند، اما برای رسیدن به بازدهی طلا و دلار هنوز باید بیش از ۱۰۰ تا ۲۰۰ درصد رشد کنند.
این مقایسه نشان می‌دهد که از سال ۱۳۹۹ تاکنون، در حالی که طلا، دلار و تورم چندین برابر شده‌اند، اکثریت بازار دارویی بورس ایران نتوانسته‌اند حتی ارزش اسمی سرمایه‌گذاران را حفظ کنند.
بخش بزرگی از این نمادها، حتی پس از سال‌ها، برای رسیدن به همان قدرت خرید سال ۱۳۹۹، نیازمند رشدهای چند ۱۰۰ تا چند ۱۰۰۰ درصدی هستند؛ رشدی که در شرایط فعلی بازار، بیشتر به یک رؤیای دشوار می‌ماند تا یک هدف کوتاه‌مدت.
